Przyznano Medale Św. Wojciecha i Księcia Mściwoja II

Obydwa wyróżnienia to najważniejsze – obok tytułu Honorowego Obywatela Miasta Gdańska – odznaczenia dla wybitnych osób i organizacji przyznawane przez Radę Miasta Gdańska. Uroczysta sesja Rady, na której Medale zostaną wręczone, odbędzie się w czwartek, 21 września o godz. 18.00 w Dworze Artusa w Gdańsku (ul. Długi Targ 44).

W 2023 roku dziewięcioosobowa Kapituła „Medalu Św. Wojciecha (S. Adalbertusa)” i „Medalu Księcia Mściwoja II (Mestwina II)”, pod przewodnictwem Agnieszki Owczarczak – Przewodniczącej Rady Miasta Gdańska (pełen skład Kapituły poniżej), zdecydowała przyznać cztery Medale Św. Wojciecha, które otrzymują:

• dr hab. n. med. Jacek Jassem
• Leszek Możdżer
• dr hab. Aleksander Hall
• Gerd-Dietrich Ewert

oraz cztery Medale Księcia Mściwoja II, które otrzymują:

• dr hab. n. med. Janusz Limon
• Krystyna Zachwatowicz-Wajda
• Tadeusz Zdunek
• Stowarzyszenie Czerwonej Róży

Warto przypomnieć, że wyróżnienia przyznawane są przez Radę Miasta Gdańska od 1996 roku dla wybitnych osób i organizacji działających na rzecz naszego miasta. Dotychczas nagrodzonych zostało medalem św. Wojciecha 83 laureatów, a medalem Księcia Mściwoja II – 138.

Sylwetki laureatów oraz nagrodzone zasługi

Leszek Możdżer

Medal Św. Wojciecha za wybitne dokonania artystyczne rozsławiające Gdańsk nie tylko w Polsce, ale i na świecie.

Leszek Możdżer, wybitny pianista i kompozytor, dokonał w polskim jazzie mentalnej i stylistycznej rewolucji, jaka nie stała się wcześniej udziałem żadnego innego jazzmana. Twórca nowej stylistyki w muzyce jazzowej, gdzie brzmienie i klimat budowane są impresją oraz nastrojem i niepowtarzalnym autorskim stylem wykonawczym.

Należy do najciekawszych zjawisk polskiego jazzu ostatnich dekad. Początkowo związany z „yassową” formacją Miłość. Potem pojawiał się w wielu jazzowych konfiguracjach: od zespołów Emila Kowalskiego, Zbigniewa Namysłowskiego, Tomasza Stańko, Buddy’ego de Franco, Davida Friesena, Archie’go Sheppa, Michała Urbaniaka, Adama Pierończyka, do Arthura Blytha. Rozległa dyskografia pianisty obejmuje ponad sto albumów zrealizowanych jako własne projekty lub we współpracy z wybitnymi artystami. Nagrywa i koncertuje m.in z Davidem Gilmourem, Naną Vasconcelos, Marcusem Millerem, Johnem Scofieldem, Tan Dunem i Patem Methenym. Ogromną popularność i uznanie przyniosły pianiście koncerty, nagrania oraz współpraca z kompozytorem Zbigniewem Preisnerem. Wspólne projekty, na przykład „Requiem for my Friend” oraz „10 łatwych utworów na fortepian solo” okazały się wybitnymi wydarzeniami artystycznymi.

Album „Impressions On Chopin” (1999) wszedł na stałe do swoistego kanonu nagrań inspirowanych twórczością genialnego polskiego kompozytora. Leszek Możdżer współpracuje także z Janem A.P. Kaczmarkiem (nagrania do nagrodzonej Oscarem ścieżki dźwiękowej do filmu „Marzyciel” oraz album „Kaczmarek by Możdżer”) jak również sam komponuje muzykę do filmu i teatru. Pianista najpełniej odnajduje się w projektach solowych i autorskiego trio z Larsem Danielssonem i Zoharem Fresco (album „The Time” nagrany w 2005 osiągnął status Diamentowej Płyty, „Between Us And The Light” (2006), „Live” (2007), „Polska” (2013) osiągnęły status Podwójnej Platynowej Płyty). W 2017 roku nagrał płytę z Holland Baroque pt. „Earth Particles”. W 2021 miała premierę płyta „Just Ignor It” zrealizowana z Larsem Danielssonem, Zoharem Fresco i Holland Baroque. Jest również dyrektorem artystycznym festiwalu Enter Enea Festival.

