20 października to Międzynarodowy Dzień Mediacji, warto by zatem przybliżyć tę instytucję. Mediacja jest dobrowolną, poufną metodą rozwiązywania sporu, w której strony sporu, z pomocą bezstronnego i neutralnego mediatora, samodzielnie dochodzą do porozumienia. Zastosowanie mediacji jest możliwe we wszystkich tych sprawach, w których prawo dopuszcza zawarcie ugody. Przedmiotem mediacji mogą być na przykład sprawy o zapłatę, rozwiązanie lub niewykonanie umowy, zniesienie współwłasności, podział majątku, dział spadku, dotyczące sporów sąsiedzkich, pracownicze.
Mediacja może być prowadzona przed wniesieniem sprawy do sądu albo po wszczęciu postępowania. Przerywa ona bieg przedawnienia.
W każdym wypadku warunkiem prowadzenia mediacji jest zgoda stron. Mediatora wspólnie wybierają strony albo sąd wyznacza mediatora z listy stałych mediatorów. Mediator wyjaśnia zasady i przebieg postępowania mediacyjnego. Mediacja jest rozmową stron w obecności mediatora, mogą się także odbywać indywidualne spotkania mediatora z każdą ze stron. Mediator nie może udostępniać informacji z mediacji osobom trzecim.
Celem mediacji jest zawarcie wspólnie wypracowanej ugody, która po zatwierdzeniu przez sąd ma moc prawną ugody zawartej przed sądem i kończy postępowanie. W przypadku braku ugody, strony mogą dochodzić swoich praw w postępowaniu sądowym.
Koszty mediacji ponoszą strony. Są one zazwyczaj ponoszone po połowie, chyba że strony ustalą inny sposób rozliczeń. W przypadku mediacji, do której doszło nie na podstawie postanowienia sądu, wysokość wynagrodzenia mediatora i zwrot jego wydatków wynikają z cennika ośrodka mediacyjnego lub strony uzgadniają je razem z mediatorem przed rozpoczęciem mediacji. Z kolei odnośnie mediacji, do której strony zostały skierowane postanowieniem sądu, wysokość wynagrodzenia mediatora w sprawach o prawa majątkowe to 1% wartości przedmiotu sporu, jednak nie mniej niż 150 zł i nie więcej niż 2.000 zł. Zwrotowi podlegają też wydatki mediatora poniesione w związku z przeprowadzeniem mediacji, jak np. opłata za wynajem pomieszczenia do 70 zł za posiedzenie. Do kosztów mediacji dolicza się podatek od towarów i usług, jeśli mediator jest podatnikiem zobowiązanym do rozliczenia tego podatku. Co istotne, sąd z urzędu zwraca stronie całą opłatę od pisma wszczynającego postępowanie w pierwszej instancji, jeżeli postępowanie zakończyło się zawarciem ugody przed rozpoczęciem rozprawy przed sądem pierwszej instancji, albo ¾ opłaty od takiego pisma, jeżeli w toku postępowania sądowego zawarto ugodę przed mediatorem po rozpoczęciu rozprawy. Co istotne, w sprawach karnych i dotyczących nieletnich koszty postępowania mediacyjnego nie obciążają stron w żadnym zakresie, gdyż ponosi je Skarb Państwa.
Szczegółowe informacje na temat mediacji znajdują się w stosownej zakładce na stronach internetowych sądów okręgu elbląskiego. Zostały tam zamieszczone m.in. listy mediatorów wraz z ich danymi kontaktowymi z zaznaczeniem specjalizacji danego mediatora. Odpowiednich informacji można też zasięgnąć w biurach obsługi interesanta każdego z sądów.
Tomasz Koronowski
rzecznik prasowy Sądu Okręgowego w Elblągu
