Czworo gdańskich artystek i artystów, stowarzyszenie współpracujące z migrantami i dwa zespoły kuratorskie najnowszych gdańskich muzeów mają szansę na Nagrodę Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury „Splendor Gedanensis”. Pięć firm i dwie osoby ubiegają się o tytuł Mecenas Kultury Gdańska. Do kogo trafi najstarsze i najistotniejsze gdańskie wyróżnienie w dziedzinie kultury? Gala finałowa 49. edycji nagrody odbędzie 21 maja w Gdańskim Teatrze Szekspirowskim.
Nagroda przyznawana jest co roku, osobom fizycznym lub nieformalnej grupie twórczej, za wybitne osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej i upowszechniania kultury oraz zasługi w promocji twórców i kultury Gdańska wśród jego mieszkańców, w kraju i za granicą.
Wraz z wyróżnieniami dla twórców przyznawany jest również tytuł Mecenas Kultury Gdańska. Jest to honorowe wyróżnienie przyznawane darczyńcom gdańskiej kultury, osobom lub instytucjom znacząco wspierającym działania w obszarze kultury za rok poprzedzający rok przyznania tytułu.
Szansę na Nagrodę za osiągnięcia w 2021 roku mają: Stowarzyszenie Arbuz, Magdalena Grzebałkowska, Agata Nowosielska, Marek Rogulski, prof. Stanisław Rosiek, Zespół kuratorski NOMUS i Zespół Muzeum Bursztynu.
Nominowani do tytułu Mecenas Kultury Gdańska za 2021 rok zostali: Gdańska Infrastruktura Wodociągowo-Kanalizacyjna sp. z o.o., Grupa Inwestycyjna Hossa S.A., Józef Poltrok, Port Lotniczy Gdańsk im. Lecha Wałęsy, Andrzej Stelmasiewicz, Stocznia Cesarska Development sp. z o.o. i Ziaja Ltd. Zakład Produkcji Leków sp. z o.o..
W tym roku wręczona zostanie również Nagroda Specjalna „Splendor Gedanensis” za wybitne osiągnięcia i dokonania na rzecz gdańskiej kultury.
Wręczenie Nagród odbędzie 21 maja w Gdańskim Teatrze Szekspirowskim. W powodu pandemii gala ostatniej edycji nagrody odbyła się online bez udziału nominowanych i publiczności.
Nominowani do Nagrody Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury „Splendor Gedanensis” za 2021 rok
Nagrodę ma szansę otrzymać czworo gdańskich artystek i artystów, stowarzyszenie współpracujące migrantami i dwa zespoły kuratorskie najnowszych gdańskich muzeów.
Stowarzyszenie Arbuz: Honorata Martin, Emilia Orzechowska i Aurora Lubos
Stowarzyszenie Arbuz zajmuje się kulturą i sztuką, współpracując z migrantami i osobami oczekującymi na azyl. Celem stowarzyszenia jest organizowanie i niesienie pomocy w ramach działalności pożytku publicznego oraz aktywność społeczna na rzecz potrzebujących – w tym uchodźców, ich dzieci i rodziców.
- Nominacja za internetową aukcję prac artystycznych „Sztuka bez granic”
W 2021 roku artyści działający w stowarzyszeniu prowadzili warsztaty dla imigrantów m.in. w busie przerobionym na studio nagraniowe. W internetowej aukcji „Sztuka bez granic” Arbuz zebrał prawie 200. 000 złotych dla uchodźców z Białorusi. W 2022 roku, akcja jest kontynuowana dla uchodźców z Ukrainy. Oprócz realnego wsparcia jest to również gest solidarności. To akt niezgody, który nie dotyczy tylko lokalnego środowiska twórczego, bo licytują osoby z całej Polski.
Magdalena Grzebałkowska
Reporterka, autorka bestsellerowych książek: „Ksiądz Paradoks. Biografia Jana Twardowskiego”, „1945. Wojna i pokój” (za którą otrzymała nagrodę Nike Czytelników w 2016 r.), „Beksińscy. Portret podwójny” oraz „Komeda. Osobiste życie jazzu”
- Nominacja za książkę „Wojenka. O dzieciach, które dorosły bez ostrzeżenia”, wydawca: wydawnictwo Agora.
By dotrzeć do ostatnich świadków największego konfliktu w XX wieku, Magdalena Grzebałkowska wyruszyła m.in. do Hiszpanii, Niemiec, Stanów Zjednoczonych i w najodleglejsze krańce dawnego Gułagu. Stworzyła poruszający obraz wojny widzianej oczyma jej najmłodszych czytelników. Wielka reporterska opowieść – bez fałszywego patosu – pomaga zrozumieć, dlaczego wydarzenia sprzed tylu lat wciąż są tak żywe i wpływają na naszą codzienność.