Za muzykę do filmu Macieja Pieprzycy pt.: „Ikar. Legenda Mietka Kosza”, Leszek Możdżer otrzymał nagrodę w kategorii Najlepsza Muzyka na 44 Festiwalu Filmów Fabularnych w Gdyni, Nagrodę Filmową Orły 2020, nagrodę za najlepszą Polską Ścieżkę Dźwiękową Roku 2019 przyznawaną przez 50 ekspertów muzycznych i filmowych w ramach Festiwalu Muzyki Filmowej w Krakowie, nagrodę 9 Festiwalu Filmowego Grand Prix Komeda oraz Fryderyka w kategorii Album Roku Muzyka Ilustracyjna. Sound track został wyróżniony również nagrodami: MocArty RMF Classic, Olśnienia Onetu, nominacją Bestsellery Empiku oraz Nagrodą Specjalną 34. edycji Tarnowskiej Nagrody Filmowej.

Dokonania artystyczne Leszka Możdzera, absolwenta Akademii Muzycznej w Gdańsku, są wybitne. Stawiają go w gronie najlepszych muzyków w wymiarze krajowym i międzynarodowym. Nie ma żadnych wątpliwości, że dokonania i pozycja znakomicie rozsławiają miasto Gdańsk na świecie.

Prof. dr hab. n. med. Janusz Limon

Medal Księcia Mściwoja II za wybitne dokonania naukowe w dziedzinie medycyny, jak również zaangażowanie w inicjatywy mające na celu podniesienie poziomu nauki polskiej i systemu regionalnej organizacji pomocy rodzinom z chorobami rzadkimi.

Prof. dr hab. n. med. Janusz Limon jest jednym z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej cytogenetyki nowotworów i genetyki klinicznej. Jest członkiem rzecz. PAN (2013) i członkiem czynnym PAU (2010). Jest wyjątkowo aktywny naukowo i organizacyjnie. Był i jest członkiem rad naukowych kilku instytutów naukowych w Polsce. Był członkiem Centralnej Komisji ds. Tytułów Naukowych, Komisji Nagród Prezesa Rady Ministrów RP oraz vice przewodniczącym Komisji ds. Etyki w Nauce przy PAN. Był przewodniczącym Polskiego Towarzystwa Genetyki Człowieka oraz członkiem Zarządu Głównego Europejskiego Towarzystwa Cytogenetycznego ECA.

Pomimo szerokiej aktywności organizacyjnej prof. Limon jest też bardzo aktywny naukowo. Opublikował 360 artykułów i rozdziałów w książkach. Jego najważniejsze osiągnięcia naukowe są związane z cytogenetyką i genetyką molekularną nowotworów człowieka oraz genetyką kliniczną. Był recenzentem 51 rozpraw doktorskich (7 za granicą), 89 prac habilitacyjnych i 38 wniosków profesorskich. Wypromował 22 doktorów oraz pięciu dr habilitowanych. Był opiekunem specjalizacji z genetyki klinicznej sześciu lekarzy.

Prof. Limon jest również zaangażowany w inicjatywy, mające na celu podniesienie poziomu nauki polskiej i systemu regionalnej organizacji pomocy rodzinom z chorobami rzadkimi. Jest współtwórcą Ośrodka Chorób Rzadkich w GUMed. Z jego inicjatywy w roku 1974 roku utworzono Poradnię Genetyczną przy AMG, która działa do dzisiaj. Nadal pracuje w Poradni Prenatalnej GUMed i Gamety.

Prof. Janusz Limon jest również medykiem-humanistą, czego dowodem są jego doskonałe odczyty o chorobach genetycznych człowieka w sztuce. Jest też pisarzem – opublikował trzy książki poruszające wiele problemów związanych z medycyną, sztuką, historią Gdańska i filozofią nauki. Są to: „Przestrzenie i zaułki”, „Pasma i smugi” oraz ostatnio „Powinności istnienia”.

Prof. Janusz Limon odkrył występowanie swoistych zmian genetycznych w guzach nowotworowych, co ma znaczenie w diagnostyce, monitorowaniu leczenia oraz rokowaniu za co otrzymał nagrodę Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej (2004) oraz Nagrodę Naukową Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza (2006). Określił także częstości i rodzaje mutacji w kilku genach odpowiedzialnych za występowanie rodzinnych predyspozycji do zachorowań na raki piersi i jajnika i określił w kilku regionach Polski częstości występowania mutacji genów BRCA1/2 predysponujących do tych nowotworów oraz opisał rzadkie i niepowtarzalne mutacje tych genów występujące m.in. w woj. Pomorskim.

Prof. dr hab. n. med. Jacek Jassem

Medal Św. Wojciecha za wybitne dokonania w dziedzinie onkologii, a także za działania naukowe i społeczne służące społeczeństwu zarówno w wymiarze krajowym, jak i międzynarodowym.

