Nie trzeba wyjeżdżać daleko, aby przeżyć niezapomnianą przygodę – na rowerze, pod żaglami czy na kajaku. Aktywność fizyczna na świeżym powietrzu pozytywnie wpłynie nie tylko na kondycję, ale też na odporność. Warmia i Mazury dobrze przygotowały się do przyjęcia spragnionych bezpiecznego wypoczynku turystów. Tych z daleka i tych z całkiem bliska…
Warto odkrywać atrakcje regionu, przemierzając tutejsze trasy rowerowe. Dzięki temu, że wciąż ich przybywa, mamy coraz więcej możliwości planowania krótszych i dłuższych wycieczek – indywidualnie czy z grupą bliskich osób.
Gustaw Marek Brzezin, marszałek województwa warmińsko-mazurskiego
„Cudze chwalicie, swego nie znacie…” – chcąc to zmienić, samorząd województwa prowadzi akcję #OdkrywajWarmieiMazury, zapraszając i zachęcając do wypoczynku w regionie. Często bywa, że ciekawe miejsca, malownicze krajobrazy, obszary cenne przyrodniczo, obiekty historyczne kryją się tuż obok nas, ale odkładamy ich poznawanie na później, bo przecież są na wyciągnięcie ręki. Warmia i Mazury to znakomite miejsce do zażywania aktywnego wypoczynku. Możliwości ku temu tworzy natura, ale też unikatowe zabytki, które coraz częściej są odnawiane i przygotowywane pod potrzeby turysty, również dzięki zaangażowaniu środków europejskich, którymi dysponuje region.
Dojedziemy i nad morze, i w góry
Niezwykle urozmaicony krajobraz kusi widokami, a leśne dukty i polne drogi zachęcają do rowerowych wypraw. Dzięki temu Warmia i Mazury stanowią wymarzoną krainę do wędrówek zarówno oznakowanymi szlakami, jak i poza nimi. Zróżnicowanie długości i stopnia trudności tras pozwala każdemu miłośnikowi dwóch kółek znaleźć coś dla siebie.
Szczególnie urokliwe są szlaki wytyczane wokół jezior. Długość każdej takiej trasy zależy od wielkości akwenu, ale ich wspólną cechą jest możliwość przerwania wycieczki i urządzenia sobie pikniku nad wodą. To czyni je doskonałą propozycją na rodzinne wypady rowerowe.
Jadąc wzdłuż Zalewu Wiślanego, możemy poczuć powiew morskiej bryzy i podziwiać malownicze klify. Płaskie tereny Żuław Wiślanych umożliwią nam zyskanie dalekiej perspektywy i poczucie wokół siebie przestrzeni, której tak brakuje w dużych miastach i małych mieszkaniach. Pagórkowate tereny charakterystyczne dla pojezierzy co prawda wymuszają mocniejsze naciśnięcie na pedały przy pokonywaniu podjazdów, ale pozwalają też poczuć wiatr we włosach podczas zjazdów.
Najbardziej wymagające trasy, w sam raz dla miłośników kolarstwa górskiego, czekają na nas na Wysoczyźnie Elbląskiej, Wzgórzach Dylewskich i Mazurach Garbatych. Możemy tam poczuć się – i zmęczyć – jak w prawdziwych górach.
W planowaniu wycieczek rowerowych po Warmii i Mazurach pomocna może być sieć kolejowa. Pociągiem – razem z rowerem – dotrzemy w wiele miejsc, gdzie przebiegają szlaki (albo z tych miejsc wygodnie powrócimy). Warto więc zawczasu sprawdzić połączenia i możliwość przewozu rowerów w poszczególnych składach.
Przeżyjmy przygodę na Green Velo
Wzdłuż północnej granicy województwa przebiega Wschodni Szlak Rowerowy Green Velo – najdłuższa w Polsce trasa dla miłośników dwóch kółek. Jej regionalny odcinek liczy niemal 400 km i został podzielony na trzy królestwa rowerowe. Pierwsze z nich „Nad Zalewem Wiślanym” (93 km) łączy Elbląg z Braniewem, drugie „Warmia i okolice” (147 km) sięga od okolic Pieniężna do Sępopola, a ostatnie „Północne Mazury” (153 km) rozciąga się od okolic Korsz przez Węgorzewo i Gołdap do granicy z województwem podlaskim, Litwą i Rosją, tzw. Trójstyku.
