Teren przed budynkiem Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 6 w Gdyni zmienił się nie do poznania. Postała tam pierwsza ulica szkolna i mural, który ma zwracać uwagę kierowców. Tym samym zakończono realizację zadania mającego na celu uspokojenie ruchu i stworzenie bezpiecznej przestrzeni przed szkołą. Projekt został zrealizowany w ramach programu Asphalt Art Initiative i przyznanego miastu grantu od Bloomberg Philanthropies. Na tym jednak nie koniec. Przed nami etap ewaluacji i analiz, jak wprowadzone rozwiązanie się sprawdza.
Bańki, muzyka, dobra zabawa i wiele atrakcji dla rodzin – w taki sposób celebrowano otwarcie ulicznego muralu przy ul. Hallera w Gdyni. Festyn sąsiedzki odbył się we wtorek, 10 września i zgromadził szerokie grono osób zaangażowanych w stworzenie pierwszej ulicy szkolnej w Gdyni – dzieci i ich rodziców, mieszkańców okolicznych osiedli czy pracowników szkoły, a także koordynatorów projektu.
Uczestnicy wydarzenia podziwiali efekty swojego wspólnego dzieła. A jest na co popatrzeć, bo teren przed Zespołem Szkół Ogólnokształcących nr 6 przy ul. Hallera (między ulicami Kasztelańską a Wojewódzką) przeszedł spektakularną metamorfozę. Wszystko po to, aby zwiększyć bezpieczeństwo uczniów i umożliwić im przyjemne spędzanie czasu na świeżym powietrzu, a także otworzyć ich na otaczający świat.
W lutym 2023 roku rozpoczęliśmy dyskusję o tym, czy plac przed szkołą może być ulicą szkolną. Teraz możemy oglądać efekty tych rozmów. Cieszę się, że w tak licznym gronie udało nam się dojść do konsensusu i otworzyć pierwszą w Gdyni, prototypową ulicę szkolną – mówi Barbara Marchwicka, pełnomocnik prezydenta ds. przestrzeni publicznej.
To miejsce szczególne, które ma sprawić, że samochody podjeżdżające pod szkołę będą zwalniać, a dzieci zyskają dodatkową przestrzeń, chociażby na zajęcia edukacyjne czy świetlicowe. Ponadto nasi sąsiedzi, mieszkańcy okolicznych ulic, również będą mogli tu przyjść, przysiąść na leżakach, które niebawem na stałe pojawią się przed naszą szkołą. To nowa przestrzeń w dzielnicy, z której wszyscy będziemy mogli korzystać – podkreśla Małgorzata Onasch-Ptaszyńska, dyrektor Szkoły Podstawowej nr 53 i Szkoły Podstawowej nr 49 dla dzieci niedosłyszących.
Mural, który powstał przed szkołą i ma przyciągać zwracać uwagę kierowców, a jednocześnie aktywizować młodych gdynian, stworzyło stowarzyszenie Traffic Design. Podczas tworzenia projektu artyści współpracowali ze szkołą, uczniami oraz inicjatorem przedsięwzięcia – Adamem Chylińskim. Praca miała bowiem uwzględniać potrzeby różnych grup, gdyż w szkole uczą się też dzieci niesłyszące i niedosłyszące. W projekcie brało udział w sumie 70 uczniów. I to oni zdecydowali o stonowanej kolorystyce muralu.
Większość dzieci jest podwożonych samochodami pod same drzwi szkoły. Potem wchodzą do środka, spędzają czas w szkole, wychodzą i znowu wsiadają do samochodu. I nam chodziło o to, żeby uczniowie zobaczyli, że tutaj istnieje kawałek przestrzeni, który oni sami mogą zagospodarować. Naszym celem było właśnie to, żeby mieli realny wpływ na zmiany, zrobili to sami, żeby to były ich pomysły, a nie coś zaprojektowanego od początku do końca przez specjalistów. Dlatego młodzież pomagała artystom w projektowaniu muralu. Oni przedstawili im szkic, a młodzi ludzie dawali swoje uwagi, proponowali różne rozwiązania. I to, co widzimy, jest efektem kolaboracji młodzieży z doświadczonymi artystami – opowiada Adam Chyliński, inicjator projektu, placemaker i ekspert od partycypacji dziecięcej i młodzieżowej.
W mural wplecionych jest kilka gier. Piekło i niebo, ósemka czy gra w klasy. Dzieci z nich korzystają, skaczą, bawią się tam. Dla mnie to taka podwójna satysfakcja, że nie tylko to fajnie wygląda, ale jeszcze działa, inspiruje i motywuje młodych ludzi do aktywności, dopisywania swoich wyników i tekstów. Projektując grafikę, miałem pewne obawy w kontekście tego, że chwilę wcześniej na budynku szkoły pojawił się piękny mural i chciałem, chciałem żeby obie realizacje były wobec siebie względnie neutralne – mówi Jacek Wielebski ze stowarzyszenia Traffic Design.
W bezpiecznej przestrzeni przed szkołą stanęły też kolorowe siedziska, które zachęcają do odpoczynku i integracji.