Prof. dr hab. n. med. Jacek Jassem jest onkologiem, nauczycielem akademickim, wieloletnim kierownikiem Katedry i Kliniki Onkologii i Radioterapii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. To jeden z najczęściej cytowanych polskich naukowców, autor kilkuset doniesień naukowych, kilkunastu monografii i podręczników polskich i zagranicznych, 11 patentów i wniosków patentowych. W latach 2020-2021 w rankingu Uniwersytetu Stanforda zaliczony do grona 2% czołowych naukowców na świecie, a w rankingu Research.com z roku 2022 – do 1% najlepszych naukowców w dziedzinie medycyny. Laureat licznych nagród naukowych, w tym Prezesa Rady Ministrów, Prezydenta m. Wiednia, im. Sobolewskich Polskiego Towarzystwa Onkologicznego (PTO), Nagrody im. Josepha Cullena International Association for the Study on Lung Cancer (IASLC), Nagrody Naukowej Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza, nagrody Marszałka Województwa Pomorskiego oraz tytułu „Wybitny Polak” Fundacji „Teraz Polska”. Jeden z dwóch polskich członków European Academy of Cancer Sciences, członek Academia Europea i członek czynny Polskiej Akademii Umiejętności. Członek honorowy Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej i Węgierskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej. Członek komitetów redakcyjnych wielu prestiżowych czasopism naukowych o światowym zasięgu.

Były prezes Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, członek zarządu European Organisation for Research and Tretment of Cancer (EORTC) i przewodniczący Grupy Raka Piersi tej organizacji, przewodniczący Komitetu Spraw Zagranicznych American Society of Clinical Oncology (ASCO), przewodniczący Tobacco Control and Smoking Cessation Committee IASLC oraz członek zarządów European Society of Therapeutic Radiation Oncology (ESTRO) i European Society of Medical Oncology (ESMO). Obecnie pełni funkcję przewodniczącego Central and East European Oncology Group (CEEOG), członka Scientific Audit Committee EORTC i Accreditation Council of Oncology in Europe.

Prof. Jacek Jassem prowadzi działalność w zakresie zdrowia publicznego, m.in. opracował projekt ustawy zakazującej palenia tytoniu w miejscach publicznych oraz koordynował prace nad „Strategią Walki z Rakiem w Polsce 2015-2024”. Autor wdrażanej na całym świecie deklaracji IASLC, wskazującej na istotną korzyść z zaprzestania palenia tytoniu po rozpoznaniu choroby nowotworowej. W latach 2020-2021 członek komitetu doradczego Cancer Mission Komisji Europejskiej. Założyciel i prezes Polskiej Ligi Walki z Rakiem, pozarządowej organizacji prowadzącej działalność edukacyjną, ekspercką i wydawniczą w szeroko pojętym obszarze onkologii, oraz Stowarzyszenia Gdańskiej Onkologii, działającej na rzecz chorych na nowotwory w województwie pomorskim. Autor książki „Zatrzymane w biegu”, w której opisał swoje doświadczenia jako pacjenta onkologicznego.

Stowarzyszenie Czerwonej Róży

Medal Księcia Mściwoja II za promowanie zdobywania wiedzy oraz osiągania jak najlepszych wyników w nauce wśród studiującej młodzieży.

Stowarzyszenie Czerwonej Róży powołane zostało formalnie w 1997 roku, kontynuując niemal sześćdziesięcioletnią tradycję konkursów o laur Czerwonej Róży.

Gdańskie konkursy o laur Czerwonej Róży rozpoczęły swoją historię w 1960 roku w Klubie Studentów Wybrzeża ŻAK. Na początku był to konkurs poetycki, potem dołączona została kategoria na najlepszego studenta uczelni Wybrzeża, a następnie na najlepsze koło naukowe.

Oprócz nagród konkursowych przyznawano także nagrody honorowe; za całokształt twórczości poetyckiej (Pierścień), za debiut (Peleryna), dla poety Ziem Zachodnich (Pióro). Pomysł nagród symbolicznych zrodził się w Krakowie w czasie Ogólnopolskiego Festiwalu Kultury Studentów w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku.

W kolejnych latach nastąpiły zmiany – Pióro stało się nagrodą dla krytyków, przyznawano także nagrody Pegaza dla tłumaczy, Wiatru od morza za działalność kulturalną, Kogi Gdańskiej za podejmowanie w poezji tematyki morskiej. Były także nagrody honorowe Czerwonej Róży z okazji jubileuszy Żaka.

