Od 2005 roku miasto przeznaczyło prawie 42 mln zł na dotowanie zabytków. Te środki to dofinansowanie do remontów, modernizacji czy zabezpieczenia budynków wpisanych do Rejestru Zabytków. W tym roku po raz kolejny prawie 4 mln zł trafi do zarządców i właścicieli takich obiektów.
Na najbliższą sesję Rady Miasta Gdańska skierowane zostaną uchwały dotyczące udzielenia 22 dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane, które przeprowadzone mają być w 2023 roku. Łączna kwota środków przeznaczonych na dotacje do zabytków w tym roku wynosi 3 782 300 zł. Wśród nich znajdują się takie obiekty jak Złota Brama, willa przy ulicy Orzeszkowej, Mały Młyn czy Brama Świętojańska.
Złota Brama
Już w 2021 roku Radni Miasta Gdańska podjęli uchwałę o dofinansowaniu remontu Złotej Bramy. Stowarzyszeniu Architektów Polskich udzielono wtedy dotacji w kwocie 177 686,91 zł na remont obiektu. Podczas konferencji prasowej, która odbyła się 25 kwietnia 2023 r. Piotr Grzelak, zastępca prezydenta ds. zrównoważonego rozwoju mówił o obecnym wsparciu dla SARP:
– Złota Brama to barwny obiekt architektoniczny, obiekt zabytkowy. Aby wesprzeć SARP w przywróceniu bramie dawnej świetności konieczna jest współpraca wszystkich służb – mówił podczas briefingu prezydent Grzelak. – W 2022 roku Ministerstwo przekazało dotację na remont Złotej Bramy, którą trzeba było rozliczyć do końca ubiegłego roku. Niestety, przedłużające się uzgodnienia z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków doprowadziły do tego, że SARP nie był w stanie wykorzystać tej dotacji i rozliczyć jej do 31 grudnia 2022 r. W tym roku Stowarzyszenie również złożyło wnioski o dotacje do Ministerstwa i niestety tej dotacji nie otrzymało.
Miejskie dofinansowanie dla SARP wynosi 430 000 zł i ma zostać przeznaczone na remont tarasu budynku Złotej Bramy oraz prace konserwatorskie sklepień nad I kondygnacją oraz korony murów obwodowych. Na dofinansowanie prac dotyczących fundamentów SARP złożył wniosek do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
– Apelujemy do ministerstwa, do Pomorskiego Województwa Konserwatora Zabytków, żebyśmy przy okazji tak ważnego symbolu architektonicznego dla miasta Gdańska współpracowali i szukali rozwiązań, które sprawnie pozwolą nam przywrócić blask temu obiektowi – dodał Piotr Grzelak.
Stowarzyszenie Architektów Rzeczpospolitej Polskiej odwołało się od decyzji o nieprzyznaniu dotacji. Odwołania składane przez beneficjentów rozpatrywane będą w drugiej połowie maja.
Pasja i obowiązek
W tym roku podczas sesji Rady Miasta głosowane będą 22 dotacje dla 18 beneficjentów, aby wesprzeć ich, w tej ciężkiej pracy, jaką jest dbanie o zabytki w mieście.
Jednym z takich zabytków jest willa przy ulicy Orzeszkowej 2. Dofinansowanie obejmie wykonanie elementów wykończeniowych konstrukcji dachu, poszycia dachu, orynnowania, odgromienia, stopni kominiarskich i odbudowa kominów.
– Mamy świadomość tego, że bycie posiadaczem zabytku potrafi być pasją, ale jest też ogromnym i wymagającym obowiązkiem. Dlatego patrząc na historię dotacji przyznawanych przez Radę Miasta Gdańska, nie brakuje tam programów wieloletnich wspierających obiekty, które świadczą o tożsamości i krajobrazie naszego miasta. Wśród takich obiektów można wymienić dotacje na kościół Świętego Mikołaja, czy też tegoroczne wsparcie dla Kościoła Świętej Trójcy – mówiła Anna Golędzinowska, przewodnicząca Komisji Zrównoważonego Rozwoju w Radzie Miasta Gdańska. – Wśród obiektów z kolei istotnych dla historii XX wieku, dla gdańskiej Polonii, będziemy procedować dotacje na willę przy ulicy Orzeszkowej 2.
Kto może otrzymać dotacje?
