Bąki obrotowe zabawki wprawiane w ruch przez człowieka to pasja Jerzego Łapo – historyka, archeologa, etnografa, kulturoznawcy i badacza dziejów Mazur. Kolekcjoner posiada ponad tysiąc zabawek, a najcenniejsze można oglądać on-line na stronie cyfrowewm.pl.
Historia bąków sięga głębokiej starożytności – używano ich na Środkowym i Bliskim Wschodzie, w Egipcie, Rzymie i Grecji, nawet Tutanchamon w wyposażeniu grobowca miał bąka.
– To jest nasza rodzinna kolekcja, której genezy należy szukać w dążeniu do szukania prawdy i odpowiedzi, w jaki sposób bawiono się przed wiekami i pretekstem do tego stały się bąki – mówi Jerzy Łapo. – W elbląskim Muzeum Archeologiczno-Historycznym znajduje się kolekcja ponad 20 tego typu zabawek i nurtowało mnie, jak rozkręcano te bąki, bo one nie nadają się do rozkręcania, wprawiania w ruch palcami, do tego jest potrzebny sznurek. I tutaj metodą prób i błędów, a także dzięki obserwacji ikonografii, m.in. dzieł Bruegla udało mi się ustalić, jak wprawiano w ruch tego typu zabawkę i jak też później odbywała się rywalizacja.
Okazuje się, że bąki służyły nie tylko do niewinnej dziecięcej zabawy, ale również do zabaw w stylu zbijaka, gdzie zbijało się bąki przeciwnika, niszcząc je lub przejmując od przegranego.
– Są perfumy w opakowaniach nawiązujących do bąków, na świecie jest ponad 300 znaczków pocztowych z różnymi motywami bąkowymi, są pocztówki, są reklamy. Świat bąków jest nieograniczony – dodaje kolekcjoner.
Regionalna Pracownia Digitalizacji, działająca w Centrum Spotkań Europejskich „Światowid” w Elblągu zdigitalizowała 16 bąków z kolekcji Jerzego Łapo, większość już znajduje się na stronie Pracowni – cyfrowewm.pl. Całą kolekcję będzie można zobaczyć już za kilka tygodni. Bąki są nazwane i skategoryzowane, opisany jest również sposób zabawy nimi.
Zdigitalizowane bąki można oglądać tu: https://www.cyfrowewm.pl/obiekty/68/kolekcje-prywatne
Tu dostępny jest wywiad z dr. Jerzym Łapą:
Edyta Bugowska
st. specjalista ds. upowszechniania dziedzictwa kulturowego regionu
Regionalna Pracownia Digitalizacji