Po latach przerwy, związanej z transformacją i zaprzestaniem działalności studenckiego „Żaka”, w 1997 roku wznowiono konkurs poetycki wspólnie z Gdańskim Towarzystwem Przyjaciół Sztuki o zasięgu ogólnopolskim. Jest to jeden z najstarszych w Polsce i jeden z niewielu, który posiada niemal kompletną dokumentacje (kilka antologii lata 1960-1984).

Powołane w latach 90-tych Stowarzyszanie Czerwonej Róży reaktywowało konkursy na Najlepszego Studenta uczelni wybrzeża oraz na najlepsze Koło Naukowe, fundując corocznie nagrody w postaci samochodu osobowego oraz nagrody finansowe. Sponsorami nagród są firmy skupione i wspierające Stowarzyszenie. Obecnie, poza starą żakowską „gwardią”, członkami Stowarzyszenia stają się automatycznie kolejni laureaci, co zapewnia kontynuowanie działalności.

Stowarzyszenie ma status organizacji pożytku publicznego i prowadzi działalność w oparciu o składki i darowizny.

Stowarzyszenie Czerwonej Róży, obchodzące w tym roku swój srebrny jubileusz, jest doskonale znane i cenione przez środowisko akademickie uczelni naszego regionu. Stowarzyszenie, kontynuując ponad sześćdziesięcioletnią tradycję i nagradzając corocznie najlepszych studentów i koła naukowe, przyczynia się znakomicie do promowania zdobywania wiedzy poprzez kształcenie i prowadzenie badań naukowych przez studiującą młodzież. Coroczne, uroczyste wręczanie ufundowanych przez Stowarzyszenie „Czerwona Róża” nagród jest wielkim i ważnym wydarzeniem dla środowiska akademickiego naszego regionu. Uczestniczą w nim studenci i najwyższe władze uczelni wyższych.

Tadeusz Zdunek

Medal Księcia Mściwoja II za zaangażowanie społeczne i działalność charytatywną, w tym wspieranie szkolnictwa zawodowego oraz środowiska rzemieślniczego.

Tadeusz Zdunek jest założycielem firm PUH Zdunek i Grupa Zdunek w Gdańsku. Swoją pierwszą firmę założył w 1978 roku. Od wielu lat Grupa Zdunek to jedna z największych polskich grup dealerskich – aktualnie reprezentuje 12 marek, zatrudnia blisko 500 osób i posiada swoje salony i autoryzowane serwisy m.in. w Trójmieście i Olsztynie. W bieżącym roku firma Zdunek obchodzi 45-lecie – „Ogromna, autentyczna miłość do samochodów, ciężko wypracowane eksperckie doświadczenie oraz odważne decyzje biznesowe. Tak można podsumować ponad 45 lat realizacji śmiałej wizji założyciela firmy, Tadeusza Zdunka.”

Pan Tadeusz Zdunek jest przedsiębiorcą i rzemieślnikiem. Jest związany z organizacją rzemiosła od ponad 40 lat, będąc członkiem najstarszej i największej organizacji pracodawców na Pomorzu – Pomorskiej Izby Rzemieślniczej Małych i Średnich Przedsiębiorstw. Od 2002 roku jest członkiem Zarządu Pomorskiej Izby Rzemieślniczej MSP, od 2021 roku jest Zastępcą Prezesa Izby. Jest także Prezesem Klubu Biznesu działającego w Izbie. Pan Tadeusz Zdunek od wielu lat pełni funkcję Przewodniczącego Wojewódzkiej Branżowej Komisji Rzemiosł Motoryzacyjnych w Izbie, to również wieloletni członek Cechu Rzemiosł Metalowo-Elektrotechnicznych w Gdańsku, w którym aktywnie działa na rzecz branży motoryzacyjnej w środowisku rzemieślniczym. Jest zaangażowany w prace Sztabu Pomorskich Przedsiębiorców.

Jest wieloletnim członkiem Wojewódzkiej Rady Dialogu Społecznego, a w bieżącym roku pełni funkcję jej Przewodniczącego. Jest też członkiem zespołów roboczych WRDS (ds. gospodarczych i ds. bezpieczeństwa). Aktywnie działa w Pomorskiej Radzie Przedsiębiorczości przy Marszałku Województwa, a także w Radzie Przedsiębiorców przy Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców.

W 1980 roku Tadeusz Zdunek uczestniczył w założeniu Solidarności Rzemieślniczej i aktywnie w niej działał. Za solidarnościową aktywność na rzecz rzemiosła był dwukrotnie aresztowany.

Wciąż dynamicznie rozwijająca się firma Pana Tadeusza Zdunka, jak i sam jej twórca i właściciel – są laureatami wielu nagród i wyróżnień. Pan Tadeusz Zdunek pełni także funkcję przewodniczącego związku dealerów Renault w Polsce i członka Europejskiego Zarządu Dealerów Renault.