Szlak wiedzie w pobliżu wielu znanych zabytków, m.in. Wzgórza Katedralnego we Fromborku, zamku biskupiego w Lidzbarku Warmińskim czy wiaduktów kolejowych w Stańczykach. Możliwość podziwiania ich monumentalnej architektury stanowi dodatkową atrakcję.
Ostatni etap szlaku przebiega przez różnorodny krajobrazowo obszar na północ od Krainy Wielkich Jezior Mazurskich. Pomiędzy Węgorzewem a granicą regionu rozciągają się, wspomniane już, mocno pofałdowane Mazury Garbate – różnica poziomów podjazdów i zjazdów wynosi tu w sumie ponad 1 km.
Na przejechanie regionalnego odcinka szlaku warto zarezerwować sobie więcej niż kilka dni, żeby zobaczyć najciekawsze atrakcje wokół niego. Kolejne etapy pokonywania trasy możemy też urozmaicać sobie wycieczkami po lokalnych trasach. Zaletą Green Velo jest system Miejsc Obsługi Rowerzystów, czyli specjalnych wiat do odpoczynku z dodatkową infrastrukturą. Wzdłuż trasy rozsiane są także Miejsca Przyjazne Rowerzystom, czyli obiekty noclegowe, gastronomiczne i usługowe, które obsługują ruch rowerowy. Więcej informacji o szlaku i jego atrakcjach można znaleźć na stronie www.greenvelo.pl.
Wzdłuż Łyny i Kanału Elbląskiego
Green Velo to główna arteria rowerowa Warmii i Mazur, a kolejne wytyczane trasy łączą z nią liczne atrakcyjne miejsca regionu. Olsztyn z Lidzbarkiem Warmińskim spięła – poprowadzona wzdłuż Łyny – Warmińska Łynostrada. Wraz z powstałą wcześniej Olsztyńską Łynostradą, przecinającą stolicę województwa, liczy ona ok. 65 km. Warmińska Łynostrada to urozmaicona trasa trekkingowa. Obfituje w piękne widoki, szczególnie w miejscach, w których styka się z rzeką. W miejscowościach, przez które biegnie, nie brak zabytkowych budowli i muzeów. Dodatkowym atutem Łynostrady jest to, że w kilku jej punktach możemy przesiąść się z roweru na kajak (albo na odwrót). Planowane jest oznakowanie kolejnego odcinka trasy wiodącego z Olsztyna w kierunku rezerwatu Źródła Rzeki Łyny.
Elbląg z Ostródą połączył Szlak Rowerowy Kanału Elbląskiego o długości ok. 85 km. Biegnie on wzdłuż najdłuższego kanału żeglownego w Polsce, zabytku hydrotechniki z XIX w. Na szlaku znalazły się trzy pochylnie kanału (Jelenie, Oleśnica, Kąty), na których można obserwować przeciąganie statków na specjalnych wózkach po grzbiecie wzgórza. Również Kanał Elbląski jest szlakiem kajakowym, a więc w trakcie wycieczki możemy zmienić środek lokomocji.
Ciekawych tras mamy coraz więcej
Wiele atrakcyjnych, oznakowanych tras znajdziemy w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich. Możemy okrążyć największe w kraju jezioro Śniardwy (100 km, start i meta w Piszu), a jadąc Małą Pętlą Mamr (38 km, Węgorzewo), obejrzeć urządzenia Kanału Mazurskiego i schrony w Mamerkach. Pętle powiodą nas także wokół jezior Gołdapiwo (16 km, Kruklanki) i Dejguny (52 km, Giżycko). Inne ciekawe trasy to m.in.: Pętla Nidzka (47 km), biegnąca przez Puszczę Piską, i Pętla Bełdany (39 km) – obie ze startem i metą w Rucianem-Nidzie.
W Mrągowie możemy przejechać malowniczym Szlakiem Wokół Jeziora Juno (20 km). W Olecku dookoła Jeziora Oleckiego Wielkiego wytyczono trasę Wiewiórcza Ścieżka (12 km). Stare Juchy koło Ełku stanowią start i metę pętli wokół jezior Łaśmiady i Ułówki (32 km).
Atrakcyjne widokowo są trasy wytyczane wokół jezior również w innych częściach regionu. W Olsztynie ścieżkami rowerowymi możemy objechać jeziora Długie i Ukiel, a w niedalekim Pasymiu – jezioro Kalwa (29 km). Łatwo pokonamy szlak wokół Jeziora Lidzbarskiego (8 km), który zaczyna się i kończy w Lidzbarku nad rzeką Wel.
Będąc w Elblągu, warto wybrać się na wycieczkę wokół jeziora Druzno (47 km), będącego rezerwatem ptactwa wodnego.
