Najcenniejsza i jedyna na świecie prywatna kolekcja historycznych, polskojęzycznych globusów Ziemi, wyprodukowanych w latach 1856 – 1954 znajduje się w rękach elblążanina – Ryszarda Formeli. Jeden z nich, w ramach cyklu STARocie – skarby z prywatnych kolekcji, został scyfryzowany przez Regionalną Pracownię Digitalizacji.
Elblążanin Ryszard Formela swoją kolekcjonerską pasję rozpoczął od ceramiki kadyńskiej wytwarzanej w latach 1904 – 1945 w Królewskiej Wytwórni majoliki w Kadynach. Po 25 latach gromadzenia wyrobów tej wytwórni i materiałów związanych z jej działalnością, utworzona kolekcja trafiła w ręce innego znanego, zaprzyjaźnionego elbląskiego kolekcjonera – Edwarda Parzycha. Wtedy też Ryszard Formela zainteresował się kartografią i rozpoczął kolekcjonowanie historycznych map z terenów dawnych Prus z okresu od XVI do końca XVIII. Globusami, zainteresował go inny kolega kolekcjoner – Zbigniew Zajchowski, od którego otrzymał on pierwszy w swojej kolekcji globus Ziemi z czeskiej manufaktury Jana Felkla wydany około 1880 roku. Obecnie kolekcja globusów Ryszarda Formeli liczy 70 egzemplarzy i jest to największa, najcenniejsza i jedyna w Polsce i na świecie prywatna kolekcja historycznych, polskojęzycznych globusów Ziemi, wyprodukowanych w latach 1856 – 1954 we wszystkich znanych wytwórniach krajowych i zagranicznych.
Cykl „STARocie? Skarby z prywatnych kolekcji” to prezentacja najcenniejszych przedmiotów z kolekcji prywatnych
– Chcemy promować nie tylko przedmioty zgromadzone i zarządzane przez instytucje muzealne, ale pokazać, że prywatni kolekcjonerzy mają często naprawdę ciekawe zbiory o charakterze zabytkowym, gromadzą je i opiekują się nimi bo jest to ich pasja. Zapraszamy do Regionalnej Pracowni Digitalizacji tych, którzy posiadają wyjątkowe obiekty, taką pasję warto wspierać oraz promować – mówi Urszula Kondraciuk z Regionalnej Pracowni Digitalizacji.
Na stronie Regionalnej Pracowni Digitalizacji można obejrzeć jeden z globusów z kolekcji Ryszarda Formeli – to polski globus polityczno-fizyczny Ziemi Adolfa Manga, który powstał jeszcze przed wybuchem I wojny światowej w 1914 r. Jest to jedyny dotychczas znany zachowany egzemplarz z tej serii.
Dostępny jest pod linkiem: https://www.cyfrowewm.pl/obiekt/999/nowy-globus-manga
Dodatkowo na kanale Pracownia Digitalizacji na YouTubie dostępny jest krótki wywiad z Ryszardem Formelą, w którym opowiada o swojej kolekcji, o polskojęzycznych globusach, a także o kolekcjonerskiej pasji: https://www.youtube.com/watch?v=sMssxTuXmKU