Agata Nowosielska
Malarka, kuratorka i autorka tekstów o sztuce. Ukończyła gdańską ASP, studiowała również w Hochschule für Künste Bremen. Jej prace prezentowane były m.in. w Niemczech, Szwecji i w Chinach. Obrazy Agaty Nowosielskiej znajdują się m.in. w kolekcji Muzeum Narodowego oraz w kolekcji NOMUS – Nowego Muzeum Sztuki w Gdańsku. Jako absolwentka Muzealniczych Studiów Kuratorskich na Uniwersytecie Jagiellońskim, od wielu lat jest kuratorką galerii w gdańskim Klubie Żak, gdzie zrealizowała ponad 90 wystaw.
- Nominacja za wystawę indywidualną „Nirvana” w CSW Łaźnia 2 w Nowym Porcie.
Obrazy z cyklu „Nirwana” są refleksją nad życiem, odzwierciedlają świat pełen sprzeczności, w którym zacierają się granice pomiędzy groteską a śmiertelną powagą. Artystce udało się stworzyć kompleksowy i niejednoznaczny świat zbudowany z dobrze nam znanych obrazów ikonosfery oraz z fragmentów codziennej egzystencji czasów pandemii. Malarka zatrzymała czas, uwieczniła chwilę, ukazała sprawy niedostępne i nieopowiedziane. Dzięki swoim umiejętnościom i wrażliwości udowodniła, że malarstwo jest nadal żywe.
Marek Rogulski
Artysta multimedialny: rzeźbiarz, malarz, performer, teoretyk sztuki. Jego prace znajdują się m.in. w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Niepołomicach, Muzeum Sztuki w Łodzi czy fundacji TNS. Marek Rogulski jest erudytą i teoretykiem wzbudzającym żywą dyskusję. Tworzy koncepcje i terminy, by specyficzny język adekwatnie wyrażał jego zadziwiające poszukiwania.
- Nominacja za indywidualną wystawę „Zastawki i limi_potrofy o fabrykacji meralogicznej” w Gdańskiej Galerii Miejskiej
Wystawa powstała z okazji trzydziestopięciolecia pracy twórczej artysty. Była to prezentacja w przestrzeni galerii procesu przenikania się kilku strategii artystyczno-badawczych wywiedzionych z wieloletniej praktyki artystycznej Marka Rogulskiego. Widz w zależności od nastroju i preferencji mógł się zatopić albo w intelektualnej grze, albo zanurzyć w hipnotycznej przestrzeni.
Stanisław Rosiek
Historyk literatury, eseista, wydawca, wykładowca Uniwersytetu Gdańskiego, współtwórca wydawnictwa słowo / obraz terytoria. Był członkiem redakcji „Litterariów”, „Punktu” i „Podpunktu”, a także rocznika „Punkt po Punkcie”. Współredagował z Marią Janion trzy tomy z serii „Transgresje” (Galernicy wrażliwości, Osoby, Maski). Zajmował się m.in. kultem pośmiertnym Adama Mickiewicza (Zwłoki Mickiewicza. Próba nekrografii poety oraz Mickiewicz (po śmierci). Studia i szkice nekrograficzne.) oraz twórczością pisarzy dwudziestowiecznych (Peiper, Schulz, Białoszewski).
- Nominacja za zbiór esejów „Odcięcie. Szkice wokół Brunona Schulza”, wydawca: wydawnictwo słowo / obraz terytoria
Wydawnictwo publikuje teksty z szeroko rozumianej humanistyki i sztuki. Niejednokrotnie książki wydawnictwa przywracały właściwy porządek i wypełniały wyrwy w naszej mentalnej mapie. „Odcięcie. Szkice wokół Brunona Schulza” to zbiór esejów, w których punktem odniesienia jest tożsamość literacka Brunona Schulza, rozumiana nie jako ciągłość pamięci, lecz jako migotliwa i nigdy niedokończona gra między stylem, wyobraźnią i egzystencją pisarza.
Zespół kuratorski NOMUS: Aneta Szyłak, Mariola Balińska, Aleksandra Grzonkowska
NOMUS jest najmłodszym muzeum sztuki współczesnej w Polsce, działającym na historycznych stoczniowych terenach jako dział Oddziału Sztuki Nowoczesnej Muzeum Narodowego w Gdańsku.
