12 listopada 1938 r. w Gdańsku, trzy dni po nocy kryształowej w III Rzeszy, niemieccy naziści rozpoczęli prześladowania gdańskiej społeczności żydowskiej. Po 82 latach ofiary wydarzeń upamiętnią utwory oparte o melodie kadiszu zagrane na carillonie kościoła św. Katarzyny, waltorni i trąbkach. Koncert z wieży kościoła św. Katarzyny w Gdańsku rozpocznie się w czwartek, 12 listopada br., o godz. 19:00. Utworów będzie można wysłuchać na żywo, bądź poprzez transmisję online.
Nie przechodzimy obojętnie obok krzywdy bliźniego, jesteśmy solidarni i wrażliwi na los drugiego człowieka. Te cechy i postawy gdańszczan i gdańszczanek są związane również ze sferą naszej pamięci o przeszłości. A kultywowanie pamięci, wyrażanej w tak ekspresyjnej formie sztuki jaką jest muzyka, daje nadzieję, że te złe historie więcej się nie powtórzą. Dlatego po raz drugi, w ramach Międzynarodowego Dnia Walki z Faszyzmem i Antysemityzmem upamiętniamy rocznicę gdańskiej nocy kryształowej. – mówi Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska.
Od przejęcia władzy w Niemczech przez NSDAP w 1933 r., niemieccy Żydzi stawali się z każdym rokiem coraz bardziej dyskryminowaną grupą ludności, mimo że większość z nich uważała się za rodowitych Niemców. Do tzw. „nocy kryształowej” doszło w nocy z 9/10.11.1938 roku. Obiektem ataku były sklepy i domy żydowskie, rabowano także domy modlitwy i palono synagogi. Dewastowano także cmentarze i miejsca ważne społecznie dla Żydów. W rezultacie tej akcji wielu wyznawców judaizmu utraciło życie, dorobek całego życia, a dziesiątki tysięcy zostały zesłane do obozów.
W Gdańsku noc kryształowa rozpoczęła się trzy dniu po wydarzeniach w Niemczech. Głównym celem tłumu był symbol obecności gminy żydowskiej w mieście – nieistniejąca dziś Wielka Synagoga. Nie spalono jej wyłącznie dzięki postawie grupy weteranów ze 128. pułku piechoty gdańskiej, dowodzonej przez emerytowanego kapitana żydowskiego pochodzenia Dawida Lissauera. Budynek rozebrano rok później, w maju 1939 r.
Modlitwa za zmarłych, o pokój i błogosławieństwo
Koncert na cztery instrumenty wykonają carillonistka miejska, Monika Kaźmierczak z Muzeum Gdańska, trębacze Paweł Hulisz i Emil Miszk z Tubicinatores Gedanenses oraz waltornista Michał Szczerba. Tło historyczne przypomni dr Janusz Marszalec. Po raz pierwszy będzie można wysłuchać nowej kompozycji Katarzyny Kwiecień-Długosz.
Podczas koncertu zostanie wykonany repertuar refleksyjno-żałobny, oparty częściowo na melodiach kadiszu. Dziś utożsamiany jest on z modlitwą za zmarłych, choć pierwotną intencją była prośba o błogosławieństwo i pokój. Melodie kadiszu oddają istotę upamiętnienia dawnych gdańszczan, którym odmówiono prawa do współtworzenia wspólnoty. Są jednocześnie prośbą o pokój, ale też i przestrogą. Muzyczną refleksję nad przeszłością rozpocznie premierowe wykonanie utworu „Kaddish yatom” skomponowanego przez Katarzynę Kwiecień-Długosz – mówi Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska.
Koncert potrwa ok. 40 min. Będzie go można wysłuchać na żywo w pobliżu kościoła św. Katarzyny, na Placu Heweliusza i przy Skwerze Ruchu Młodej Polski. Utworów będzie można wysłuchać także dzięki transmisjom online na facebookowych profilach „Carillony gdańskie – Muzeum Gdańska” oraz „Muzeum Gdańska”.
82. rocznica Nocy Kryształowej w Gdańsku. Koncert z wieży kościoła św. Katarzyny
Kiedy: 12 listopada 2020 (czwartek), godz. 19:00-19:40
Gdzie: Kościół św. Katarzyny, ul. Profesorska 3 i okolice placu Heweliusza
Transmisje online: Facebook Carillony gdańskie – Muzeum Gdańska, Muzeum Gdańska
Andrzej Gierszewski
Muzeum Gdańska
