Trwa rewaloryzacja zabytkowej Twierdzy Wisłoujście. Na ten cel przeznaczono ok. 30 mln zł. Prace potrwają do 2024 roku, ale już widać pierwsze efekty. Z wizytą gospodarską na teren budowy udała się Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska.
Twierdza Wisłoujście to jedyna nowożytna fortyfikacja morska dawnej Rzeczpospolitej, Pomorza i Gdańska. To również najstarsza latarnia w Polsce. Tę funkcję pełniła od około 1482 roku. Zabytek sztuki militarnej to jednocześnie oddział Muzeum Gdańska. Od 2018 roku jest jednym ze 109 Pomników Historii RP.
Rewaloryzacja zajmującego blisko 17 ha kompleksu obejmie dwa budynki położone na Szańcu Wschodnim oraz wnętrze Fortu Carre – wieży, wieńca, kamieniczek, muru oporowego oraz trzech bastionów. Od ubiegłego roku prowadzone są prace konserwatorskie oraz prace budowlane. Od przyszłego roku aż do lata 2024 roku prowadzone będą prace adaptacyjne, które przystosują obiekty do potrzeb zwiedzających. Niektóre z nich zostaną udostępnione do zwiedzania już w 2023 roku.
Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska podczas wizyty odwiedziła najważniejsze miejsca związane z pracami rewaloryzacyjnymi: Hangar Uniwerystecki, Koszary Napoleońskie oraz wnętrze Fortu Carre – serca kompleksu zbytkowej fortyfikacji morskiej. O prowadzony pracach opowiadał Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska wraz ze współpracownikami.
Fortyfikację zwiedzisz cały rok
Prace prowadzone przez Muzeum Gdańska prowadzone są z pięciu źródeł finansowania, w tym trzech z dotacji Unii Europejskiej. Ich głównym założeniem jest przystosowanie dwóch budynków położonych na Szańcu Wschodnim: Koszar Napoleońskich oraz dawnego „hangaru” Uniwersytetu Gdańskiego. Te pierwsze, które wybudowano z rozkazu Napoleona Bonaparte mają charakter zabytkowy. Hangar powstał natomiast w latach 40. XX wieku i nie jest zabytkiem.
To właśnie te budynki goście będą mogli odwiedzaćprzez cały rok. Pojawią się tam wystawy stałe, punkty gastronomiczne oraz przestrzenie warsztatowe. W Koszarach znajdzie się Centrum Archeologiczno-Turystyczne promujące archeologię m.in. wykorzystując wirtualną rzeczywistość. W Hangarze z kolei powstanie wystawa o historii militarnej Twierdzy Wisłoujście. Stąd też będą rozpoczynać się ścieżki zwiedzania. Warto uzbroić się w cierpliwość, ale żeby nie trzeba było czekać za długo, obiekty będą oddawane dla zwiedzających etapami. Wpierw, w 2023 roku zostaną udostępnione Koszary, gdzie prace się już rozpoczęły. W 2024 roku z kolei Hangar, w którym prace ruszą w przyszłym roku. Przed fortyfikacją powstaną również parkingi przygotowane z myślą o zmotoryzowanych turystach i rowerzystach.
Duże zmiany wewnątrz Fortu Carre. Są niespodzianki
W przeciwieństwie do obu budynków położonych na Szańcu w Forcie Carre poszczególne etapy są już zakończone. Zakończono prace konserwatorskie na wieży, której nadano nowy kolor. Przeprowadzono także skomplikowane działania ratunkowe północnego muru oporowego. Dzięki nim zniwelowano ryzyko jego osunięcia się. Prowadzone są także prace na bastionach Artyleryjski, Ostroróg oraz Południowo-Wschodnim. Kładzione są tu warstwy izolacyjne, które mają zabezpieczyć oba elementy fortyfikacji przed dalszymi uszkodzeniami.