Za swoje liczne zasługi dla rzemiosła został wyróżniony odznaczeniami: Złotą Odznaką Izby Rzemieślniczej „Rzemiosło za Zasługi”, Złotym Medalem im. Jana Kilińskiego „Za Zasługi Rzemiosła Polskiego” oraz najwyższym odznaczeniem w rzemiośle – Odznaką Honorową „Szabla Kilińskiego”.

Rzemiosło i temat kształcenia młodych fachowców od zawsze były jego szczególną misją. Jest jednym z pomysłodawców i twórców Pomorskich Szkół Rzemiosł im. Wiesława Szajdy w Gdańsku – zespołu szkół, który w bieżącym roku obchodzi swój jubileusz 15-lecia. To obecnie jedna z najlepszych gdańskich szkół prowadzących kształcenie zawodowe. Pan Tadeusz Zdunek zasiada w Radzie Programowej Szkoły i dokłada wielu starań, aby zapewnić trwały rozwój szkoły i promować kształcenie zawodowe w rzemiośle, a przede wszystkim by przekazywać młodym ludziom swoje doświadczenie i wiedzę oraz pasję. Od wielu lat wspiera także swoją rodzimą szkołę – Zespół Szkół Samochodowych w Gdańsku, gdzie ufundował wyposażenie pracowni i aktualnie zapowiedział utworzenie nowoczesnej pracowni lakierniczo-blacharskiej dla placówki. W marcu br. za szczególne zaangażowanie we współpracę z gdańską „samochodówką” odebrał nagrodę Prezydenta Miasta Gdańska „Pracodawca przyjazny gdańskiej szkole zawodowej”.

Tadeusz Zdunek jest też znany z swojego ogromnego zaangażowania społecznego i działalności charytatywnej. Od lat udziela się społecznie wspierając trójmiejskie domy dziecka oraz hospicja dziecięce. W 2022 r. po inwazji Rosji w Ukrainie, firma przebudowała biura na mieszkania dla czterech rodzin uchodźców, a ponadto wysłała kilka transportów z zaopatrzeniem dla ludności i karmą dla zwierząt do Ukrainy. Jego hojność jest też doceniana w środowisku rzemieślniczym, gdzie jest fundatorem wielu nagród i wyróżnień w konkursach dedykowanych zwłaszcza młodym rzemieślnikom.

Tadeusz Zdunek sponsoruje również przedsięwzięcia sportowe, przede wszystkim sporty motokrosowe oraz gdański klub żużlowy – od kilku lat jest prezesem i głównym sponsorem klubu żużlowego GKŻ Zdunek Wybrzeże w Gdańsku.

Jest wielkim Ambasadorem Gdańska – zawsze dumny ze swoich korzeni, często opowiada o swoim dorastaniu w Gdańsku, o zmianach jakie zachodzą w stolicy Pomorza i całym regionie w ostatnich dziesięcioleciach, o swoim w nich udziale. Jest przykładem człowieka, który mimo ogromnego sukcesu zawodowego i biznesowego, niezmiennie pozostaje wielkim społecznikiem wrażliwym na swoje otoczenie i zawsze otwartym na potrzeby innych. Jego zaangażowanie i zasługi na rzecz rozwoju miasta i regionu, zarówno w aspekcie rozwoju firmy, kreowania miejsc pracy, budowania współpracy na poziomie regionalnym i międzynarodowym, czy rozwijania organizacji pracodawców, ale też i czynnego udziału w życiu gospodarczym i społecznym swojej małej ojczyzny.

Gerd-Dietrich Ewert

Medal Św. Wojciecha (S.Adalbertusa) za promocję kultury i dziedzictwa kulturowego Miasta Gdańska i mieszkańców Gdańska poza granicami Polski, a także za współpracę z Muzeum Miasta Gdańska, która zaowocowała powstaniem wielu wystaw.

Gerd-Dietrich Ewert urodzony w Wamemunde k. Rostocku dorastał w Gdańsku (do 1945 r.). Z tego powodu do dziś mówi o sobie jako o gdańszczaninie.

Także w dalszym życiu pozostał związany z organizacjami skupiającymi dawnych gdańszczan, należał do studenckiego Corps Baltica-Borussia Danzig zu Hannover, a później, od 1986 r. do Bractwa św. Krzysztofa gdańskiego Dworu Artusa w Lubece.

Z zawodu dyplomowany inżynier ukończył Technische Universitat w Hanowerze, życie zawodowe i rodzinne związał z Hamburgiem, na emeryturze poświęcił się działalności charytatywnej i stowarzyszeniowej. Zabiegał o propagowanie kultury i dziedzictwa Gdańska i gdańszczan poza granicami Polski.

