W Gdyni, podobnie jak w całej Polsce trwają obchody 80. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim. Część oficjalna w naszym mieście odbyła się pod tablicą upamiętniającą żydowską społeczność miasta. Tuż po tym, gdyńscy uczniowie z Zespołu Szkolno-Przedszkolnego nr 3, wraz ze swoimi nauczycielami wzięli udział w Akcji Społeczno-Edukacyjnej Żonkile 2023 organizowanej przez Muzeum Historii Żydów Polskich Polin w Warszawie.
Akcja Żonkile przywraca pamięć o tragicznych wydarzeniach, które miały miejsce osiemdziesiąt lat temu w Warszawie, ale tragiczny los dotyczył osób pochodzenia żydowskiego w całym kraju.
W tym roku organizatorzy akcji chcą upamiętnić cywillów – ok. 50 tysiący kobiet, mężczyzn i dzieci przebywających w tamtym czasie w kryjówkach, na strychach domów i podziemnych bunkrach w trakcie walk, a także w gruzach getta po upadku powstania. Przez wiele tygodni pozostawali oni nieuchwytni dla niemieckich żołnierzy. Ich cywilny opór był tak samo ważny, jak opór tych, którzy walczyli z bronią w ręku. W 2023 roku akcja Żonkile organizowana jest w ramach programu „Nie bądź obojętny. 80. rocznica powstania w getcie warszawskim”.
– W osiemdziesiątą rocznicę wybuchu powstania w Getcie Warszawskim zaprosiłam mieszkańców Gdyni, a szczególnie uczniów, bo to było mi bardzo bliskie, uczniów szkół podstawowych i szkół średnich, aby przyszli i zastanowili się chwileczkę nad historią – mówi Joanna Zielińska, przewodnicząca Rady Miasta Gdyni. – Myślę, że należy głośno mówić o tym, co zdarzyło się w czasie II wojny światowej, jaka liczba Żydów została zamordowana, nie tylko oczywiście w Polsce. Tu jest tablica, która wskazuje, że cztery i pół tysiąca mieszkańców Gdyni zostało zamordowanych w czasie II wojny światowej. To jest takie miejsce, gdzie my możemy głośno o tym mówić. Jestem bardzo zadowolona, że przyszli też przedstawiciele gminy żydowskiej, że byli też mieszkańcy Gdyni. Mam nadzieję, że ta tradycja Akcji Żonkile będzie w Gdyni na zawsze wpisana w kalendarz.
O to, by pamięć o wydarzeniach trwała, od lat dba Krzysztof Jankowski, dyrektor Zespołu Szkolno-Przedszkolnego nr 3, z wykształcenia historyk, związany z Muzeum Historii Żydów Polskich Polin w Warszawie.
– To bardzo ważne, aby ta pamięć trwała również w Gdyni – podkreśla dyrektor Jankowski. – Niezwykle mi na tym zależało, stąd pomysł, aby każdego roku, w rocznicę powstania, wspólnie rozdawać żonkile mieszkańcom naszego miasta, tak jak dziś dzieje się to w Warszawaie i wielu innych miastach Polski. Nasza młodzież bardzo mocno angażuje się w tą akcję. Każdego roku do działań włączają się kolejne szkoły, mam nadzieję, że pamięć o tej tragedii pozostanie żywa na zawsze.
Akcja Żonkile stała się impulsem do działania przede wszystkim dla gdyńskich licealistów, dziś żółty symbol wiosny i zwycięstwa nad śmiercią pojawił się w kontekście rocznicy między innymi w dwóch Liceach Ogólnokształcących – II i V.
Natomiast z początkiem wakacji zawita do Gdyni wystawa „Urban networks of modernism and the role of Jewish architects. The case of Gdynia (Poland)” (Rola architektów pochodzenia żydowskiego w projektowaniu w stylu modernistycznym na przykładzie Gdyni) przygotowana przez Instytut Pileckiego i prezentowana wcześniej w Berlinie. Będzie ją można oglądać w Gdynia InfoBox od 29 czerwca.
Aneta Marczak
fot. Filip Śmigielski
UM Gdynia