- Nominacja za przygotowanie i realizację programu otwarcia NOMUS – Nowego Muzeum Sztuki, działu Muzeum Narodowego w Gdańsku.
Zespołowi kuratorek udało się stworzyć miejsce otwarte, wychodzące poza kanoniczne hierarchie sztuki zachodniej, autokrytyczne i zaangażowane. „Kolekcja w działaniu” to tytuł głównej wystawy, na której zostały zaprezentowane prace ponad 40 artystów, w dużej mierze pochodzących w Gdańska, które opowiadają o rożnych sposobach tytułowego „działania” sztuki – jej związków z życiem społecznym i politycznym. W ramach otwarcia można było również obejrzeć wystawę współczesnej sztuki irackich Kurdów – poruszającą wątki upamiętniania traumatycznej historii i zmian społecznych po drugiej wojnie w Zatoce Perskiej. Program otwarcia NOMUS, który wzbudził ogromne zainteresowanie gdańskiej i ogólnopolskiej publiczności oraz krytyków.
Zespół Muzeum Bursztynu: Renata Adamowicz, Joanna Grążawska Bartłomiej Kentzer, Ludmiła Skulbaszewska i Ewa Pawlęga
Muzeum Bursztynu w lipcu 2021 (po 15 latach działalności w Katowni i Wieży Więziennej) zostało przeniesione do nowej siedziby w Wielkim Młynie – dzięki temu powierzchnia wystawiennicza zwiększyła się trzykrotnie, osiągając nieomal tysiąc metrów kwadratowych.
- Nominacja za przygotowanie pod względem merytorycznym wystawy stałej w Muzeum Bursztynu i jej otwarcie w Wielkim Młynie
Konsekwencja i zaangażowanie Zespołu Muzeum zaowocowało wielowątkową i wszechstronną ekspozycją, która traktuje bursztyn całościowo. Przedstawia nie tylko efekt finalny jego wykorzystania, ale ukazuje także jak powstał, jakie skrywa tajemnice i jakie ma właściwości. Ponad tysiąc eksponatów – od naturalnych bryłek po rzemiosło artystyczne i współczesną biżuterię tworzy kompleksowe kompendium wiedzy o „Złocie Bałtyku”. Muzeum spełnia kluczową rolę integracyjną, popularyzując wiedzę o bursztynie i osiągniecia bursztynników z Polski i ze świata.
Nominowani do tytułu Mecenas Kultury Gdańska za 2021 rok
O ten tytuł ubiega się pięć firm i dwie osoby od lat wspierające gdańską kulturę.
Gdańska Infrastruktura Wodociągowo-Kanalizacyjna sp. z o.o.
- Nominacja za mecenat Teatru Miejskiego Miniatura umożliwiający rozwój merytoryczny tej instytucji.
GIWK od kilku lat konsekwentnie współpracuje z Teatrem Miniatura, wsparcia nie zabrakło również w wyjątkowo trudnej rzeczywistości pandemii. Dzięki mecenatowi powstały m.in. nagradzane spektakle „Beton” (na podstawie powieści „Latawiec z betonu” Moniki Milewskiej) i „Co u diabła” (inspirowana baśniami braci Grimm) w reżyserii Michała Derlatki.
Grupa Inwestycyjna Hossa S.A.
- Nominacja za działalność na rzecz rozwoju kulturalnego Wrzeszcza i popularyzacji historii dzielnicy poprzez wsparcie współorganizacji Weekendu Architektury Wrzeszcza oraz wydania „Przewodnika architektonicznego po Wrzeszczu”, którego wydawcą jest Fundacja Palma.
Hossa S.A w 2021 roku wsparła wydarzenie promujące architektoniczne walory Wrzeszcza w formie wykładów, tematycznych spacerów i wystawy plenerowej. Firma współfinansowała również „Przewodnik architektoniczny po Wrzeszczu” – prezentujący różnorodną architekturę jednej z najstarszych dzielnic Gdańska. Publikacja ukazuje najciekawsze obiekty Wrzeszcza począwszy od willi z końca XIX wieku, przedwojennych kamienic czynszowych po modernistyczne gmachy użyteczności publicznej z okresu międzywojennego czy przykłady architektury socrealistycznej.
Józef Poltrok, prezes zarządu firmy Łączpol sp. z o.o.
- Nominowany za wspieranie od 20 lat Cappelli Gedanensis.
Ogromny wkład Józefa Poltroka w rozwój zespołu umożliwia działanie szczególnie w sytuacjach najtrudniejszych finansowo. Dzięki finansowemu wsparciu odbyło się wiele koncertów z gwiazdami światowego formatu, udało się wydać 6 płyt Capelli Gedanensis, a w trudnym czasie pandemii udało się przenieść działalność zespołu do internetu, poprzez koncerty online.
