Jesień w Muzeum Miasta Gdyni zapowiada się niezwykle ciekawie. Czym były szklane domy w Warszawie? Co to jest „welewetka”? I czy wiedzieliście, że 20% powstańców warszawskich stanowiły kobiety? Odpowiedzi na te pytania już wkrótce znajdziemy w Muzeum Miasta Gdyni.
„Obecne – kobiety w Armii Krajowej” to projekt edukacyjno-historyczny Muzeum Miasta Gdyni i Portu Gdynia. Bowiem nie sposób mówić o Powstaniu Warszawskim, pomijając w nim rolę kobiet, które stanowiły aż 20% powstańców. Wszystkie one wykazały się niespotykaną determinacją w walce o wolność, rodzinę i bliskich, o dom i swoje ukochane miasto.
O sanitariuszkach i łączniczkach, ale również o kobietach pełniących funkcje dowódcze, walczących na pierwszej linii frontu i o tych, które podejmowały codzienną walkę o przetrwanie swoich rodzin, opowie film realizowany przez Muzeum Miasta Gdyni we współpracy z Portem Gdynia. Będzie to pierwszy portret gdyńskich weteranek walczących w Powstaniu Warszawskim. Premiera filmu odbędzie się w listopadzie.
– Od sierpnia Muzeum Miasta Gdyni pracuje nad bardzo wyjątkowym projektem „Obecne”, który dotyczy kobiet dzielnych, które walczyły w Armii Krajowej. Kobiet, które nie tylko były sanitariuszkami i łączniczkami, jak się powszechnie mówi, ale kobiet, które walczyły strzelały, rozbrajały miny, miały swoje własne oddziały w Armii Krajowej, były oficerkami, pełniły wysokie stanowiska podczas II wojny światowej. Inspiracją i naszymi głównymi bohaterkami tego projektu są dwie mieszkanki Gdyni – pani Krystyna Cembrzyńska-Piłat i pani Krystyna Kodymowska – opowiada Patrycja Wójcik z Muzeum Miasta Gdyni.
W październiki, jeszcze przed premierą filmu, dr Katarzyna Utracka, historyczka, zastępczyni kierownika Pracowni Historycznej Muzeum Powstania Warszawskiego, autorka książek: „Zgrupowanie AK Chrobry II”, „Poległym chwała, wolność żywym. Oddziały walczącej Warszawy” i biogramów w „Wielkiej Księdze Patriotów Polskich”, opowie o roli kobiet nie tylko w Powstaniu Warszawskim, ale podczas całej II wojny światowej. Wykład odbędzie się w piątek, 20 października o godz. 18.00 w Muzeum Miasta Gdyni. Wstęp jest bezpłatny, ale obowiązują zapisy na stronie www.bilety.muzeumgdynia.pl.
Projekt „Obecne” jest częścią jesiennej oferty edukacyjnej Muzeum Miasta Gdyni.
Budzisz, Szczęsny i Ciarkowski – listopadowe premiery książkowe
Koniec roku obfituje w książkowe nowości. Na początku listopada w Muzeum Miasta Gdyni premierę będą miały publikacje wyczekiwane przez miłośników designu i historii.
W sobotę, 4 listopada w muzeum odbędzie się przedpremierowe spotkanie ze Stasią Budzisz, autorką książki „Welewetka”. Budzisz pochyla się nad współczesnymi Kaszubami – zanikaniem kultury, jej unifikacją i analizą obecnego stanu kulturowego i kulturalnego regionu. To publikacja odważna, pokazująca region z innej strony, stanowiąca przyczynek do dyskusji nad historią Pomorza i rolą kultywowania tradycji we współczesnych realiach.
„Welewetka” to opowieść o losie kaszubskiej mniejszości, cały czas będącej w rozdarciu, traktowanej podejrzliwie, wciąż poszukującej własnej tożsamości. Dusze pokutujące na kaszubskich drogach. Niekończące się rozmowy ze zmarłymi, którzy nigdy nie opuszczają tych „skrawionych ziem”. Sny, gusła i zabobony. Swojskie wampiry, czarownice i diabły.
Stasia Budzisz to niezależna reporterka. Pisze dla OKO.press, Krytyki Politycznej, Nowej Europy Wschodniej i Przekroju. Zajmuje się Kaukazem, Europą Wschodnią i Kaszubami. W 2019 roku zadebiutowała książką reporterską „Pokazucha. Na gruzińskich zasadach”. W 2023 roku ukazał się jej drugi reportaż o rodzinnych Kaszubach – „Welewetka. Jak znikają Kaszuby”.
Spotkanie poprowadzi Maciej Bandur – lingwista, tłumacz, nauczyciel, skandynawista. Badacz toponomastyki Pomorza i fonologii starokaszubskiej. Członek zespołu muzycznego Kiev Office.
Z kolei Jakub Szczęsny, bohater wystawy „Polskie Projekty Polscy Projektanci”, zagości przy ul. Zawiszy Czarnego 1 ponownie w środę, 8 listopada z promocją książki „Azyle, nisze i enklawy, czyli katalog małych utopii”.
Czym były „szklane domy” w przedwojennej Warszawie? Czy da się żyć w najdłużej działającej komunie na świecie? Jak Mussolini osuszał mokradła, budując wsie idealne? Jak stworzyć pracownikom mały raj, biorąc za przykład Le Familistère? Nowa książka Jakuba Szczęsnego – autora „Witaj w świecie bez architektów” – to subiektywny katalog „małych utopii, projektów i przykładów tego, jak w różnych miejscach i epokach, w różnej skali i na wiele sposobów, ludzie budowali wokół ważnych dla nich tematów wciąż nowe wizje przyszłości”.
Autor pokazuje, jak idee i doktryny w połączeniu z inżynierią społeczną i architekturą dawały długo lub krótkotrwałe, ale zawsze znaczące efekty w postaci współżycia różnych zbiorowości według pewnych, nie zawsze szeroko obowiązujących zasad. Przekonuje, że idee niejednokrotnie uznawane za utopijne (a więc w domyśle niemożliwe), udawało się z sukcesem wprowadzać w życie, choć często w innej formie i skali, niż to było zakładane.
Natomiast 13 grudnia w gdyńskim muzeum ponownie zagości Grzegorz Piątek, autor książki „Gdynia obiecana. Miasto, modernizm, modernizacja 1920-1939”. Tym razem pojawi się on w roli prowadzącego spotkanie z dr Błażejem Ciarkowskim. Panowie będą rozmawiać o nowej książce Ciarkowskiego „Danuta i Daniel Olędzcy. Architektura na miarę możliwości”.
Jesienną ofertę Muzeum Miasta Gdyni znajdziemy na stronie internetowej instytucji.
Magdalena Śliżewska
UM Gdynia
