87 stron, 91 zdjęć, w tym 16 umożliwiających oglądanie historycznego i obecnego miasta w trójwymiarze. Autorem niezwykłego albumu jest znany miłośnik Gdańska, prof. Andrzej Januszajtis. Limitowane, kolekcjonerskie egzemplarze publikacji będą dostępne podczas promocyjnego spotkania z autorem, które zorganizują wydawcy Mercor S.A. oraz Muzeum Gdańska. „Trzeci wymiar Gdańska” będzie można nabyć 17 maja o godzinie 17:00 w Dworze Artusa w Gdańsku, w cenie 80 zł, oraz obejrzeć na miejscu… w technologii stereoskopowej.
– Początki techniki stereoskopowej sięgają jeszcze XVI wieku, jednak pierwsze aparaty do oglądania obrazów przestrzennych zostały skonstruowane dopiero w połowie XIX wieku. Technika ta została udoskonalona i wprowadzona na masową skalę na Śląsku. To właśnie stamtąd pochodzą fotoplastykony, które umożliwiały każdemu, bez względu na pochodzenie, zobaczenie odległych światów i poczucie, jakby się w nich znajdował – mówi Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska. – Pierwsze fotografie stereoskopowe dotarły do Gdańska w 1862 roku z Paryża i od razu stały się popularne w lokalnych księgarniach. Ich popularność zaczęła jednak słabnąć wraz z rozwojem radia, a następnie telewizji. Album 'Trzeci wymiar Gdańska’ nie tylko przywraca pamięć o tej dawnej technologii fotografii, ale również zabiera czytelnika w podróż przez czas.
Autorem opisów zabytków jest znany i ceniony miłośnik historii Gdańska oraz jego zabytków, prof. Andrzej Januszajtis. Spotkanie, które poprowadzi Marzena Bakowska, historyczka oraz dziennikarka, odbędzie się w piątek, 17 maja 2024 roku, o godzinie 17:00 w Dworze Artusa w Gdańsku. Wstęp jest bezpłatny. Podczas prezentacji będzie można nabyć publikację w cenie 80 zł. Pozostałe egzemplarze będzie można zakupić stacjonarnie w Dworze Artusa w cenie 100 zł.
Z pasji do Gdańska
Inicjatorem wydania albumu jest gdańska firma specjalizująca się w technologiach zabezpieczeń przeciwpożarowych, Mercor S.A., która od bieżącego roku jest mecenasem Muzeum Gdańska. W 2023 roku firma została uhonorowana nagrodą Negotium Pro Cultura w konkursie Pracodawców Pomorza.
– Na co dzień zajmujemy się zupełnie inną sferą działalności, bardziej zorientowaną na przyszłość, skupioną na bezpieczeństwie pożarowym. Jednak od początku naszej działalności w swoim genotypie mamy pasję do historii i kultury Gdańska. Z radością angażujemy się i wspieramy różnorodne przedsięwzięcia kulturalne – mówi Krzysztof Krempeć, prezes Mercor S.A. – Stąd też koncepcja wydania takiego albumu, do którego zaprosiliśmy prof. Andrzeja Januszajtisa i bez wahania zdecydowaliśmy się go wydać we współpracy z Muzeum Gdańska. To wyjątkowo pięknie wydana publikacja, w której odnajdziemy opisy gdańskich zabytków, zobaczymy nieznane fotografie oraz jak dowiemy się, jak ewoluowało nasze miasto.
Co znajdziemy w albumie?
Podzielony na trzy części album zawiera fotografie z lat 1906-1914 oraz 1940 roku, a także zdjęcia współczesne. Szczególnie interesujące dla miłośników historii mogą być fotografie pochodzące z wydawnictwa Neue Photographische Gesellschaft, które oprócz standardowych widokówek oferowało również fotografie stereoskopowe. W albumie znalazły się także dwie fotografie stereoskopowe wykonane przez norymbersko-warszawskie wydawnictwo Conrada Muellera, przygotowane dla Drezdeńskiej Fabryki Aparatów Fotograficznych. Natomiast 22 współczesne zdjęcia zostały wykonane przez gdańskiego fotografa, Dariusza Kulę. Wśród licznych panoram, takich jak stary port na Motławie, Stocznia Cesarska oraz zdjęć z lotu ptaka, czytelnik znajdzie również znane i popularne widoki ulicy Długiej i Piwnej. Oprócz nich, zaprezentowane zostały także zdjęcia mniej znanych budynków, takich jak Teatr Państwowy, wnętrza niektórych gdańskich zabytków, a nawet „wilkomów” i używanych w Gdańsku zastaw stołowych.
– Te zdjęcia ukazują piękno Gdańska, które zostało wskrzeszone z wojennej pożogi. Porównanie ich z historycznymi widokami pokazuje, z jaką pełną miłością starannością odbudowywano najcenniejsze zabytki. Współczesność prezentuje swoją siłę, nie zawsze zgodnie z naszymi oczekiwaniami. – mówi prof. Andrzej Januszajtis. – Niemniej jednak, Gdańsk nadal pozostaje jednym z najpiękniejszych miast Europy. Potwierdzają to miliony turystów, którzy odwiedzają nasze miasto o każdej porze roku. Ten album przygotowałem również z myślą o nich, jako interesującej pamiątki, która przynosi radość z poznawania Gdańska.
Wykorzystane zdjęcia pochodzą ze zbiorów Krzysztofa Krempecia, Jerzego W. Wołodźki, Mirosława Podszewika, Dariusza Kuli oraz Muzeum Gdańska.
Przygotuj swój stereoskop
Oprócz samego albumu, który został wydany w formie pudełkowej, czytelnicy otrzymują także tekturowy stereoskop do samodzielnego złożenia oraz 16 wybranych fotografii z albumu, umożliwiających poznanie Gdańska w trzecim wymiarze.
Obudowy dawnych stereoskopów były zazwyczaj wykonane z drewna. Na jednym z boków znajdował się wizjer z dwoma okularami, przez które można było oglądać dwie fotografie wykonane w technice stereo. Ramki były konstruowane w taki sposób, aby umożliwić wymianę obrazków. Efekt trójwymiarowości zdjęć osiągano poprzez umieszczenie dwóch zdjęć tego samego obiektu, wykonanych z nieco różnych perspektyw.
Trzeci wymiar Gdańska. Spotkanie z prof. Andrzejem Januszajtisem
- Kiedy: 17 maja 2024 (piątek), godz. 17.00
- Gdzie: Dwór Artusa / Wielka Hala, Długi Targ 43/44
- Wstęp: wolny, publikacja w cenie 80 zł
- Ilość egzemplarzy pierwszego wydania: 120 szt.
Januszajtis A., Trzeci wymiar Gdańska. Third dimension of Gdańsk, Gdańsk 2023, ss. 87.
Andrzej Gierszewski
Muzeum Gdańska
fot. Muzeum Gdańska
