Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej zaskakuje tajemniczymi leśnymi ścieżkami i panoramicznymi widokami na Zalew Wiślany. Liczne szlaki piesze i rowerowe prowadzą przez najbardziej atrakcyjne turystycznie wzgórza między Elblągiem a Tolkmickiem. W trakcie wypraw można zobaczyć zabytkową architekturę w tym domy podcieniowe, kościoły i kapliczki. Równie ciekawe są pomniki przyrody i staropruskie grodziska.
Wysoczyzna Elbląska czyli Bieszczady Północy
Wysoczyzna Elbląska to obszar w północno-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego położony pomiędzy Żuławami Wiślanymi, Równiną Warmińską i Wybrzeżem Staropruskim. Jednym z jej głównych wyróżników jest wyjątkowe zróżnicowanie terenu. Jary, wąwozy, wzniesienia oraz wartko płynące potoki i strumienie spływające do jeziora Druzno i Zalewu Wiślanego, nadają Wysoczyźnie Elbląskiej górskiego charakteru i przyciągają miłośników przyrody z całej Polski i Europy. Od strony Zalewu Wiślanego, na odcinku od Elbląga do Fromborka występują fragmenty martwego klifu, który obecnie jest odsunięty od brzegu Zalewu Wiślanego. Urozmaicony teren zachwyca pięknymi krajobrazami, a Wysoczyzna Elbląska nazywana jest często „Bieszczadami Północy”.
Bogactwo przyrody
Na terenie Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej stwierdzono występowanie około 800 gatunków flory, w tym 154 gatunków roślin chronionych, rzadkich i zagrożonych. Ponadto w tutejszych ekosystemach znajdziemy bogaty świat zwierząt, około 150 gatunków. Jednym z najciekawszych jest jeleń sika, gatunek sprowadzony z Azji w XIX w.
Na Wysoczyźnie Elbląskiej przeważają lasy bukowe, ale możemy spotkać także dęby, brzozy i sosny. Najbardziej znanym drzewem jest jeden z najgrubszych (ponad 10 metrów w obwodzie) oraz najstarszych (ponad 700 lat) dębów w Polsce – Dąb Bażyńskiego, który ma bardzo bogatą historię. W jego wnętrzu kiedyś mieścił się m.in. sklepik i piwiarnia, a jego rozmiar mierzono poprzez udział pruskich żołnierzy, których podobno wewnątrz dziupli mieściło się jedenastu i to w pełnym rynsztunku.
Rezerwaty Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej:
Kadyński Las
Został utworzony w celu zachowania fragmentu starodrzewu bukowo-dębowego, z 200-letnimi drzewami oraz z cennymi roślinami występującymi w runie. Przez obszar rezerwatu przebiega ścieżka przyrodniczo-historyczna, której zwieńczeniem jest chętnie odwiedzana wieża widokowa.
Buki Wysoczyzny Elbląskiej
Obejmuje obszar niezwykle cenny pod względem przyrodniczym o urozmaiconej rzeźbie z głębokimi rozcięciami erozyjnymi i deniwelacjach dochodzących miejscami do 60 metrów. Liczne strumienie i potoki, znaczne spadki oraz erozja gleb, nadają obszarowi rezerwatu unikalny, wyjątkowo malowniczy charakter. Spotkamy tu 100-letnie buki dorastające nawet do 30 metrów wysokości oraz typowo górskie gatunki roślin.
Dolina Stradanki
To teren niezwykle pięknego i unikatowego krajobrazu malowniczo meandrującej doliny Stradanki wraz z siecią bocznych dolinek i porastającego te tereny lasu bukowego. To najdziksze ostępy Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej, z dobrze zachowanymi fragmentami naturalnych ekosystemów leśnych: buczyn, grądów, lasów wilgotnych, łęgowych, olsów i borów bagiennych.
Nowinka
Względne różnice wysokości przekraczają tutaj miejscami ponad 50 metrów. Jarami płyną cieki, łączące się ostatecznie w jeden większy strumień dopływ Stradanki. Biorą one swój początek z licznie rozsianych na tym obszarze wysięków wodnych. To właśnie formy erozyjne stanowią główny walor rezerwatu.
OD PRUSÓW DO CESARZA
Jednym z najlepiej zachowanych śladów po dawnych mieszkańcach Wysoczyzny Elbląskiej są Wały Tolkmita – staropruskie grodzisko na terenie którego archeolodzy znaleźli dużą liczbę kości zwierząt hodowlanych, ceramikę, świadectwa odlewania metali, kowalstwa, obróbki kamienia i kości, żelazne sierpy i groty oszczepów. Znajduje się w odległości ok. 3 km na południe od Tolkmicka.
