Od 6 do 8 grudnia w Muzeum Emigracji będziemy świętować 91. urodziny Dworca Morskiego. Wspomnienie linii przewozowej łączącej niegdyś Gdynię z Palestyną będzie punktem wyjścia do refleksji nad źródłami i konsekwencjami migracji, nad trwającym od dekad konfliktem. Ale przede wszystkim będzie próbą ożywienia politycznej wyobraźni oraz szukaniem nadziei i siły w relacji człowieka z ziemią.
Tegoroczne urodziny Dworca Morskiego, w ktorym obecnie mieści się Muzeum Emigracji, będziemy świętować w dniach 6-8 grudnia. Wydarzenie odbędzie się pod nazwą „Gdynia-Palestyna”.
W tym roku, podobnie jak w poprzednim, postanowiliśmy zrezygnować z takiej bardzo tradycyjnej formy upamiętnienia rocznicy otwarcia budynku. To znaczy rezygnujemy z takiego upamiętnienia stricte historycznego i mówienia tylko i wyłącznie w kontekście historii budynku, w którym znajduje się nasze muzeum – wyjaśnia Justyna Sienkiewicz-Baraniak z Muzeum Emigracji.
Pod tematem „Gdynia-Palestyna” chcemy skupić się na konflikcie izraelsko-palestyńskim w jego dwóch perspektywach. Chodzi o tę perspektywę blisko Muzeum Emigracji, czyli migracji i ucieczki przed koszmarem, podróży z nadzieją, marzeniami, które potem dla osób już wcześniej zamieszkałych Palestynę stają się koszmarem i końcem ich nadziei. A druga nasza perspektywy, na której się przede wszystkim skupiamy, to perspektywa ziemi – dodaje Paweł Kowalewski z Muzeum Emigracji.
Latem 1933 – w tym samym roku, w którym otwarto Dworzec Morski w Gdyni – utworzono linię przewozową Gdynia-Palestyna. Pierwszy etap podróży odbywał się koleją i prowadził z Gdyni do położonej nad Morzem Czarnym Konstancy w Rumunii. Tam rozpoczynał się trwający 3,5 dnia rejs, który kończył się w portach Jaffa i Hajfa.
Do 1938 roku rejsy cieszyły się ogromną popularnością wśród turystów i pielgrzymów udających się do „Ziemi Świętej”. Przede wszystkim jednak pasażerami byli uciekający przed koszmarem antysemityzmu europejscy Żydzi, którzy wsiadali na pokład z marzeniem o bezpieczeństwie i o własnym państwie. Nie trafiali jednak na „ziemię niczyją”. Dlatego w Muzeum Emigracji chcą na historię tych migracji spojrzeć nie tyle z perspektywy Gdyni, co Palestyny i Palestyńczyków.
Masowe przemieszczenia ludności między jednym a drugim wybrzeżem miały swoje skutki: nierozwiązane i nieustannie trwające wykorzenienia, wysiedlenia, wywłaszczenia. W jaki sposób możemy rozpoznać i uznać te rany, krzywdy i pęknięcia? Jak wspólnie zaangażować się w wyobrażanie nowego sposobu koegzystencji? Być może musimy sięgnąć po inne mądrości i skupić się na tym, co wydostaje się przez pęknięcia, co nie dało się wymazać, ciągle i wytrwale się przekształcając. Nasiona, pieśni, przepisy, smaki, języki, wiedza rdzennej ludności. W jaki sposób mogą one ożywiać wyobraźnię polityczną i wpływać na naszą wspólną przyszłość?