Kulturalny, życzliwy i pomocny stał się ucieleśnieniem „ambasadora” Gdańska, uczestniczył w nawiązaniu współpracy przy organizacji praktyk studentów Politechniki Gdańskiej (PG) w Niemczech. Dzięki niemu nawiązano też kontakty w wymianie studenckiej „Erasmus” pomiędzy PG i Technische Universitat w Hanowerze.

Pomagał w kwerendach archiwalnych i nawiązaniu kontaktów z partnerami z Niemiec podczas przygotowania wystaw w Muzeum Gdańska (MG): „Architektura i urbanistyka Wolnego Miasta Gdańska” w 2012 r., „Rodziny gdańskie” w 2014 r„ „Srebra od pokoleń. Gdańscy złotnicy Stumpfowie 1804 — 1945” w 2019 r.

Był aktywny w czasie prac rekonstrukcyjnych w Dworze Artusa, osobiście nadzorował szereg prac. W 2021 r. zabezpieczył zbiory prof. Manfreda Lotscha i pośredniczył w przekazaniu kolekcji 580 przedwojennych gdańskich pocztówek jako daru dla MG.

Przeprowadził kwerendę archiwalną w Germanisches Nationalmuseum w Norymberdze, której wynikiem była lista 11 dzwonów pochodzących z Gdańska (obecnie w różnych kościołach w Niemczech). Zainicjował rozmowy na temat odzyskania gdańskich dzwonów kościelnych po II wojnie światowej z przedstawicielami Landeskirchenamt (urząd kościelny Kościoła Ewangelickiego) a stroną polską.

dr hab. Aleksander Hall

Medal Św. Wojciecha za działalność opozycyjną w czasach PRL, wspieranie strajkujących robotników oraz przyczynienie się do powstania wolnej Polski.

Dr hab. Aleksander Hall to polityk i historyk, doktor habilitowany nauk humanistycznych i nauczyciel akademicki, myśliciel i pisarz polityczny. Związany z Gdańskiem od urodzenia.

Był działaczem opozycji demokratycznej w czasach PRL. Wpierw uczestniczył w Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (1977), potem współtworzył Ruch Młodej Polski (1979). W sierpniu 1980 roku uczestniczył w strajku w Stoczni Gdańskiej. Po wprowadzeniu stanu wojennego do 1984 roku ukrywał się, działał w zakonspirowanych władzach Solidarności. W latach 80. był jednym z założycieli „Polityki Polskiej”, jednego z najważniejszych czasopism opozycji demokratycznej, które ukazywało się w drugim obiegu.

Współtwórca wolnej Polski. Brał udział w obradach Okrągłego Stołu. Bliski współpracownik premiera Tadeusza Mazowieckiego i minister w jego rządzie. Poseł na Sejm I i III kadencji. Kawaler Orderu Orła Białego. Jako działacz opozycji demokratycznej i współtwórca Ruchu Młodej Polski, Aleksander Hall stał się osobą publicznie znaną za sprawą przedsierpniowych manifestacji zwoływanych w naszym mieście z okazji rocznic, takich jak: odzyskanie niepodległości 11 listopada, Konstytucja 3 Maja czy rocznice rewolty Grudnia 70. Zainicjowane wtedy obchody stały się gdańską tradycją w wolnej Polsce, od lat gromadzą wielotysięczne rzesze mieszkańców miasta.

Pod koniec lat 80., Aleksander Hall był jednym z założycieli czasopisma „Bratniak”, które ukazywało się w drugim obiegu do grudnia 1981 roku. Periodyk nie tylko poszerzał pluralizm ideowy trójmiejskich środowisk opozycyjnych, ale stał się też dla Aleksandra Halla przestrzenią interpretacji tradycji narodowo-demokratycznej, od nowoczesnego patriotyzmu w duchu Romana Dmowskiego do aprobaty politycznego ewolucjonizmu w stylu Juliusza Mieroszewskiego. W tym samym czasie środowisko skupione wokół Halla powołało wydawnictwo drugoobiegowe, którego staraniem ukazała się rozprawa Lecha Będkowskiego „Twarzą do przyszłości” (1979).

Po wybuchu strajku w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 roku środowisko Ruchu Młodej Polski na czele z Aleksandrem Hallem wsparło na różne sposoby strajkujących robotników, potem zaś zaangażowało się w działalność Solidarności. Już w stanie wojennym, Hall został członkiem podziemnych władz Regionu Gdańskiego NSZZ „Solidarność”. W 1988 roku brał udział w strajku w Stoczni Gdańskiej. Był wtedy bliskim współpracownikiem Lecha Wałęsy.