Port Lotniczy Gdańsk im. Lecha Wałęsy
- Nominacja za regularne wsparcie pomorskich instytucji kultury: Opery Bałtyckiej w Gdańsku, Muzeum Archeologicznego w Gdańsku.
Port lotniczy był również sponsorem spektaklu dyplomowego „Mury Jerycha” Studium Wokalno-Aktorskiego im. Danuty Baduszkowej w Gdyni, wspomaga także pilotażowy projekt „Pomorski Inkubator Kultury” w gdańskim Garnizonie. Pomorski Inkubator Kultury to ośrodek artystyczny i „szkoła” wiedzy o realizacji projektów kulturalnych. Wspiera artystów z Pomorza, których działalność została osłabiona przez pandemię COVID-19.
Andrzej Stelmasiewicz, Fundator Fundacji Wspólnota Gdańska
- Nominowany za wspieranie gdańskiej kultury i sztuki.
Misją Fundacji jest wspomaganie rozwoju społeczności lokalnych poprzez kulturę i edukację. Fundacja prowadzi Galerię Sztuki Warzywniak i Galerię Jednego Dzieła. Najważniejsze projekty Fundacji to m.in. Międzynarodowy Festiwal Form Przestrzennych Rozdroża Wolności, Viva Oliwa (cykl działań plenerowych integrujących mieszkańców gdańskiej dzielnicy Oliwa), Akademia Gdańskich Lwiątek (projekt edukacyjny obejmujący ponad 7 000 dzieci z klas I-III szkół podstawowych.
Stocznia Cesarska Development sp. z o.o.
- Nominacja za utworzenie Szlaku Stoczni Cesarskiej.
Na obszarze około 16 hektarów wytyczono 13 punktów oznaczonych tablicami w języku polskim i angielskim, na których znajduje się rys historyczny i informacje o rewitalizacji terenu. Atutem szlaku jest pełna dostępność przez całą dobę we wszystkie dni w roku. Na zwiedzających czekają stoczniowe zakamarki, architektura industrialna z XIX wieku, zabytki techniki i niepowtarzalny klimat wydarzeń społecznych, które przyczyniły się do zmian ustrojowych w naszej części Europy.
Ziaja Ltd. Zakład Produkcji Leków sp. z o.o.
- Nominacja za wsparcie bieżącej działalności Teatru Wybrzeże.
Współpraca rozwija się od kilkunastu lat, mecenat firmy jest wsparciem dla działalności gdańskiego teatru, szczególnie w ostatnich, trudnych, pandemicznych latach.
Najstarsze i najistotniejsze wyróżnienie w dziedzinie gdańskiej kultury
Tradycja nagradzania twórców gdańskiej kultury sięga początku lat 70 tych. W sierpniu 1973 roku ówczesny przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej Jan Nikołajew po raz pierwszy ogłosił ustanowienie Nagrody Miasta Gdańska. Od tego czasu wyróżnienie to przyznawane jest raz do roku, zaś od 2004 r. nosi nazwę „Splendor Gedanensis”. Jest to najstarsze i najistotniejsze gdańskie wyróżnieniem w dziedzinie kultury.
Przez wiele lat laureaci otrzymywali tylko dyplomy. Z czasem dołączono do nich również gratyfikację finansową. Obecnie wysokość nagrody to 20 tysięcy złotych.
Laureatami Nagrody Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury „Splendor Gedanensis” za rok 2020 zostali:
- Monika Kaźmierczak, carillonistka miejska, za wirtuozerię i popularyzację muzyki carillonowej, które przyczyniły się do wpisania gdańskiej kultury carillonowej na krajową listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Narodowego Instytutu Dziedzictwa
- ksiądz prałat Ireneusz Bradtke, proboszcz parafii Wniebowzięcia NMP za rewitalizację i ochronę dziedzictwa kulturowego Bazyliki Mariackiej w Gdańsku.
- Dorota Karaś i Marek Sterlingow, dziennikarski duet, za pasjonującą i doskonale udokumentowaną książkę „Walentynowicz. Anna szuka raju” wydaną przez Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
Wraz z wyróżnieniami dla twórców przyznawany jest również tytuł Mecenas Kultury Gdańska. Jest to honorowe wyróżnienie przyznawane darczyńcom gdańskiej kultury. Honorowym Mecenasem Kultury Gdańska za rok 2020 została Stocznia Cesarska Development.
Marta Formella
Urząd Miejski w Gdańsku