Człowiek, ziemia i tożsamość
W grudniowy weekend przestrzeń Dworca Morskiego wypełnią różnorodne działania: warsztaty kulinarne, sesje medytacyjne, pokazy filmowe, dyskusje, występ chóralny oraz charytatywny brunch organizowany wspólnie z Polską Akcją Humanitarną. Do współpracy zaproszono artystki m.in. z Palestyny, Polski, Izraela/USA, Niemiec i Ukrainy. Zorka Wollny razem z Akademią Głosów Tradycji i białoruskim chórem Volhy Baryshnikavej, Jumana Manna, Mirna Bamieh, Shelley Etkin, Anna Nowicka, Inna Datsiuk, Sabina Francuz stworzą opowieści o relacji człowieka z ziemią, z naturą, jako formie określania i pielęgnowania swojej tożsamości, ale też jako strategii oporu i walki.
„Gdynia-Palestyna”. Program 91. urodzin Dworca Morskiego
Piątek, 6 grudnia:
- godz. 19:00 – Landing / Seeding. Grupowa sesja medytacyjna w języku angielskim + sesje indywidualne. Prowadzenie: Shelley Etkin. Miejsce: instalacja Nesting / Seeding, hol Dworca Morskiego / Muzeum Emigracji w Gdyni.
Sesje medytacyjne odbędą się wewnątrz instalacji Nesting / Seeding autorstwa Shelley Etkin i zostały przygotowane przez artystkę we współpracy z Anną Nowicką i Inną Datziuk. Więcej o projekcie: https://polska1.pl/nesting-seeding/. Aby wziąć udział w sesji, należy pobrać bezpłatną wejściówkę.
Sobota, 7 grudnia:
- w godz. 10:00-13:00 – Charytatywny brunch dla Gazy. Menu oparte na przepisach palestyńskich stworzyły Sabina Francuz i Mirna Bamieh. Gotuje Sabina Francuz.
Obowiązkowe wejściówki w formie cegiełek do nabycia wyłącznie online na platformie Allegro. Za pośrednictwem Polskiej Akcji Humanitarnej cały przychód z brunchu przeznaczamy na pomoc mieszkańcom Strefy Gazy. Miejsce: Magazyn Tranzytowy / Muzeum Emigracji w Gdyni. Współpraca: Polska Akcja Humanitarna, Restauracja Mondo, kawiarnia Pokusa, Halva Store.
- godz. 11:00 – Sour Cities: krąg dyskusyjny (język angielski). Teksty: Mirna Bamieh, prowadzenie: Shelley Etkin i Tareq Jarrad. Współpraca: CSW Zamek Ujazdowski. Miejsce: instalacja Nesting / Seeding, hol Dworca Morskiego / Muzeum Emigracji w Gdyni.
- godz. 15:00 – Spotkanie z Adamem Hraish „Codzienność pod drugiej stronie Muru”.
Adam Hraish, mieszkający w Polsce Palestyńczyk, na swoich social mediach ukazuje palestyńską „Codzienność po drugiej stronie Muru”. Miejsce: sala kinowa / Muzeum Emigracji w Gdyni.
- godz. 16:00 – Pokaz filmu „Foragers” („Zbieracze”) w reż. Jumany Manna /64 min, 2022. Napisy angielskie. Miejsce: sala kinowa / Muzeum Emigracji w Gdyni.
Film „Foragers” bada napięcia związane z tradycją zbierania dzikich jadalnych roślin w Palestynie/Izraelu, łącząc humor z refleksyjnym, medytacyjnym rytmem opowieści.
- godz. 17:30 – Pokaz filmu „Wild Relatives” („Dzicy krewni”) w reż. Jumany Manna/ 64min, 2018. Napisy: język angielski. Miejsce: sala kinowa / Muzeum Emigracji w Gdyni.
W 2012 roku międzynarodowe centrum badań rolniczych musiało przenieść się z Aleppo do Libanu z powodu syryjskiej rewolucji, która przekształciła się w wojnę. Rozpoczęto wtedy skomplikowany proces odtwarzania kolekcji nasion z kopii zapasowych przechowywanych w Globalnym Banku Nasion na Svalbardzie. Film ukazuje serię spotkań, które odsłaniają sieć relacji między ludźmi i innymi formami życia w tych dwóch odległych miejscach na Ziemi.
