Dzięki finansowanemu przez samorząd programowi wsparcia prokreacji dla mieszkańców Gdańska, od 2018 roku na świat przyszło 896 dzieci. W środę, na spotkaniu z udziałem Aleksandry Dulkiewicz, prezydent Gdańska oraz przedstawicieli klinik realizujących program podsumowano to, co w jego ramach udało się osiągnąć.
Przystępując do realizacji programu wsparcia prokreacji dla mieszkańców postawiono sobie za cel zapewnienie wsparcia dla mieszkanek i mieszkańców, gdy zaprzestano finansowania zabiegów in-vitro z rządowych programów.
– Nasz gdański program jest wyjątkowy, bo składa się nie tylko z modułu związanego z dopłatą do procedur medycznych – mówi Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska. – To też coś bardzo ważnego i unikalnego, czyli pozostałe dwa elementy. Pierwszy to moduł wsparcia psychologicznego, drugi natomiast dotyczy edukacji prokreacyjnej, czyli uczy, jak żyć zdrowo, żeby w przyszłości zostać mamą czy tatą. Nie będziemy ustawać w staraniach, aby te dwa dodatkowe moduły, nasz gdański towar eksportowy, z czasem stały się również elementem programu rządowego. Dzisiaj możemy powiedzieć, że owoc Gdańskiego Programu Wsparcia Prokreacji to 896 nowych mieszkanek i mieszkańców Gdańska, a 94 panie są w tej chwili w ciąży.
Gdański program, inaugurowany w 2017 roku, a poprzedzony konsultacjami zespołu ekspertów, zawierał trzy moduły:
- medyczny – dofinansowanie do leczenia niepłodności metodą zapłodnienia pozaustrojowego,
- psychologiczny – wsparcie psychologiczne w zakresie zdrowia prokreacyjnego,
- edukacyjny – edukacja zdrowotna w zakresie zdrowia prokreacyjnego.
Moduł medyczny programu wsparcia prokreacji
Moduł medyczny skierowano do gdańszczanek i gdańszczan, małżeństw oraz par nieformalnych, mieszkających w naszym mieście od minimum roku oraz opłacających tu podatki. Warunkiem medycznym kwalifikacji był wiek kobiety: 20-40 lat, warunkowo do 42 lat. Dopuszczono możliwość zabezpieczenie materiału genetycznego dla osób od 18. roku życia w związku z chorobą, której leczenie mogło wymagać zastosowania specjalistycznych procedur gonadotoksycznych.
Początkowo liczbę par wymagających leczenia oszacowana na 720, a kwotę dofinansowania do procedury ustalono na 5 tys. zł. Dofinansowaniu podlegały:
- maksymalnie trzy próby zapłodnienia
- zamrożenie komórek jajowych
- ich przechowywanie przez rok, w przypadku przeprowadzania procedury w związku z zagrożeniem utraty płodności
- dwie wizyty lekarskie w ciąży wczesnej, w I trymestrze
Pierwsze dzieci, bliźnięta, urodziły się w roku 2018.
Środki na realizację programu
W 2020 roku Rada Miasta Gdańska przyjęła uchwałę o przedłużeniu programu na lata 2021-2025. Środki na jego realizację zwiększano systematycznie:
- 2017 – 500 000 zł,
- 2018 – 1 000 000 zł,
- 2019 – 2021 – 1 500 000 zł rocznie,
- 2022 – 2024 – 2 400 000 zł rocznie.
W 2022 r. do 6000 zł wzrosła wartość dofinansowania do każdej z trzech dopuszczonych programem prób zapłodnienia pozaustrojowego. Na podstawie zawartych umów, moduł medyczny realizowały cztery kliniki. Były to: INVICTA sp. z o.o., GAMETA Gdynia centrum Zdrowia Sp. z o.o., Invimed T Sp. z o.o. (od 01.04.2019 Medi Partner sp. z o.o.) oraz Centrum BOCIAN Sp. z o.o., sp.K.
Podsumowanie gdańskiego i przywrócenie rządowego finansowania
– Na koniec sierpnia 2024 roku mamy ponad 1000 ciąż, które są zarejestrowane w programie, 64 z nich to ciąże mnogie. To też dodatkowy sukces. Pierwsze dzieci urodzone w programie, to bliźniaki. Dodatkowo, ważnym elementem programu była możliwość uczestniczenia pacjentek, które potrzebują zabezpieczenia płodności przed leczeniem onkologicznym. Takich przypadków mieliśmy siedem – mówiła Katarzyna Ziemann, dyrektor Wydziału Rozwoju Społecznego. – Koszt całego programu, realizowanego w Gdańsku, w latach 2017-2024 to ponad 17 milionów złotych. To środki, które przeznaczyliśmy z funduszy miejskich, aby wszystkie trzy moduły mogły się równolegle rozwijać.
