Bogato ilustrowana książka „Drzwi i wrota. Od średniowiecza do współczesności”, autorstwa dr Katarzyny Dareckiej, to najnowsza publikacja Muzeum Gdańska, prezentująca ewolucję drzwi w architekturze Gdańska. Opierając się na wieloletnich badaniach, autorka ukazuje czytelnikom, jak forma, konstrukcja i dekoracje drzwi odzwierciedlały zmieniające się style, potrzeby i funkcje architektoniczne na przestrzeni wieków.
– Drzwi, choć często niedoceniane, są kluczowym elementem każdego budynku. Dawniej opowiadały historie i przekazywały informacje o właścicielu budynku. Łączyły i wciąż łączą świat zewnętrzny, pełen niebezpieczeństw, z wewnętrznym, kojarzonym z porządkiem i spokojem – mówi Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska. – Dzięki tej publikacji możemy dowiedzieć się, jak przez wieki ewoluowały i zmieniały się drzwi w naszym mieście, ile zabytkowych przykładów można wciąż odnaleźć w przestrzeni Gdańska oraz gdzie je zobaczyć. To także apel o docenienie i zachowanie wrót kamienic i domów z okresu schyłku XIX i XX wieku, które, choć niezwykle ciekawe, są dziś często wymieniane na nowe.
Publikacja została wydana dzięki wsparciu finansowemu LPP S.A., mecenasa kultury, oraz firmy Ortis, producenta okien. Ich zaangażowanie umożliwiło realizację projektu, który przybliża historię gdańskiej architektury szerokiemu gronu odbiorców. Wydana w twardej oprawie książka ukazała się w nakładzie 600 egzemplarzy.
Co znajdę w książce?
Bogato ilustrowana publikacja „Drzwi i wrota” to kompleksowe opracowanie liczące prawie 450 stron, podzielonych na 16 rozdziałów. Książka omawia:
- ewolucję konstrukcji, dekoracji i okuć drzwi od średniowiecza po współczesność,
- rolę drzwi w architekturze gotyckiej, renesansowej, barokowej, klasycystycznej oraz modernistycznej,
- znaczenie polichromii, snycerskich dekoracji oraz inskrypcji,
- porównania do przykładów z innych regionów Europy,
- współczesne działania konserwatorskie i problematykę ochrony zabytkowej stolarki.
Książka ukazała się w ramach serii Res Gedanenses i kontynuuje badania nad zabytkową architekturą Gdańska, wcześniej podjęte w tomie poświęconym dawnym oknom i oszkleniu.
Historia drzwi w Europie, Polsce i Gdańsku
Drzwi towarzyszą ludzkości od zarania dziejów, ewoluując od prostych konstrukcji drewnianych po bogato zdobione elementy architektoniczne. W Gdańsku najstarsze zachowane drzwi znajdują się w Ratuszu Głównego Miasta, a dzięki niedawnej rewitalizacji odzyskały swój dawny blask. Drzwi łączące Wielką Salę Wety z pomieszczeniami dawnego archiwum, zwanego Wielkim Krzysztofem, pochodzą z ok. 1380 roku.
Drugimi w kolejności, dzięki badaniom dr Katarzyny Dareckiej, okazały się gotyckie drzwi główne kościoła św. Katarzyny. Zgodnie z wynikami badań dendrochronologicznych, powstały około 1403 roku. Przykładów średniowiecznych drzwi w Gdańsku jest jednak znacznie więcej, choć w wielu przypadkach ich pierwotny kształt uległ modyfikacjom w późniejszych czasach. Zmieniano nie tylko kolorystykę, ale również okucia i detale snycerskie. Najstarsze przykłady mechanizmów zabezpieczających wrota przed wyważeniem przez złodziei pochodzą również ze średniowiecza.
Gdzie mogę kupić publikację?
Książka „Drzwi i wrota” jest dostępna w cenie 119 zł w oddziałach Muzeum Gdańska. Od 25 listopada będzie można ją także zakupić online w ramach świątecznej wyprzedaży w sklepie internetowym Muzeum Gdańska. Dystrybucja będzie prowadzona na terenie całej Polski.
Andrzej Gierszewski
Muzeum Gdańska
