„Nie wyobrażacie sobie, do jakiego stopnia inspirujące macie tu powietrze” – tymi słowami Oksana Zabużko opisała atmosferę w Gdańsku podczas swojego pobytu na rezydencji literackiej. Ukraińska pisarka, wraz z piątką innych twórców i twórczyń, gościła w Gdańsku w 2022 roku w ramach programu Rezydencji Literackich, którego organizatorem jest Instytut Kultury Miejskiej. Powstało także filmowe podsumowanie projektu.
Oksana Zabużko to jedna z czołowych ukraińskich pisarek i filozofek, autorka ponad 20 książek z tekstami poetyckimi, prozatorskimi, eseistycznymi i filozoficznymi oraz laureatka wielu nagród. Wybuch wojny w Ukrainie w lutym 2022 r. uniemożliwił jej powrót do kraju. Pobyt rezydencyjny pisarki związany był z pracą nad nową książką oraz spotkaniami z lokalnym środowiskiem twórczym i czytelnikami.
Rezydencje literackie w Gdańsku to projekt skierowany do pisarzy, pisarek, poetów, poetek, tłumaczy i tłumaczek z Polski, Ukrainy oraz Białorusi. Po raz pierwszy program wystartował w 2021 roku. Przeczytaj podsumowanie programu w 2021 r.
– Ważne jest dla nas to, aby Gdańsk pokazał, że jest miastem gościnnym dla twórców literatury i tłumaczy, a jednocześnie bardzo inspirującym – mówi Aleksandra Szymańska, dyrektorka Instytutu Kultury Miejskiej. – Głęboko wierzymy, że obecność twórców w Gdańsku, sieci kontaktów, rozmowy, budują różnorodność miasta, wzbogacając tak nas, jak i naszych gości.
Zobacz film podsumowujący program rezydencji literackich w 2023 r.
Tegoroczny, zróżnicowany pod względem tematycznym nabór, wyłonił pięcioro uczestników i uczestniczek programu. We wrześniu na rezydencji humanistycznej poświęconej twórczości Marii Janion przebywał Błażej Warkocki. Badacz oprócz poszukiwań gdańskich śladów w biografii profesor Janion, poprowadził w czasie swojego pobytu wykład z elementami warsztatów pn. „Od „Transgresji” do „Dezorientacji”, czyli queer po polsku”.
Dwie rezydencje zostały przygotowane dla twórców z Ukrainy. W październiku w Gdańsku przebywały pisarki Natalia Matoliniec – autorka wielokrotnie nagradzanych powieści dla młodych dorosłych oraz Roksolana Żarkova – eseistka, krytyczka literacka, badaczka kobiecego pisarstwa. Z pisarkami gdańska publiczność oraz środowisko akademickie i studenckie spotkały się w Instytucie Kultury Miejskiej, na Uniwersytecie Gdańskim oraz w bibliotekach w Gdańsku i w Gdyni.
– Przyjazd do Gdańska oraz praca tutaj są dla mnie chwilą oddechu. To nawet więcej niż tylko pobyt w bezpiecznym miejscu, to również możliwość pobycia sam na sam ze sobą i swoimi myślami – opowiada Natalia Matoliniec.
Od początku listopada na rezydencji translatorskiej przebywała w Gdańsku tłumaczka Gabriela Abrasowicz pracując nad przekładem twórczości bośniacko-serbskiej autorki dramatów Tanji Šljivar. Rezydentka swoją wiedzą podzieliła się z gdańskimi studentami i studentkami podczas spotkania na Uniwersytecie Gdańskim w Zakładzie Slawistyki i Studiów Bałkańskich wygłaszając wykład pt. „Migracje w postjugosłowiańskiej produkcji dramatopisarskiej i teatralnej”.
– Miałam tu ogromny komfort pracy, powiedziałabym nawet wielką higienę pracy. Udało mi się pogodzić naprawdę intensywną pracę nad tłumaczeniem ze zwiedzaniem, spotkaniami z bardzo ciekawymi ludźmi – o swoim pobycie rezydencyjnym w Gdańsku opowiada Gabriela Abrasowicz.
Pobyt rezydencyjny tłumaczki pozwolił na ukończenie przekładu twórczości Tanji Šljivar. Książka pt. „Jesteśmy tymi… i inne dramaty” niedawno ukazała się drukiem (Jestesmy tymi… i inne dramaty | Agencja Dramatu i Teatru „ADiT”)
W wyniku współpracy Instytut Kultury Miejskiej, Staromiejskiego Domem Kultury w Warszawie oraz Krakowskiego Biura Festiwalowego powstała strona internetową poświęconą rezydencjom literackim w Polsce oraz specjalną grupę na Facebooku, która służy wymianie informacji o aktualnych programach i stypendiach dla twórczyń i twórców zainteresowanych rezydencjami. Partnerami projektu są Unia Literacka i Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury.
W 2023 roku Instytut Kultury Miejskiej i Miasto Gdańsk ponownie zaproszą na rezydencje twórcze do Gdańska.
Marta Bańka
fot Bartosz Bańka
Instytut Kultury Miejskiej