Otwarcie muralu i ulicy szkolnej było ostatnią fazą realizacji projektu „Koda” w ramach programu Asphalt Art Initiative i przyznanego miastu grantu od Bloomberg Philanthropies. Projekt będzie jednak kontynuowany. Przed nami etap ewaluacji. Będzie on polegał na powtórnym przeprowadzeniu badań i obserwacji, aby sprawdzić, czy zmiany sprawdzają się w praktyce. Uwaga skupi się na komforcie użytkowania tej przestrzeni przez osoby niedowidzące.
Przed nami najważniejsza część procesu badawczego, czyli sprawdzenie, jak to działa. I w tym procesie bierze udział młodzież, ale również profesjonalni badacze. Będziemy przeglądać się temu, czy ten prototyp rzeczywiście jest funkcjonalny, użyteczny, czy działa tak, jak zaplanowaliśmy, żeby działał. Jeśli okaże się, że nie, to dzięki temu będziemy wiedzieć, jak to zmienić – zaznacza Chyliński.
Prototyp ulicy szkolnej wprowadzony na ul. Hallera jest metamorfozą odwracalną, dzięki temu, że wprowadziliśmy nowe oznakowanie i mural poziomy, który siłą rzeczy zetrze się po jakimś czasie. Teraz będziemy sprawdzać, badać i obserwować, czy zmiany są skuteczne, wprowadzają lepszą atmosferę, czy dzieci czują się tu lepiej, a przede wszystkim czy kierowcy bardziej uważają na pieszych. Kiedy farba się zetrze, społeczność lokalna będzie mogła podjąć decyzję, czy to była dobra zmiana, którą warto kontynuować. Liczę na to, że badania i wyniki ewaluacji wyjdą pozytywnie i będziemy mogli rekomendować tego typu zmiany również przed innymi szkołami – dodaje Marchwicka.
Strefa zamieszkania na ul. Hallera
Ustanowienie ulicy szkolnej to efekt wielotorowych rozmów i konsultacji społecznych ze wszystkimi zainteresowanymi stronami – dziećmi, ich rodzicami, kierowcami busów, sąsiadami i pracownikami szkoły. Ostatecznie zdecydowano, że na ul. Hallera będzie realizowany zmodyfikowany wariant dwukierunkowy ze strefą zamieszkania. Obowiązują tam szczególne zasady ruchu drogowego. Należy pamiętać, że:
- w strefie zamieszkania pieszy nie musi korzystać z chodnika. Może poruszać się całą szerokością drogi i ma pierwszeństwo,
- wewnątrz strefy wszystkie skrzyżowania są równorzędne, czyli obowiązuje zasada „prawej ręki”,
- wyjazd ze strefy zamieszkania na drogę traktowany jest jako włączenie się do ruchu, więc kierujący wyjeżdżający na drogę ze strefy zamieszkania musi ustąpić pierwszeństwa innemu uczestnikowi ruchu,
- dopuszczalna prędkość w strefie zamieszkania to 20 km/h,
- można parkować tylko w miejscach wyznaczonych – w tym przypadku są to miejsca w zatoczce postojowej oraz wzdłuż skarpy przy ul. Hallera (za zatoczką postojową),
- w strefie zamieszkania dziecko do 7. roku życia może poruszać się drogą bez opieki.
O programie Asphalt Art Initiative
Jaka jest idea inicjatywy? Asphalt Art Initiative to program, który promuje wizualne działania artystyczne na drogach, placach, skrzyżowaniach, chodnikach i innych przestrzeniach miejskich, z których korzystają piesi. Chodzi o to, aby wykorzystać sztukę i design w celu poprawy jakości infrastruktury (zwłaszcza drogowej), zwiększenia bezpieczeństwa mieszkańców, ożywienia niektórych obszarów miejskich i aktywizacji lokalnej społeczności. W jego ramach wybrane miasta dostają dotacje na transformację ulic i przestrzeni publicznych przez wdrożenie rozwiązań, które łączą w sobie funkcjonalność i wysokie walory estetyczne.
W 2022 roku wśród beneficjentów, których ogłoszono podczas szczytu Bloomberg CityLab 2022 w Amsterdamie, znalazła się Gdynia. Nasze miasto doceniono w kategorii „Poprawa bezpieczeństwa pieszych”. W efekcie nasze miasto otrzymało 106 tys. zł (25 tys. dolarów) na realizację projektu „Koda” zakładającego stworzenie bezpiecznej przestrzeni przed budynkiem Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 6 na Wzgórzu św. Maksymiliana.
Wysokość grantu pozwoli, żeby przy pomocy farby i małej architektury uporządkować plac przed szkołą oraz dojście od ul. Żołnierzy Dywizji Kościuszkowskiej.
Konkurs grantowy zorganizowała Bloomberg Philanthropies – nowojorska fundacja wspierająca działania na rzecz środowiska, zdrowia publicznego, sztuki, innowacji i edukacji.
Magdalena Czernek
fot. Karol Stańczak
UM Gdynia
