18. edycja festiwalu Millennium Docs Against Gravity to niemal 150 filmów dokumentalnych, prezentujących olbrzymie zróżnicowanie pod względem miejsc, w których powstały, ale także odmienne formy. W programie znajdują się filmy pełnometrażowe, krótkometrażowe, animacja oraz seriale dokumentalne. Tegoroczny festiwal odbędzie się w formie hybrydowej. Część kinowa w siedmiu miastach: Gdyni, Warszawie, Wrocławiu, Poznaniu, Katowicach, Lublinie i Bydgoszczy potrwa od 3 do 12 września. Prezentacje online będą dostępne od 16 września do 3 października.
Tegoroczne hasło Millennium Docs Against Gravity – zaczerpnięte z mowy Grety Thunberg – brzmi: „Świat się budzi”. Organizatorzy festiwalu wierzą, że wydarzenie przyniesie wszystkim nadzieję. Wiele filmów prezentowanych podczas tegorocznej edycji święta dokumentu dotyczy aktywizmu i wzywa do działania na rzecz lepszego, równego oraz ekologicznego świata.
– Cieszy nas, że także w tym roku zachowujemy parytet kobiet i mężczyzn wśród twórców i członków jury. W Konkursie Głównym jest 7 reżyserek i 7 reżyserów. Wszystkie filmy festiwalowe zostały wyreżyserowane w 45% przez kobiety i 55% przez mężczyzn, co jest niezwykłe na tle innych, czołowych wydarzeń kulturalnych na świecie. W składach jurorskich, w których zasiadają łącznie 24 osoby, znalazło się 13 kobiet i 11 mężczyzn – mówi Karol Piekarczyk, dyrektor artystyczny festiwalu.
Gdyńskie jury
W tegorocznej edycji MDAG Nagrodę Prezydenta Miasta Gdyni w Konkursie Głównym przyzna jury w składzie:
- Andrzej Fidyk, reżyser i scenarzysta filmów dokumentalnych,
- Marta Frej, malarka, ilustratorka i animatorka kultury,
- Anna Steller, tancerka, performerka i choreografka.
Konkurs Główny i tegoroczne sekcje
W tegorocznym Konkursie Głównym znalazło się 14 filmów prezentujących najwyższy poziom sztuki filmowej. Są wśród nich produkcje opowiadające o Bliskim Wschodzie, Rosji, Polsce, Filipinach czy Zimbabwe, a także poruszająca animacja, np. „Przeżyć” (Flee) Jonasa Poher Rasmussena – sensacja festiwalu w Sundance.
Po raz pierwszy na festiwalu zostanie zaprezentowany serial dokumentalny „Nasienie kłamstwa” (Seeds of Deceit) w reżyserii Miriam Guttmann. Pokazuje on szokujące praktyki doktora Kaarbata, zmarłego w 2017 roku niderlandzkiego specjalisty od leczenia bezpłodności, który zaaplikował 65 pacjentkom własne nasienie.
Wśród sekcji, które zostaną zaprezentowane podczas 18. edycji MDAG, znalazły się znane widzom filmy: „Bohaterowie są wśród nas”, „Klimat na zmiany”, „Historie intymne”, „Miejsca”, „Człowiek w kinie”, „Muza i wena”, „Fetysze i kultura” czy „Czwarte oko”.
Są także nowości: „Oblicza Ameryki Łacińskiej”, czyli dogłębne spojrzenie na różnorodność tego regionu świata, „Kryminalne zagadki MDAG” – dokumentalne opowieści z nutą grozy, „Życie w czasach pandemii” – zbiór polskich filmów będących kroniką rzeczywistości w trakcie lockdownu, „Alfabet protestu”, czyli sylwetki ludzi z całego świata walczących o sprawy, w które wierzą, oraz tegoroczna sekcja filmu awangardowego – „Odmieńcze spojrzenia”.
14 filmów w Konkursie Polskim
Jak co roku podczas MDAG swoje światowe i europejskie premiery będą mieć znakomite polskie produkcje. Tym razem o tytuł najlepszego polskiego filmu, nagrodę Smakjam za najlepszą produkcję w Konkursie Polskim oraz nagrodę Stowarzyszenia Kin Studyjnych powalczy 14 filmów.
W programie znalazły się aż cztery polskie filmy ukazujące różne oblicza kwarantanny. Co ciekawe, tylko dwa z nich dzieją się w Polsce – akcja pozostałych toczy się w Rosji i na Islandii.
Pierwszym z filmów, które opowiadają o czasach wielkiej izolacji, jest „Polaków portret własny” Macieja Białoruskiego, Jakuba Drobczyńskiego oraz Jakuba Radosa. Ich bohaterowie, dzieląc się z nimi zapisem swoich prywatnych przeżyć w okresie lockdownu, pokazują, w jaki sposób znoszą jeszcze inny wirus niż COVID-19 – wirus samotności.
Uzupełnieniem materiałów domowych jest autorskie spojrzenie reżyserów na to, w jaki sposób Polska jako kraj, ale też my jako społeczeństwo, radziliśmy sobie z ograniczeniami i wyzwaniami związanymi z pandemią.
Pozostałe trzy filmy to krótkiemetraże, które będą prezentowane w jednym bloku.