W IXw. na brzegu jeziora, w okolicach dzisiejszego Janowa, kwitło Truso – port i osada handlowa wikingów. Na trasie są m.in. Tropy Elbląskie, z historycznym układem wsi z czasów osadnictwa menonickiego, oraz Raczki Elbląskie, z jednym z najniżej położonych punktów Polski (1,8 m p.p.m.).
Ciekawą propozycją są wyprawy historycznymi szlakami komunikacyjnymi. Gościniec Niborski (41 km, Ruś-Napiwoda) poprowadzi nas dawnym traktem z Olsztyna do Warszawy. Ścieżka rowerowa Orneta – Lidzbark Warmiński (28 km) na niemal całej długości powiedzie nas dawnym torowiskiem.
Odkrywajmy Krainę Tysięcy Jezior
Nasz region oferuje mnóstwo możliwości spędzania wolnego czasu nad wodą, na wodzie, a nawet… pod wodą. Po pierwsze – jak najbardziej słusznie – słynie z jezior. Ze względu na ich obfitość często nazywany jest Krainą Tysiąca Jezior. Jednak w rzeczywistości jest ich dużo więcej, bo aż blisko trzy tysiące. W międzynarodowym konkursie na 7 Nowych Cudów Natury, organizowanym przez szwajcarską fundację New7Wonders, Wielkie Jeziora Mazurskie znalazły się w gronie czternastu najpiękniejszych miejsc na świecie. Jako jedyne miejsce nie tylko z Polski, ale i z całej Europy. Wyniki konkursu tylko potwierdziły wyjątkowość i unikatowość regionu.
Największe i najbardziej znane akweny leżą w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich. Jej osią jest system kilkudziesięciu jezior – w tym dwóch największych w kraju: Śniardw i Mamr – połączonych rzekami i kanałami. Ciekawych miejsc w tej krainie znajdziemy co niemiara. W Popielnie, na zalesionym półwyspie pomiędzy jeziorami Warnołty i Bełdany, działa stacja doświadczalna Polskiej Akademii Nauk, znana m.in. z hodowli koników polskich. Na jeziorze Kirsajty na potrzeby kręcenia filmu „Faraon” w latach 60. XX w. utworzono sztuczną wyspę, obsadzając ją palmami i kępami lotosu. Posłużyła ona do sfilmowania sceny rejsu Ramzesa i Sary po Nilu.
Poczujmy wiatr w żaglach
Kraina oferuje doskonałe warunki do korzystania z wszelkich form rekreacji nad wodą i na wodzie. Możemy tutaj wyruszyć na niezwykle lubiany przez żeglarzy Szlak Wielkich Jezior Mazurskich. Liczy on ponad 130 km, a prowadzi z Węgorzewa przez Giżycko i Mikołajki do Pisza, zaś jego odgałęzienia – do Rynu i Rucianego-Nidy. Wypożyczalnie łodzi żaglowych i innego sprzętu do uprawiania rekreacji wodnej działają przy portach i przystaniach, ośrodkach wypoczynkowych, ośrodkach sportowych, plażach publicznych.
Pod żaglami możemy też odkrywać najdłuższe jezioro w kraju Jeziorak, rozsławione przez książki Zbigniewa Nienackiego o Panu Samochodziku. Przez Kanał Elbląski z Jezioraka dotrzemy na atrakcyjny dla turystów Zalew Wiślany, połączony bezpośrednio z Morzem Bałtyckim. Po rejsie po zalewie możemy kontynuować pływanie systemem Pętli Żuławskiej.
Aby ułatwić wodniakom żeglowanie po Wielkich Jeziorach Mazurskich, kompleksie Jezioraka i jeziorach w okolicach Mrągowa, wybudowano sieć kilkunastu ekomarin, łączących wygodę użytkowników z ochroną środowiska naturalnego. Zostały także zmodernizowane porty i przystanie nad Zalewem Wiślanym.
Obecnie w regionie jest realizowany zakrojony na szeroką skalę projekt „Budowa i przebudowa infrastruktury związanej z rozwojem funkcji gospodarczych na szlakach wodnych Wielkich Jezior Mazurskich wraz z budową śluzy Guzianka II i remontem śluzy Guzianka I”. Jego głównym celem jest poprawa stanu technicznego infrastruktury szlaku oraz bezpieczeństwa i warunków żeglugi turystycznej, sportowej i pasażerskiej. Nowe inwestycje na szlaku były od dawna oczekiwane przez brać żeglarską.