Najcenniejszym zabytkiem Wysoczyzny Elbląskiej jest zespół pałacowo-folwarczny w Kadynach, stanowiący na początku XX w. własność cesarza niemieckiego Wilhelma II. Za czasów władcy Kadyny rozkwitały. Poza pałacem, zabudowaniami folwarcznymi z charakterystyczną bramą i stadniną koni powstają domy dla pracowników, szkoła, szpital, dom starców, karczma, kuźnia i poczta. Wszystko zostało zbudowane z lokalnie wytwarzanej czerwonej cegły. Kadyny słynęły także z przedmiotów wytwarzanych w Cesarskim Zakładzie Majoliki Artystycznej oraz ceramiki architektonicznej np. kafli na stacji metra Theodor-Heuss Platz w Berlinie. Wszystkie obiekty w Kadynach wraz z zachowanym historycznym układem wsi, istnieją do dziś i pozwalają przenieść się w czasie.
Poczuć ducha minionej epoki możemy także w położonym nad Zalewem Wiślanym Tolkmicku. Tu zachował się średniowieczny układ miejski, gotycki kościół, fragmenty murów miejskich oraz liczne stare kamienice.
Zalew Wiślany widziany z okolic Kamionka Wielkiego 
rzeka Stradanka 
kolej nadzalewowa w okolicach Świętego Kamienia 
okolice wsi Nowinka 
Tolkmicko 
Szwajcaria Próchnicka 
Szwajcaria Próchnicka 
fragment zabudowy folwarku w Kadynach 
Zalew Wiślany widziany z okolic Tolkmicka 
rezerwat przyrody Nowinka 
Kadyny 
dąb Jana Bazynskiego 
konie na pastwisku – okolice Chojnowa 
wieś Chojnowo 
czapla biała – Ardea alba 
Jezioro Martwe – Jelenia Dolina 
pliszka siwa – Motacilla alba 
widok z wieży widokowej – Tolkmicko 
zawilec gajowy – Anemone nemorosa
Aktywnie przez cały rok – tu znajdziesz Szlak Kopernikowski
W 2023 roku świętujemy rok Kopernikowski. Mija bowiem 550 lat od urodzin słynnego astronoma Mikołaja Kopernika. Olbrzymią część życia związany był właśnie z Warmią i Mazurami. Nie ma więc lepszej okazji niż podczas wakacji zmierzyć się ze Szlakiem Kopernikowskim.
Główną trasą pieszą Wysoczyzny Elbląskiej jest Szlak Kopernikowski łączący miejsca pobytu Mikołaja Kopernika w północnej Polsce. Długość szlaku w województwie warmińsko-mazurskim wynosi 237 km, na terenie Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej 40 km.
To jednak nie jedyna trasa, którą warto przemierzyć będąc w tym regionie. Inną ciekawą propozycją jest Pomorska Droga św. Jakuba, która jest jednym z ważniejszych chrześcijańskich szlaków pielgrzymkowych, prowadzących z różnych stron świata do katedry w Santiago de Compostela w północno-zachodniej Hiszpanii.
W naszym województwie łączna długość szlaku wynosi 92 km, z czego niemal połowa – 40 km – przypada na tereny Wysoczyzny Elbląskiej. Droga jest oznaczona stylizowaną muszlą św. Jakuba będącą symbolem pielgrzymów oraz żółtymi strzałkami.
Ponadto przez Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej przebiega szlak rowerowy Green Velo, który w dużej mierze pokrywa się ze śladami historycznego przebiegu Kolei Nadzalewowej łączącej dawniej Elbląg z Braniewem.
Na wielbicieli nieco szybszej i bardziej wymagającej jazdy czeka szlak MTB w Kadynach oznakowany przez Nadleśnictwo Elbląg.
Również dla maniaków dwóch kołek mamy ciekawe propozycje, trzy szlaki rowerowe:
niebieski „Święty Kamień” – 17,7 km długości (Tolkmicko – Święty Kamień – Chojnowo – Nowinka – Tolkmicko),
czerwony „Trasa Kadyńska” – 24,8 km długości (Kadyny – Pagórki – Tolkmicko – Kadyny),
żółty „Łyk historii” – 21,4 km długości (Elbląg – Jagodnik – Rakowo – Elbląg Próchnik – Krasny Las – Elbląg).
ZWIEDZAJ WYSOCZYZNĘ Z MOBILNĄ APLIKACJĄ
W poznawaniu Wysoczyzny Elbląskiej pomoże Ci darmowa aplikacja mobilna „Kraina Buka”. Dzięki niej Twój telefon zaprowadzi Cię w najciekawsze miejsca, opowie ich historię, pokaże turystyczne szlaki i zachęci do zdobycia wirtualnej odznaki m.in. w grze terenowej „Zdobywca Wysoczyzny Elbląskiej”.
Tekst: Jolanta Zielińska, Kamil Zimnicki
Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej
Zdjęcia: Zygmunt Gawron
Artykuł pochodzi z najnowszego wydania Gazety Bogaty Region. Chcesz zobaczyć resztę artykułów?