- godz. 18:00 – Landing / Seeding. Grupowa sesja medytacyjna w języku polskim. Prowadzenie: Anna Nowicka. Miejsce: instalacja Nesting / Seeding, hol Dworca Morskiego / Muzeum Emigracji w Gdyni. Aby wziąć udział w sesji, należy pobrać bezpłatną wejściówkę.
- godz. 19:00 – Pokaz filmu: „Nie chcemy innej ziemi” („No Other Land”) w reż. Basel Adra, Hamdan Ballal, Yuval Abraham, Rachel Szor / 2024 / Palestyna, Norwegia / 96min. Napisy: polskie, angielskie. Miejsce: sala kinowa / Muzeum Emigracji w Gdyni.
Film ukazuje ciągnącą się przez dekady batalię prawną palestyńskich mieszkańców Masafer Yatta na Zachodnim Brzegu o zachowanie swojej wioski. Niestety, z sal sądowych walka przenosi się do wioski. Młody izraelski dziennikarz zaczyna relacjonować tę historię.
- godz. 20:30 – Spotkanie i dyskusja po filmie: Shelley Etkin i Tareq Jarrad.
Niedziela, 8 grudnia:
- godz. 11:00 – Sour Things: warsztat fermentacji. Warsztat autorstwa Mirny Bamieh poprowadzi Sabina Francuz. Miejsce: Magazyn Tranzytowy /Muzeum Emigracji w Gdyni.
Warsztat rozpoczniemy od obejrzenia 20-minutowego filmu „To Jar” Mirny Bamieh, którego introspekcyjny charakter stanie się motywem przewodnim podczas warsztatu. Następnie pod czujnym okiem Sabiny Francuz przejdziemy do fermentacji cytryn wg tradycyjnego palestyńskiego przepisu. Podczas warsztatów będą nam towarzyszyć dźwięki „Sour Cities”, utworu opartego na tekście „When live gives you lemons over and over again” autorstwa Mirny Bamieh. Na zakończenie usiądziemy przy wspólnym stole i spróbujemy potraw z dodatkiem kiszonych cytryn przygotowanych przez Sabinę. Każdy z uczestników zabierze ze sobą do domu słoiki z cytrynami przygotowanymi podczas warsztatów. Liczba miejsc ograniczona. Wejściówki w formie cegiełek do nabycia wyłącznie online na platformie Allegro. Cały przychód z biletów będzie przeznaczony – za pośrednictwem Polskiej Akcji Humanitarnej – na pomoc mieszkańcom Strefy Gazy.
- godz. 14:00 – Sour Cities: krąg dyskusyjny. Język: polski. Teksty: Mirna Bamieh, prowadzenie: Alicja Jelińska. Miejsce: Magazyn Tranzytowy. Współpraca: CSW Zamek Ujazdowski
- godz. 14:00 – Landing / Seeding. Grupowa sesja medytacyjna w języku ukraińskim. Prowadzenie: Inna Datsiuk. Miejsce: instalacja Nesting / Seeding, hol Dworca. Aby wziąć udział w sesji, należy pobrać bezpłatną wejściówkę.
- godz. 18:00 – performance Zorki Wollny, interdyscyplinarnej artystki i performerki, działającej na styku sztuki wizualnej, teatru, aktywizmu i muzyki współczesnej, w formie występu chóralnego, który odbędzie się we współpracy z Akademią Głosów Tradycji oraz białoruskim chórem prowadzonym przez Volhę Baryshnikavą. Miejsce: hol Dworca Morskiego / Muzeum Emigracji w Gdyni
Więcej informacji na temat programu znajdziemy na stronie www.polska1.pl oraz na profilach Muzeum Emigracji w mediach społecznościowych: na Facebooku i Instagramie.
Magdalena Śliżewska
UM Gdynia