Zasługi Aleksandra Halla na rzecz odrodzonej państwowości trudno przecenić. Uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu w 1989 roku, a po czerwcowych wyborach został ministrem w rządzie Tadeusza Mazowieckiego. Sprawował mandat posła na Sejm I kadencji (1991-1993) i III kadencji (1997-2001). Był niekwestionowanym przywódcą konserwatywnych środowisk politycznych.

Aktywność publiczną łączył z refleksją polityczną, nadając orientacji konserwatywnej otwarty charakter. Uznanie dla rządów prawa i pluralizmu politycznego łączył z poszanowaniem rodzimej tradycji i wartości europejskich. Jest autorem wielu publikacji, które łączy poczucie odpowiedzialności za losy III RP. Przed kilku laty opublikował jedną z najbardziej przenikliwych i krytycznych analiz rządów Zjednoczonej Prawicy po 2015 roku – „Zła zmiana” (2016).

Jego pasją jest historia. Ten absolwent Wydziału Humanistycznego (kierunek historia) Uniwersytetu Gdańskiego, stał się w minionych dwóch dekadach autorytetem naukowym i znawcą dziejów XX wieku, zwłaszcza dziejów Francji pod rządami prezydenta Charles’a de Gauelle’a. Jest Kawalerem Orderu Orła Białego (2010) i Oficerem Legii Honorowej (Francja, 2015).

Prof. Krystyna Zachwatowicz-Wajda

Medal Księcia Mściwoja II za zaangażowanie w obywatelskie inicjatywy, zwłaszcza za działania wspierające NSZZ „Solidarność” w latach 80-tych, jak również zaangażowanie w powstanie i działalność Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku oraz Europejskiego Centrum Solidarności.

Prof. Krystyna Zachwatowicz-Wajda to historyk sztuki, scenograf teatralny i filmowy, kostiumograf, aktorka. Niemal 30 lat jako scenograf pracowała w Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie. Wiele lat była wykładowczynią Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W czasie II wojny światowej członkini Szarych Szeregów, uczestniczka Powstania Warszawskiego.

Od ponad 40 ostatnich lat na różne sposoby jest związana z Gdańskiem.

We wrześniu 1980 roku Krystyna Zachwatowicz-Wajda wstąpiła do NSZZ „Solidarność”. Brała udział w pracach Komisji Ekspertów ds. Kultury przy Prezydium NSZZ „Solidarność” Region Mazowsze. Była aktywną członkinią Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Poległych Stoczniowców 1970 – przygotowującego m.in. uroczystość odsłonięcia monumentu (17 grudnia 1980), czuwała nad realizacją pomysłu inscenizacyjnego Andrzeja Wajdy, opiekowała się relacją z zaangażowanymi w przedsięwzięcie Krzysztofem Pendereckim, Czesławem Miłoszem i Danielem Olbrychskim, uczestniczyła w naradach organizacyjnych z władzą. W stanie wojennym działała w Prymasowskim Komitecie Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom przy kościele św. Marcina w Warszawie.

W 1987 roku – wraz m.in. z prof. Andrzejem Szczeklikiem, dr Markiem Edelmanem i prof. Joanną Muszkowską-Penson – weszła w skład Społecznej Fundacji Solidarności. Lech Wałęsa powierzył jej rolę sekretarza. Fundacja dysponowała dwoma milionami dolarów. Sukcesem fundacji było m.in. przeprowadzenie pierwszych w kraju bezinwazyjnych badań serca i otwarcie w gdańskiej siedzibie NSZZ „Solidarność” Ośrodka Nieinwazyjnej Diagnostyki Kardiologicznej, istniejącego do dziś.

W 1969 roku Krystyna Zachwatowicz pierwszy raz pracowała w Teatrze Wybrzeże, realizując scenografię do spektaklu „Bolesław Śmiały” Stanisława Wyspiańskiego w reżyserii Piotra Paradowskiego. Do historii teatru, nie tylko gdańskiego, przeszła jednak późniejsza inscenizacja – dramat Stanisławy Przybyszewskiej „Sprawa Dantona”. Niewiele ponad dwa miesiące po wielkim strajku w Stoczni Gdańskiej wystawili go w Wielkim Młynie – Andrzej Wajda, Maciej Karpiński, Krystyna Zachwatowicz-Wajda i aktorzy teatru Wybrzeże. Tekst okazał się niezwykle aktualny. „Rewolucja”, „walka”, „wolność” – każde słowo rzucane ze sceny wzbudzało aplauz. Na widowni zawsze był komplet. Wielu aktorów, którzy po przedstawieniu wychodzili zebrać brawa, miało przypięty znaczek Solidarności.

