14 sierpnia 1980 roku w gdańskiej Stoczni im. Lenina rozpoczął się strajk, a jego bezpośrednią przyczyną było zwolnienie z pracy Anny Walentynowicz. W 44. rocznicę tego wydarzenia, na budynku przy al. Grunwaldzkiej 49, w którym mieszkała legenda „Solidarności”, uroczyście odsłonięto pamiątkową tablicę.
Wydarzenie było częścią Święta Solidarności i Wolności organizowanego przez Europejskie Centrum Solidarności. Biogram Anny Walentynowicz przedstawił dr Przemysław Ruchlewski, zastępca dyrektora ds. naukowych i zbiorów ECS. Przemówienie wygłosił Piotr Kryszewski, Dyrektor Zarządzający ds. Zielonego Gdańska.
– Pamięć nie tylko daje życie wieczne tym, którzy już odeszli, ale i jest darem dla nas żyjących. Tak myślę o Annie Walentynowicz oraz innych bohaterkach i bohaterach polskiej wolności. Dzięki nim dziś możemy żyć w wolnym, demokratycznym państwie. Anna Walentynowicz była osobą wyjątkową. Nie tylko dlatego, że chciała Wolnych Związków Zawodowych. Nie tylko dlatego, że zdobyła takie uznanie stoczniowców, iż w jej obronie zorganizowali największy i najbardziej brzemienny w skutkach strajk w dziejach Polski. Nie tylko dlatego, że dzięki determinacji jej samej oraz Aliny Pienkowskiej i Ewy Ossowskiej dało się utrzymać ciągłość strajkową Stoczni Gdańskiej – mówił Piotr Kryszewski. – Była wyjątkowa, bo marzyła o wolności tak bardzo, że nie straszne jej były represje, szykany, przesłuchania, przeszukania, internowanie. Dobro wspólne stawiała wyżej niż własne. Przydomek Anna Solidarność doskonale oddaje ten stan rzeczy. Honorując Annę Walentynowicz, wspominamy wszystkie polskie kobiety, które poczyniły wielki wkład w polską wolność, a często wciąż są bezimienne i przemilczane. Każdej z nich należy się pamięć i wdzięczność. Odsłaniając dziś tę symboliczną tablicę na budynku, w którym mieszkała Anna Walentynowicz i prowadziła działalność opozycyjną, wyrażamy hołd dla tej wielkiej Polki, która wpłynęła na losy strajku, na historię Polski i świata.
Na budynku we Wrzeszczu była już umieszczona tablica, została jednak skradziona. Z wnioskiem o ponowne upamiętnienie Anny Walentynowicz zgłosiła się do Biura Prezydenta ds. kultury grupa radnych Koalicji Obywatelskiej z Rady Miasta Gdańska, kadencji 2018-2023. Nowa tablica jest zgodna z wyglądem miejskich tablic pamiątkowych. Upowszechniają one wśród mieszkańców i turystów wiedzę o miejscach związanych z wydarzeniami i osobami ważnymi dla historii Europy, Polski, Pomorza i Gdańska. Tablice wykonane są z blachy emaliowanej, mają znormalizowany kształt i kolorystykę.
Anna Walentynowicz (1929-2010) działaczka opozycyjna, robotnica w Stoczni Gdańskiej, członkini Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża, sygnatariuszka Porozumienia Gdańskiego, działaczka NSZZ „Solidarność”, dama Orderu Orła Białego.
Urodziła się w rodzinie ukraińskiej. Już jako 12-latka pracowała fizycznie. Przed zakończeniem wojny opuściła Wołyń. W listopadzie 1950 roku została zatrudniona w Stoczni Gdańskiej jako spawacz, później suwnicowa. Wyrabiała 270% normy, za co otrzymała tytuł przodowniczki pracy socjalistycznej.
Od 1978 roku działała w Wolnych Związkach Zawodowych Wybrzeża, publikowała w opozycyjnej prasie, współorganizowała obchody rocznic Grudnia ’70. Była inwigilowana, zatrzymywana i karana. Na pięć miesięcy przed emeryturą dyscyplinarnie zwolniona. Żądanie przywrócenia jej do pracy było pierwszym postulatem strajku w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 roku. Sygnatariuszka Porozumień Sierpniowych. Członkini prezydium założycielskiego NSZZ „Solidarność”.
Zginęła w katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem 10 kwietnia 2010 roku. Pochowana na cmentarzu Srebrzysko. We Wrzeszczu jest pomnik i skwer jej imienia, a na wystawie stałej Europejskiego Centrum Solidarności suwnica, na której pracowała.
Upamiętniają ważne miejsca i osoby
Tablice pamiątkowe to projekt realizowany przez miasto. Założeniem inicjatywy jest umieszczanie w przestrzeni Gdańska spójnych wizualnie oznaczeń w celu upowszechniania wśród mieszkańców i turystów wiedzy o miejscach związanych z wydarzeniami i osobami ważnymi dla historii kraju i regionu. System tablic pamiątkowych zainicjowany został w czerwcu 2018 roku.
Więcej informacji o systemie tablic można znaleźć na www.gdansk.pl – Tablice pamiątkowe
Marta Formella
Urząd Miejski w Gdańsku
fot. www.gdansk.pl
