Co roku w sezonie jesienno-zimowym media donoszą o przypadkach zatruć dwutlenkiem węgla. Gdy na dworze robi się chłodniej, wzrasta ryzyko zaczadzenia i powstawania pożarów. Niepozorna czujka może uratować zdrowie i życie.
Sezon grzewczy w Polsce rozpoczął się 1 października i potrwa do 31 marca 2023 roku. To czas, kiedy intensywnie są eksploatowane urządzenia grzewcze, elektryczne i gazowe. Niestety, sezon grzewczy co roku zbiera też tragiczne żniwo.
Są już pierwsze ofiary tegorocznego sezonu grzewczego
Rokrocznie media donoszą o tragicznych przypadkach zatruć tlenkiem węgla. Tylko w październiku br. kilka osób straciło z tego powodu życie.
23 października 2022 roku w Zduńskiej Woli ciała 87-letniej kobiety oraz 90-letniego mężczyzny znaleziono w kotłowni budynku jednorodzinnego. Obecna na miejsce zdarzenia straż pożarna potwierdziła obecność tlenku węgla, wydobywającego się z nieszczelnego pieca.
Podobna tragedia wydarzyła się na początku października br. w jednej z poznańskich kamienic. Ciała dwóch starszych osób odnaleziono w łazience. Jako przyczynę śmierci wstępnie wskazano czad, ulatniający się z nieszczelnej instalacji gazowej.
Pod koniec października śmiertelnemu zatruciu tlenkiem węgla uległ ok. 60-letni mężczyzna na Podkarpaciu. W budynku, w którym znaleziono jego ciało, strażacy wykryli duże stężenie czadu, którego źródłem najprawdopodobniej był piec kaflowy, służący do ogrzewania tego domu.
W każdym z tych trzech przypadków strażacy apelowali za pośrednictwem mediów nie tylko o regularną kontrolę przewodów kominowych, wentylacyjnych oraz urządzeń, służących do ogrzewania domów i mieszkań. Apelowali również o instalację czujek: tlenku węgla oraz dymu.
Strażacy edukują
Hasło ogólnopolskiej kampanii edukacyjno-informacyjnej dotyczącej zagrożeń, jakie niosą pożary w mieszkaniach i domach oraz zatruciem tlenkiem węgla, brzmi „Czujka na straży Twojego bezpieczeństwa!”. Jak się okazuje, niepozorne urządzenie na baterię, które nie kosztuje wiele, faktycznie staje na straży bezpieczeństwa – szczególnie w przypadku tzw. cichego zabójcy, jakim jest tlenek węgla.
Najważniejszym celem społecznej kampanii jest zmniejszenie liczby ofiar pożarów i zatruć tlenkiem węgla w mieszkaniach oraz domach jednorodzinnych. Ponadto kampania ma podnieść poziom wiedzy dotyczącej:
- zagrożeń związanych z pożarem w mieszkaniach lub domach jednorodzinnych,
- zagrożeń związanych z emisją tlenku węgla,
- zapewnienia właściwej ewakuacji,
- sposobów powiadamiania służb ratowniczych.
Jak informują strażacy, istotnym jest uświadomienie odbiorcom kampanii korzyści, jakie niesie za sobą zamontowanie i właściwa eksploatacja czujek dymu i tlenku węgla w mieszkaniach lub domach jednorodzinnych. Niezwykle ważne jest również przypomnienie właścicielom i zarządcom budynków obowiązku okresowego dokonywania przeglądów i czyszczenie przewodów kominowych oraz sprawdzenie instalacji wentylacyjnej. Dlaczego? Bo w okresie jesienno-zimowym, w wyniku wad bądź niewłaściwej eksploatacji urządzeń grzewczych, elektrycznych i gazowych, w mieszkaniach i domach jednorodzinnych wzrasta ryzyko powstania pożarów oraz zatruć tlenkiem węgla. O ile jednak ogień czy dym można zobaczyć czy poczuć i od razu zareagować, o tyle czad jest podstępny, bo niewidoczny, bezwonny i bez smaku – a przez to śmiertelnie niebezpieczny!
Tlenek węgla – co musisz o nim wiedzieć?
Tlenek węgla – zwany też czadem – jest silnie trującym gazem. Nie wyczują go ludzkie zmysły, bo jest niewidoczny, pozbawiony zapachu i smaku. Źródłem emisji tlenku węgla w budynkach mieszkalnych są urządzenia grzewcze opalane drewnem, węglem, gazem, olejem opałowym. Tlenek węgla powstaje podczas procesu niecałkowitego spalania materiałów palnych. Ma silne własności toksyczne, jest lżejszy od powietrza, co powoduje, że gromadzi się głównie pod sufitem.
Co robi czad? Blokuje dostęp tlenu do organizmu, poprzez zajmowanie jego miejsca w hemoglobinie (czerwonych krwinkach). Przy długotrwałym narażeniu na ekspozycję czadu następuje śmierć organizmu. Dlatego ważne jest, by co roku, najlepiej przed rozpoczęciem sezonu grzewczego, zadbać o wykonanie obowiązkowych okresowych przeglądów, a także czyszczenie przewodów kominowych i sprawdzenie instalacji wentylacyjnej.
