W związku z wprowadzeniem rządowego programu szczepień przeciwko HPV, zarówno dla dziewcząt, jak i chłopców, podjęta została decyzja o wygaszeniu miejskiego programu rozpoczętego pod koniec 2022 roku. Osobom, które przyjęły już pierwsze dawki szczepionki, do 30 czerwca 2024 roku podane zostaną drugie dawki preparatu.
Decyzja o wygaszeniu miejskiego programu zapadła po wprowadzeniu jej rządowego odpowiednika. Realizatorzy zadania, którzy podpisali umowę z miastem, wyrazili jednak szereg zastrzeżeń, głównie dotyczących możliwości przepisania pacjentów z programu miejskiego do programu realizowanego przez Narodowy Fundusz Zdrowia.
Szczególnie dużym zagrożeniem okazał się dostęp do konkretnego preparatu. Program rządowy, podobnie jak ten realizowany przez Miasto Gdańsk, miał gwarantować dostęp do najnowocześniejszej szczepionki na rynku Gardasil 9, jednakże już w pierwszym miesiącu współpracy przychodni z NFZ pojawiły się problemy z jej dostępnością. Pacjentom proponowany jest inny produkt, starszej generacji i jakościowo znacznie gorszy.
W związku z utrzymującym się problemem z dostępnością produktu Gardasil 9 w zasobach Ministerstwa Zdrowia, podjęta została decyzja dokończeniu realizacji miejskiego Programu profilaktyki zakażeń wirusami brodawczaka ludzkiego. Drugie dawki podane zostaną dzieciom zapisanym do miejskiego programu do końca czerwca 2024 roku.
W celu zapewnienia dostępu do najwyższej jakości świadczeń medycznych mieszkankom i mieszkańcom Gdańska, na bieżąco monitorowany jest sposób realizacji programu Ministerstwa Zdrowia. W zależności od jego jakości podejmowane będą kolejne decyzje w dotyczące programu szczepień przeciwko HPV.
Szczepionka przeciwko HPV
Podawana w miejskim programie szczepionka dziewięciowalentna chroni aż przed 9 typami wirusa HPV: 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 i 58 (siedem z nich odpowiada za prawie 90 proc. wszystkich zachorowań na raka szyjki macicy). Pozwala zapobiegać wywoływanym przez określone rodzaje HPV brodawkom narządów płciowych (tzw. kłykcinom kończystym) oraz nowotworom i zmianom przedrakowym sromu, pochwy, szyjki macicy i odbytnicy.
Czym jest HPV?
Rak szyjki macicy to jeden z najczęściej występujących nowotworów u kobiet. Istotnym czynnikiem jego rozwoju jest zakażenie wirusem HPV (brodawczaka ludzkiego, Human Papillomavirus), to problem zdrowia publicznego na całym świecie. Istnieje ponad 100 typów HPV – część z nich może być przyczyną powstawania łagodnych zmian, np. w postaci brodawek skórnych, inne prowadzą do rozwoju nowotworów złośliwych. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) rak szyjki macicy jest drugą, po raku piersi, przyczyną zgonów na nowotwory złośliwe wśród kobiet.
W Polsce raka szyjki macicy wykrywa się u ponad 3 tys. kobiet rocznie – połowa z nich umiera na tę chorobę. Złośliwemu nowotworowi można skutecznie zapobiegać dzięki profilaktyce, dlatego Gdańsk przeznacza blisko 8,5 mln zł na program szczepień młodzieży przeciw HPV. Przez najbliższe trzy lata trwania programu ze szczepień może skorzystać nawet 9 tys. dziewczynek i chłopców mieszkających w Gdańsku.
Zakażenie HPV jest w 100 proc. odpowiedzialne za raka szyjki macicy (nie ma raka szyjki macicy bez wcześniejszego zakażenia HPV), w 87 proc. za raka odbytu, a w 70 proc. za raka pochwy. HPV może się przyczyniać do powstawania innych, rzadszych nowotworów takich jak np. raki prącia i odbytu, dlatego szczepienia te są ważne również dla chłopców. Zakażenie HPV jest także w 90 proc. przyczyną brodawek narządów płciowych oraz powoduje brodawczakowatość dróg oddechowych.
Dlaczego warto się zaszczepić?
- Zakażenie określonymi typami HPV jest jedną z przyczyn m.in. raka szyjki macicy i brodawek płciowych (kłykcin kończystych).
- Za niemal 100 proc. przypadków raka szyjki macicy odpowiedzialnych jest zaledwie kilka podtypów HPV. Są to przede wszystkim typy: 16 i 18, a także 31, 33, 45 – czyli wirusy o wysokim ryzyku onkogennym.
- Typy nieonkogenne, wśród których najczęściej spotykane są 6 i 11, powodują powstawanie kłykcin kończystych na narządach płciowych.
- Zakażenia HPV mogą prowadzić również do raka odbytu, przestrzeni ustno-gardłowej, pochwy, sromu, prącia.
- Tylko niewielka część osób jest świadoma, że jest nosicielem HPV. Należy pamiętać, że wirusem mogą zarazić się zarówno mężczyźni, jak i kobiety. Ponieważ infekcja HPV może przebiegać bezobjawowo, osoby będące nosicielami mogą zarażać swoich partnerów seksualnych.
Do zakażenia dochodzi przez kontakt seksualny z osobą będącą nosicielem wirusa, najczęściej w początkowym okresie po rozpoczęciu aktywności seksualnej. Dlatego tak ważne jest wykonanie szczepienia jeszcze przed inicjacją seksualną.
- Uważa się, że w ciągu całego życia około 50‒80% aktywnych seksualnie kobiet i mężczyzn było lub będzie zakażonych tym wirusem.
- Rak szyjki macicy to nowotwór, którego – dzięki dostępnym działaniom profilaktycznym (szczepieniom przeciw onkogennym odmianom wirusa HPV i przesiewowym badaniom cytologicznym) – można uniknąć lub wykryć na wczesnym, całkowicie wyleczalnym etapie rozwoju.
- Szczepienie przeciwko HPV powoduje wytworzenie odporności i uniknięcie zakażenia wirusem HPV i co za tym idzie, obniża znacząco ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy.
Patryk Rosiński
Gdański Zarząd Dróg i Zieleni