Jolanta Piotrowska, członek zarządu województwa warmińsko-mazurskiego
Nowe perspektywy rozwoju turystyki rowerowej na Mazurach tworzy powstająca Mazurska Pętla Rowerowa. Szlak o długości 300 km będzie biegł wokół Wielkich Jezior Mazurskich, przez 12 gmin, w Węgorzewie łącząc się z Green Velo. Po ukończeniu inwestycji, co jest planowane w 2023 r., turyści będą mogli komfortowo zwiedzać mazurskie miejscowości na dwóch kółkach. Mam nadzieję, że nowy szlak przypadnie do gustu fanom turystyki rowerowej. Z kolei dzięki modernizacji infrastruktury wodnego Szlaku Wielkich Jezior Mazurskich zostanie wybudowane lub przebudowane blisko 15 km wodnych szlaków turystycznych, w tym osiem kanałów łączących jeziora. Przy całkowitej wartości projektu wynoszącej blisko 370 mln zł, unijne dofinansowanie sięga ponad 250 mln zł. Zgodnie z planem wszystkie inwestycje zostaną zakończone do 2023 r.
Chwyćmy wiosła w dłonie
Jeśli chcemy wybrać się na spływ kajakowy, mamy w regionie do dyspozycji ok. 1200 km tras. Składają się na nie naturalne, malownicze rzeki, często przecinające jeziora. Spośród tych szlaków największą popularnością cieszy się mazurska rzeka Krutynia (ok. 96 km, Sorkwity – Ruciane-Nida). Płynie ona przez tereny o urozmaiconym krajobrazie – pośród wzniesień, przecinając jeziora rynnowe i równinę Puszczy Piskiej.
Od Jeziora Mokrego jej bieg wiedzie w granicach Mazurskiego Parku Krajobrazowego. Dla ochrony walorów naturalnych nad rzeką utworzono pięć rezerwatów przyrody. Na trasie możemy obserwować liczne gatunki ptaków wodnych, a w toni wodnej dostrzec gąbki i krasnorosty, tworzące na kamieniach czerwone kolonie.
W okresie międzywojennym po Krutyni pływał Melchior Wańkowicz, pozostawiając ślad swoich kajakowych wędrówek w zbiorze reportaży „Na tropach Smętka”. Po latach w spływie Krutynią (oraz Pisą) uczestniczył Karol Wojtyła. Późniejszy papież Jan Paweł II pływał kajakiem również Kanałem Elbląskim i po Jezioraku, rzekami Sawicą, Legą oraz Łyną i jej dopływami.
Pływajmy kajakiem po regionie
Jeśli wybierzemy się na spływ Łyną, największą rzeką regionu (196 km, Brzeźno Łyńskie – Stopki), możemy korzystać z kilkunastu przystani kajakowych, które wybudowano na jej brzegach. Na trasie występują dzikie odcinki przypominające rzeki górskie, tworzące malownicze przełomy. Ale przez większość biegu rzeka spokojnie płynie pośród lasów i pagórków albo leniwie meandruje przez podmokłe łąki. Przepływa również przez zabytkowe starówki kilku miast (Olsztyn, Dobre Miasto, Lidzbark Warmiński, Bartoszyce, Sępopol), które warto zwiedzić. Jej najatrakcyjniejsze dla kajakarzy dopływy to Marózka i Wadąg.
Ciekawymi trasami kajakowymi są również Drwęca (w regionie ok. 110 km) i zasilająca ją rzeka Wel (99 km). Drwęca toczy swe wody przez Ostródę oraz Nowe Miasto Lubawskie. Spokojny nurt i brak przeszkód to zalety tej rzeki dla mało doświadczonych kajakarzy. Spływ rzeką Wel można rozpocząć w okolicach Dąbrówna. Dalej płynie ona przez Rybno i Lidzbark, a przed Nowym Miastem Lubawskim uchodzi do Drwęcy.
Warto też poznać cieki dorzecza Narwi (Sawica, Omulew, Pisa, Ełk, Lega) oraz rzeki północnych Mazur (Sapina, Węgorapa). Sprawdzoną trasą kajakową jest wspomniany już Kanał Elbląski, łączący Ostródę z Elblągiem, który wraz z odgałęzieniami tworzy system dróg wodnych o długości 152 km.
Więcej informacji na temat atrakcji turystycznych regionu można znaleźć na www.mazury.travel
Artykuł pochodzi z letniego wydania Gazety Bogaty Region. Chcesz zobaczyć resztę artykułów?
Kliknij i zobacz wersję e-wydania Gazety Bogaty Region