Jakub, bohater „Seal Story” w reżyserii Bartłomieja Błaszczyńskiego, przeszedł izolację w wersji ekstremalnej – w pojedynkę w nieczynnym hotelu przylegającym do Muzeum Duchów, Elfów i Zorzy Polarnej, w niewielkiej islandzkiej miejscowości nad Oceanem Atlantyckim. Spędził tam kilka miesięcy sam jak palec, pośród wyludnionego wulkanicznego krajobrazu – czując się jak jedyna osoba na całej planecie.
Kolejnym filmem, w którym podsłuchujemy konwersacje telefoniczne osób odizolowanych od reszty społeczeństwa, jest „Pozdrawiam” Tatiany Chistowej – film nagrodzony w tym roku prestiżową Doc Alliance Award.
Rzecz dzieje się w Petersburgu tuż po wprowadzeniu przez rząd bezwzględnego nakazu izolacji wszystkich osób starszych. Utworzono tam infolinię, której konsultantki miały za zadanie uspokajać zdesperowanych ludzi – osoby bez dostępu do lekarstw, a nawet jedzenia. Hasło „Zostań w domu” jest tu ukazane w wersji bez żadnego pokrycia. Dramatyczne warunki życia wielu rosyjskich seniorów ujawniają, jak naprawdę wygląda codzienność milionów obywateli imperium Putina.
Telefoniczne rozmowy z seniorką prowadzi również Kamila Chojnacka, bohaterka i reżyserka filmu „Halo babciu”. Rejestrując podczas lockdownu swoje najbliższe osoby – męża oraz 1,5-rocznego synka, dużo uwagi poświęca swojej babci, z którą kontaktuje się jedynie zdalnie. W pewnym momencie okazuje się, że babcia nie do końca przestrzega zasad izolacji.
Swoje otoczenie filmuje też wybitny dokumentalista Paweł Łoziński. Robi to z perspektywy własnego… balkonu. W „Filmie balkonowym” przygląda się przechodniom idącym ulicą Walecznych na warszawskiej Saskiej Kępie. Ludzie bywają uśmiechnięci, smutni, zamyśleni i zagapieni w telefony. Są wśród nich zarówno ludzie młodzi, jak i osoby starsze.
Łoziński zaczepia ich, zadaje pytania, rozmawia o tym, jak radzą sobie z życiem. Stojąc tam z kamerą przez ponad dwa lata, stworzył miejsce dialogu – rodzaj świeckiego konfesjonału, przy którym każdy może się zatrzymać i opowiedzieć o sobie innym ludziom, czyli w ostateczności nam widzom.
W tegorocznych filmach polskich znajdziemy także wątki literackie. O wybitnym twórcy, którego biografia ma swoje ciemne karty, opowiada najnowszy film Rafaela Lewandowskiego „Herbert. Barbarzyńca w ogrodzie”.
Reżyser odkrywa, że za krystalicznym pięknem pozostawionej przez Herberta poezji kryje się mało znane życie prywatne poety i humanisty, człowieka pełnego humoru i finezji, który zmagał się z niepewnością, gniewem, bólem fizycznym oraz chorobą psychiczną.
Kultowe zjawisko filmowe przedstawia z kolei „Ucieczka na srebrny glob” Kuby Mikurdy. Film, który ujawnia bodaj największą tajemnicę i największe, niespełnione marzenie polskiego kina. Przedstawia usiane komplikacjami kulisy powstawania najbardziej ambitnego filmu w historii polskiej kinematografii – eposu science fiction „Na srebrnym globie” Andrzeja Żuławskiego.
Ponadto poznamy też poruszających bohaterów obecnego młodego pokolenia, obserwowanych czułym okiem kamery. Nastoletnie bohaterki filmu „Już tu nie wrócę” Mikołaja Lizuta są wychowankami Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego w Goniądzu pod Białymstokiem. Sprawiają kłopoty, mają na koncie przestępstwa. Ale same też są ofiarami domowej przemocy. Wychowanki takich placówek często za szybko zachodzą w ciążę. W ich świecie pełnym koszmarnych przeżyć własne dziecko staje się marzeniem o bezwarunkowej miłości i szczęśliwym domu.
Bohaterka „Furii” Krzysztofa Kasiora – 25-letnia mistrzyni MMA Aleksandra Rola – także pochodzi z dysfunkcyjnej rodziny. Ma za sobą kilka prób samobójczych, po których postanowiła zrezygnować z psychoterapii na rzecz treningów MMA. W ten sposób udało jej się pozbyć nagromadzonej złości i frustracji. W trakcie jednego roku udało jej się pokonać wszystkie swoje przeciwniczki, mimo że nie trenowała długo tej dyscypliny. Na jej drodze do światowego sukcesu pojawiają się jednak przeszkody. Czy uda jej się je pokonać?
Festiwal Millennium Docs Against Gravity odbędzie się w tym roku w dwóch częściach (kinowej i online) w terminie od 3 września do 3 października. Więcej informacji o święcie dokumentu znajduje się na stronie MDAG.
Zwiastuny wszystkich filmów z 18. edycji MDAG można zobaczyć na kanale YouTube.
Magdalena Śliżewska
UM Gdynia