Prace rewaloryzacyjne przyniosły też nowe odkrycia, które można zobaczyć w jednej z kamieniczek Wieńca położonej przy Bastionie Artyleryjskim. Konserwatorzy natrafili na pozostałości dawnych farb z XVII wieku. Na ich podstawie udało się przywrócić im ich pierwotną kolorystykę. Wstawiono również stylizowaną na XVII wiek, zabarwioną na zielono stolarkę okienną. W domkach oficerskich Wieńca znajdą się pomieszczenia użytkowe oraz sale wystawowe i warsztatowe.
Na dalszą realizację czeka górna działobitnia Wieńca, która zostanie udostępniona po raz pierwszy do zwiedzania. Odtworzone zostanie również zadaszenie, które zostało usunięte na przełomie XIX i XX wieku. Na adaptację będzie czekać wieża Twierdzy Wisłoujscie. W najstarszej latarni na polskim wybrzeżu w nadchodzących dwóch latach powstanie nowa wystawa stała o historii żeglugi i nawigacji na odcinku Martwej Wisły.
Fort Carre, wraz z nowymi wystawami obejmującymi ponad 740 metrów kwadratowych zostanie udostępniony w 2024 roku. Obiekt będzie czynny tylko w sezonie letnim. Zimą objęty jest zakazem ruchu z powodu okresu ochronnego hibernujących tu nietoperzy.
Dofinansowania przyznane Muzeum Gdańska dla Twierdzy Wisłoujście
Prowadzone prace o łącznej wartości ok. 30 mln zł możliwe są dzięki następującym dofinansowaniom i pożyczkom.
Listopad 2018: ok. 1,2 mln zł w ramach projektu ArchaeoBalt przyznanego w ramach partnerstwa dla Muzeum Gdańska. Kwota współfinansowania z programu Południowy Bałtyk Interreg finansowanego przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (85% kosztów kwalifikowanych). Dodatkowe 1,6 mln złotych dotacji celowej Gminy Miasta Gdańska na rewitalizację obiektu.
W Koszarach Napoleońskich powstanie otwarte cały rok Centrum Archeologiczno-Turystyczne z wystawą, przestrzenią warsztatową oraz wirtualną rzeczywistością.
Lipiec 2020: 9 mln zł z mechanizmu „pożyczki rewitalizacyjnej” w ramach RPO WP na lata 2014-2020. Projekt „Przebudowa i adaptacja Twierdzy Wisłoujście w Gdańsku na potrzeby ośrodka muzealnego łączącego funkcję wystawienniczą i edukacyjną” w ramach osi priorytetowej 8: Konwersja, na Działanie 8.2, tj. Kompleksowe przedsięwzięcia rewitalizacyjne – wsparcie pozadotacyjne. Dodatkowy wkład własny Muzeum Gdańska w wysokości 2,5 mln złotych.
Z dotacji zostaną przeprowadzone prace wieży Twierdzy Wisłoujscie, Wieńca oraz kamieniczek Wieńca.
Marzec 2021: 15 mln zł od Samorządu Województwa Pomorskiego poprzez Pomorski Fundusz Rozwoju. Środki z programu „Pożyczka Miejska” mogą być przeznaczone na finansowanie przedsięwzięć inwestycyjnych zlokalizowanych w miastach województwa pomorskiego. Celem programu o puli środków w wysokości 120 mln zł ze środków Unii Europejskiej jest poprawa konkurencyjności oraz zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej i osiedleńczej miast, a także wzmocnienie potencjału społecznego i gospodarczego regionu. Zakres przedsięwzięć może dotyczyć inwestycji w: zdegradowane obszary miejskie, obiekty użyteczności publicznej, infrastrukturę kulturalną, obiekty punktowej infrastruktury służącej rozwojowi funkcji gospodarczych, obiekty zabytkowe i ich zespoły, podnoszenie jakości przestrzeni publicznej w ramach układów urbanistycznych oraz infrastrukturę transportu zbiorowego.
Z dotacji zostaną przeprowadzone prace na bastionach: Artyleryjski, Ostroróg i Południowo-Wschodnim, w Hangarze Uniwersyteckim wraz z wystawą, powstanie parking, zostanie wykonane zabezpieczenie prochowni oraz powstanie plenerowa ścieżka zwiedzania.
Andrzej Gierszewski
Muzeum Gdańska