Echa robotniczej rewolucji pobrzmiewały również w późniejszej twórczości scenografki. W stanie wojennym Andrzej Wajda wystawił „Antygonę” na deskach Starego Teatru w Krakowie, a Krystyna Zachwatowicz aktorów antycznej tragedii ubrała w robociarskie kufajki i kaski, innym dała zomowskie kurki, tarcze i pały.

Tytuł Honorowej Ambasadorki Gdańska, Krystyna Zachwatowicz-Wajda odebrała w uznaniu zasług podczas Zjazdu Gdańszczan w 2018 roku. W ostatnich dekadach była zaangażowana w powstanie i działalność dwóch najmłodszych gdańskich muzeów.

Zasiadała w jury oceniającym projekt koncepcji architektonicznej Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku i wspierała muzeum w pracach nad koncepcją scenograficzną wystawy. Pomagała też swemu mężowi, Andrzejowi Wajdzie, który podjął się reżyserii spektaklu multimedialnego „Wybuch”, realizowanego przez muzeum z okazji 75-lecia wybuchu II wojny światowej. Później zaangażowała się w społeczną akcję obrony wystawy stałej Muzeum II Wojny Światowej przed ingerencjami w jej kształt przez polityków, po tym jak Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego odwołało z funkcji dyrektora prof. Pawła Machcewicza.

Gorąco popierała inicjatywę powołania Europejskiego Centrum Solidarności. A później publicznie wspierała instytucję, gdy została pozbawiona przez ministerstwo części dotacji. Obecnie pracuje na rzecz instytucji w Radzie ECS (druga kadencja).

Współpracuje również z Muzeum Gdańska, które przygotowuje się do otwarcia nowego oddziału, gdzie będzie prezentowana powojenna odbudowa Gdańska. Podźwignięcie Gdańska z ruin było możliwe dzięki stanowczej woli odbudowy wyrażonej przez ówczesnego generalnego konserwatora zabytków, ojca Krystyny Zachwatowicz – profesora Jana Zachwatowicza.

O Medalach

Medale Św. Wojciecha (S. Adalbertusa) i Księcia Mściwoja II (Mestwina II) Rada Miasta Gdańska ustanowiła w 1996 roku. Oba medale są honorowymi odznaczeniami przyznawanymi polskim i zagranicznym obywatelom, instytucjom i organizacjom za wybitne zasługi na rzecz miasta. Wykonane w srebrze medale otrzymują ci, których działania przyczyniły się do rozsławienia imienia Gdańska zarówno  w regionie, kraju jak i na świecie. Kapituła nagradza osoby, które podejmują publicznie pożyteczne inicjatywy. Medale przyznawane są za wyróżniającą się pracę bądź zainteresowania, które wyrastają ponad przeciętność. Działania dostrzegane i nagradzane przez Kapitułę dotyczą wszystkich dziedzin życia: kultury, nauki, służby zdrowia, gospodarki.

Dodatkowo Medal św. Wojciecha jest wyróżnieniem za pracę na rzecz współpracy i pojednania między narodami oraz wyjątkowe przedsięwzięcia na rzecz tolerancji i dialogu między przedstawicielami różnych wyznań i religii.

Kapituła Medali

Medale przyznane zostały przez dziewięcioosobową Kapitułę, w której zasiadają:

• prof. dr hab. inż. Edmund Wittbrodt – naukowiec (były rektor Politechniki Gdańskiej), polityk (były senator RP i minister edukacji), przewodniczący Komisji nauk kosmicznych PAN o/Gdańsk, działacz społeczny,
• Agnieszka Owczarczak – działaczka samorządowa i przedsiębiorczyni, Przewodnicząca Rady Miasta Gdańska VIII kadencji,
• Andrzej Januszajtis – docent, fizyk, popularyzator historii Gdańska, autor wielu publikacji o Gdańsku,
• prof. Małgorzata Omilanowska–Kiljańczyk – historyczka sztuki, dyrektorka Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego, w latach 2014-2015 Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego,
• Barbara Szczepuła-Ponikowska – dziennikarka, reportażystka, felietonistka, pisarka-autorka książek związanych z Gdańskiem,
• Jan Zarębski – polityk, przedsiębiorca, w latach 1999-2002 marszałek województwa pomorskiego,
• Anna Czekanowicz-Drążewska – poetka, prozaiczka, dramaturżka, tłumaczka,
• prof. dr hab. Cezary Obracht-Prondzyński – socjolog, antropolog, historyk, dyrektor Instytutu Kaszubskiego,popularyzator kultury kaszubskiej,
• Bogusław Kaczmarek – piłkarz, trener piłkarski, komentator telewizyjny.

Dariusz Wołodźko
Urząd Miejski w Gdańsku