Po zmianie rządu, w październiku 2023 r., oczekiwano na ogłoszenie warunków, na jakich zostaną wprowadzone ogólnopolskie programy leczenia niepłodności. Chodziło przede wszystkim o zabezpieczenie osób uczestniczących już w gdańskim programie. W czerwcu 2024 przywrócono finansowanie procedury in vitro ze środków publicznych, tym samym możliwe stało się zakończenie gdańskiego programu samorządowego. Został wygaszony wraz z końcem sierpnia.
Do 31 sierpnia 2024:
- urodziło się 896 dzieci,
- 64 ciąże były mnogie,
- w roku 2024 było 87 porodów,
- w roku 2024 urodziło się 91 dzieci,
- trwają 94 ciąże.
Wszystkie kliniki realizujące samorządowy program zakwalifikowały się do programu rządowego: pary objęte wsparciem samorządowym już dziś uzyskują wsparcie rządowe. Samorząd kontynuuje tymczasem realizację pozostałych modułów: psychologicznego, czyli wsparcie psychologiczne w zakresie zdrowia prokreacyjnego oraz edukacyjnego oraz edukację zdrowotną w zakresie zdrowia prokreacyjnego.
Kontynuacja modułu psychologicznego
– Ten model psychologiczny ewoluował, idąc bardzo mocno za potrzebami odbiorczyń i odbiorców – podkreśla Monika Chabior, zastępczyni prezydenta ds. rozwoju społecznego i równego traktowania. – Z jednej strony był skierowany do osób, które długo oczekują na dziecko, ale także stał się odpowiedzią na potrzeby osób, które straciły ciąże, czy takich, które mają trudność z rozmową o tych problemach. Myślę, że mamy tutaj bardzo dużo do przekazania innym samorządom. Jeżeli chodzi o aspekt edukacyjny, mimo wielu przeszkód, nie ustawaliśmy w sprawdzaniu, co możemy zrobić, aby pomóc ludziom w zrozumieniu kwestii prokreacyjnych, ale też seksualności człowieka. Z naszej ewaluacji wynikło, że wsparcia w tym zakresie potrzebują rodzice i osoby dorosłe.
Obecna umowa na realizację modułu psychologicznego obowiązuje do końca grudnia 2025 r. Rocznie (2024 i 2025) na działania przeznaczono 220 000 zł. Przewidziano:
- świadczenia psychologiczne w formie konsultacji psychologicznych interwencyjnych, krótkoterminowych lub długoterminowych, indywidualnych/małżeńskich, partnerskich (ok.100 osób rocznie) oraz psychiatrycznych (ok. 30-40 osób rocznie)
- konsultacje z embriologiem,
- warsztaty psychoedukacyjne dla par z trudnościami prokreacyjnymi,
- grupy wsparcia,
- telefon zaufania – infolinia interwencyjnej dla pacjentów,
- szkolenia dla profesjonalistów,
- organizacja interdyscyplinarnych konferencji podsumowujących projekt pomocy psychologicznej dla osób doświadczających niepowodzeń prokreacyjnych
- podsumowanie projektu pomocy psychologicznej.
Moduł edukacyjny
W ramach moduł edukacyjnego, prowadzonego przez Gdański Ośrodek Promocji Zdrowia i Profilaktyki Uzależnień, zaplanowano cykliczne spotkania edukacyjne dla młodzieży (uczennic i uczniów 1. klas gdańskich szkół ponadpodstawowych), rodziców/opiekunów oraz rad pedagogicznych gdańskich szkół podstawowych i ponadpodstawowych:
- spotkania edukacyjne dla rodziców – webinar: „Jak rozmawiać z nastolatkiem o seksualności?”. Godzina edukacyjna, zdalnie: na platformie Zoom. Dwa spotkania w 2024 roku.
- warsztaty edukacyjne dla młodzieży „Czym jest płodność i rozwój psychoseksualny?”. Warsztat edukacyjny – pięć godzin edukacyjnych, pięć tematycznych modułów warsztatowych. Zajęcia stacjonarne w siedzibie GOPZiPU lub na zaproszenie placówki oświatowej. Grupa: 20 osób. Cztery warsztaty edukacyjne w 2024 roku.
- spotkanie edukacyjne dla rodziców/opiekunów – kurs edukacyjny „Psychoseksualność mojego dziecka – jak wspierać zdrowy rozwój nastolatki i nastolatka”. Trzy godziny edukacyjne, stacjonarnie w siedzibie GOPZiPU lub na zaproszenie placówki oświatowej. Grupa: 20 osób. Cztery kursy edukacyjne w 2024 roku.
- spotkanie edukacyjne dla rad pedagogicznych – szkolenie „Rozwój psychoseksualny nastolatki i nastolatka – jak wspierać młodą osobę w środowisku szkolnym”. Dwie godziny edukacyjne, stacjonarnie w placówce oświatowej. 10 szkoleń edukacyjnych w 2024 roku.
Moduł będzie realizowany do końca 2025 – z możliwością przedłużenia.
Marcin Szeląg
Urząd Miejski w Gdańsku
fot. www.gdansk.pl