Zapamiętaj! To ważne!
Niebezpieczeństwo zaczadzenia wynika z faktu, że tlenek węgla jest:
- bezwonny,
- bezbarwny,
- pozbawiony smaku.
Pamiętaj o przeglądach!
Strażacy wskazują, że główną przyczyną zatruć tlenkiem węgla w budynkach mieszkalnych jest niesprawność przewodów kominowych: wentylacyjnych i dymowych. Z czego może wynikać ich wadliwe działanie? Oto powody:
- z nieszczelności,
- z braku konserwacji, w tym czyszczenia,
- z wad konstrukcyjnych,
- z niedostosowania istniejącego systemu wentylacji do standardów szczelności stosowanych okien i drzwi, w związku z wymianą starych okien i drzwi na nowe.
Zgodnie z § 34 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 7.06 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 109 poz.719), w obiektach, w których odbywa się proces spalania paliwa stałego, ciekłego lub gazowego, usuwa się zanieczyszczenia z przewodów dymowych i spalinowych:
- cztery razy w roku w domach opalanych paliwem stałym (np. węglem, drewnem),
- dwa razy w roku w domach opalanych paliwem ciekłym i gazowym,
- co najmniej raz w miesiącu, jeżeli przepisy miejscowe nie stanowią inaczej od palenisk zakładów zbiorowego żywienia i usług gastronomicznych,
- co najmniej raz w roku usuwamy zanieczyszczenia z przewodów wentylacyjnych.
Warto pamiętać, że art. 62 ust. 1 pkt 1 c ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz.1624) zobowiązuje właścicieli i zarządców bloków mieszkalnych i domów jednorodzinnych do okresowej kontroli, co najmniej raz w roku stanu technicznego instalacji gazowych oraz przewodów kominowych (dymowych, spalinowych i wentylacyjnych).
Jak uniknąć zaczadzenia?
Jest wiele sposobów, jak uniknąć zaczadzenia w domu czy mieszkaniu. Mieszkańcy i właściciele domów oraz mieszkań muszą pamiętać o tym, by:
- systematycznie czyścić, sprawdzać szczelność i wykonywać przeglądy techniczne przewodów kominowych.
- użytkować tylko sprawne techniczne urządzenia, zgodnie z instrukcją producenta.
- nie zasłaniać i nie przykrywać urządzeń grzewczych.
- nie zaklejać i nie zasłaniać kratek wentylacyjnych.
- w przypadku wymiany okien na nowe – należy sprawdzić poprawność działania wentylacji, ponieważ nowe okna są najczęściej o wiele bardziej szczelne w stosunku do wcześniej stosowanych w budynku i w związku z tym mogą pogarszać wentylację.
Warto również pamiętać, by nie bagatelizować objawów zdrowotnych, takich jak: bóle i zawroty głowy, duszność, senność, osłabienie, przyspieszona czynność serca. Mogą one stanowić sygnał, że ulegamy zatruciu tlenkiem węgla. Co wtedy? Należy natychmiast przewietrzyć pomieszczenie, w którym się znajdujemy i zasięgnąć porady lekarskiej.
Strażacy rekomendują czujki
Instalacja w domach i mieszkaniach czujek dymu i tlenku węgla uchroni przed zaczadzeniem czy śmiercią w pożarze. Takie urządzenia dostępne w większości marketów budowanych czy ze sprzętem RTV, a ich cena z reguły nie przekracza 100 zł.
Warto jednak pamiętać, by dbać o utrzymanie prawidłowego stanu technicznego czujek dymu i tlenku węgla. Chodzi m.in. o wymianę baterii. Uwaga! Osobom starszym strażacy gotowi są pomóc w zamontowaniu danej czujki lub wymianie w nich baterii.
– Ta inicjatywa, czyli pomoc osobom starszym w zamontowaniu czujek bądź wymianie baterii, powstała z rekomendacji Komendanta Głównego PSP przed kilku lat i jest wciąż realizowana – mówi kpt. Paweł Przybyłowicz z KM PSP w Gdyni. – Warto pamiętać o wymianie baterii w czujkach przy okazji zmiany czasu, zarówno podczas zmiany czasu z wiosennego na zimowy, jak i z zimowego na wiosenny. To nie jest duży koszt, a mamy wtedy pewność, że urządzenie dbające o nasze bezpieczeństwo zawsze działa prawidłowo – podkreśla rzecznik gdyńskich strażaków.
No i najważniejsza kwestia: czujka tlenku węgla nie zastępuje przeglądu technicznego przewodów wentylacyjnych i kominowych. Dlatego należy dbać o ich regularne przeglądy i konserwacje. Jak widać, często jest to sprawa życia lub śmierci!
Zygmunt Gołąb
UM Gdynia