W tym roku propozycje przyznania dotacji wyglądają następująco:
- 13 dotacji dotyczy osób prawnych kościoła, różnych obrządków, na łączną kwotę 2 261.000 zł
- 3 dotacje dla osób fizycznych, na łączną kwotę 608 000 zł
- 1 osoby prawne – 160 000 zł
- 2 dotacje dotyczą wspólnot mieszkaniowych na łączną kwotę 163 300 zł
- 3 dotacje dotyczą innych podmiotów, w tym SARP, na łączną kwotę 590 000 zł
– Spośród 22 projektów uchwał, które zostały skierowane na najbliższą sesję Rady Miasta, aż 13 dotyczy dotacji dla osób prawnych Kościoła. Co ważne, kościoła różnych obrządków, nie tylko tego dominującego w Polsce, czyli Rzymskokatolickiego, ale również Polskokatolickiego i Greckokatolickiego – powiedziała na konferencji Katarzyna Czerniewska, wiceprzewodnicząca Komisji Zagospodarowania Przestrzennego w Radzie Miasta Gdańska.
– Komisja opiniująca wnioski o dotacje, jako że mamy do czynienia z dysponowaniem finansami publicznymi, kieruje się tym, żeby obiekty poddane renowacji służyły wszystkim gdańszczankom i gdańszczanom. Dlatego też niektóre z podmiotów dotacji nie uzyskały, bądź też uzyskały dotacje w ograniczonym zakresie, właśnie z tego względu, że wnętrza, które miały być poddane renowacji nie będą spełniały tego warunku powszechnej dostępności dla wszystkich mieszkańców Gdańska – dodała radna Czerniewska.
Wsparcie w postaci dotacji celowych może zostać udzielone na obiekty indywidualnie wpisane do rejestru zabytków decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.
– Dla komisji, która rozpatruje wnioski o dofinansowanie rewitalizacji zabytków, nie jest istotne, kto występuje z tym wnioskiem. Dlatego chciałbym zachęcić właścicieli obiektów zabytkowych, aby występowali do Urzędu Miejskiego w Gdańsku o dofinansowanie rewitalizacji, które zamierzają przeprowadzić. Należy jednak zwrócić uwagę, żeby wszystkie dokumenty zostały do wniosku dołączone, w przeciwnym wypadku może on nie zostać rozpatrzony – powiedział radny Andrzej Stelmasiewicz, przewodniczący komisji Kultury i Promocji w RMG.
Perełki gdańskiej architektury
– Pozwólcie państwo, że wyróżnię dwa obiekty spośród tych, które będą procedowane podczas najbliższej sesji. Nie ze względu na ich wartości historyczne czy architektoniczne, ale ze względu na ich dość nietypowy charakter. Jednym z nich jest dawny budynek garaży elektrowozów na terenie stoczni. Drugi to Spichlerz Żuławskiej Zagrody Gburskiej na ul Świbnieńskiej 204. Dlaczego to są interesujące obiekty? Nie zaliczają się one do kościołów, nie zaliczają się do kamienic. Nie są typowe. Dużo mówimy o stoczni, bo chcielibyśmy, aby tereny stoczniowe także pod względem zachowanej architektury wyglądały jak najlepiej. Jest to z naszej strony ręka wyciągnięta przez miasto do tych właścicieli, którzy uważają, że wpis do rejestru jest tylko dla nich obciążeniem. Oczywiście jest pewnym obciążeniem, ale też daje możliwość pozyskania zewnętrznych środków. Brak takiego wpisu to uniemożliwia – mówił Janusz Tarnacki, Miejski Konserwator Zabytków.
Na jakie prace można uzyskać dotacje?
Przeznaczenie dotacji wynika wprost z Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Zgodnie z jej zapisami może obejmować nakłady konieczne między innymi na: sporządzenie ekspertyz technicznych i konserwatorskich, przeprowadzenie badań konserwatorskich lub architektonicznych, opracowanie programu prac konserwatorskich i restauratorskich, wykonanie projektu budowlanego zgodnie z przepisami Prawa budowlanego, sporządzenie projektu odtworzenia kompozycji wnętrz, zabezpieczenie, zachowanie i utrwalenie substancji zabytku, odnowienie lub uzupełnienie tynków i okładzin architektonicznych albo ich całkowite odtworzenie, z uwzględnieniem charakterystycznej dla tego zabytku kolorystyki, odnowienie lub całkowite odtworzenie okien, w tym ościeżnic i okiennic, drzwi, więźby dachowej, pokrycia dachowego, rynien i rur spustowych, działania zmierzające do wyeksponowania istniejących, oryginalnych elementów zabytkowego układu parku lub ogrodu.
Zasady przyznawania dotacji
O dotacje mogą się ubiegać osoby fizyczne lub jednostki organizacyjne posiadające tytuł prawny do zabytku wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego, trwałego zarządu, ograniczonego prawa rzeczowego albo stosunku zobowiązaniowego. Nie mogą się o nie ubiegać podmioty zaliczane do sektora finansów publicznych.
Wysokość przyznawanych dotacji uzależniona jest od liczby złożonych w danym roku wniosków oraz łącznej wysokości środków, przeznaczonych do podziału.
Joanna Bieganowska
Urząd Miejski w Gdańsku
