Zaproszenie na uroczystość upamiętnienia 70-tej rocznicy procesu dziewięciu elblążan, skazanych na podstawie zarzutów sfabrykowanych przez bezpiekę, po pożarze hali turbinowej Zakładów Mechanicznych im. gen. Świerczewskiego.
18 lutego godz. 10, Pomnik Ofiar Sprawy Elbląskiej, przy Skwerze Ofiar Sprawy Elbląskiej.
Program:
1) Informacja historyczna: jak doszło do procesu, sylwetki skazanych niesłusznie elblążan, w tym Francuza i żołnierza Legii Cudzoziemskiej, jak wyglądał proces na podstawie relacji świadków i dokumentów. Wszystko ilustrowane zdjęciami archiwalnymi.
2) zapalenie zniczy i złożenie wieńców.
Informacje o procesie elblążan
18 lutego 1952 roku rozpoczął się proces dziewięciu elblążan, bezpodstawnie oskarżonych o szpiegostwo i podpalenie hali turbinowej Zakładów Mechanicznych im. gen. Świerczewskiego. Jedynymi dowodami były wymuszone torturami zeznania oskarżonych. 22 lutego 1952 roku zapadł wyrok trzech kar śmierci: Jeana Bastarda, Andrzeja Skrzesińskiego i Alojzego Janasiewicza. Pozostali otrzymali wyroki wieloletniego więzienia. W kwietniu 1952 roku Najwyższy Sąd Wojskowy utrzymał wyroki śmierci w mocy. Dzięki staraniom ambasadora Francji i polepszeniu stosunków Warszawy i Paryża, po ponad roku i 8 miesiącach Rada Państwa skorzystała z prawa łaski.
To nie były jedyne wyroki, w sprawach odpryskowych skazano ponad 30 osób. Bezpieka aresztowała ponad dwieście dwadzieścia elblążan, prześladowała ponad tysiąc.
Źródło: „Pożar i szpiedzy” Grażyna Wosińska
Zdjęcia:
Hala turbinowa Zakładów Mechanicznych im. gen. Świerczewskiego po pożarze w lipcu 1949 roku. Archiwum IPN
