Zima to szczególny okres, w którym miasto jak co roku intensyfikuje wsparcie dla osób bezdomnych i koordynuje swoje działania prewencyjne. Wspólne patrole tzw. miejsc niemieszkalnych, zapewnienie miejsc w placówkach i przede wszystkim danie szansy tym, którzy chcą wyjść z bezdomności, to najważniejsze elementy gdyńskiego systemu wsparcia. My też możemy zareagować w sytuacji zagrożenia czyjegoś zdrowia i życia – wystarczy wykonać telefon do odpowiednich służb.
– Okres zimowy jest zawsze okresem specjalnym w obszarze wsparcia osób bezdomnych – przypomina Michał Guć, wiceprezydent Gdyni ds. innowacji. – Mamy w mieście sprawnie działający system interwencyjny, który jest ukierunkowany na niesienie pomocy tu i teraz osobom potrzebującym, którzy chcą ją otrzymać. Jednak to przede wszystkim reintegracja i umożliwienie każdej chętnej osobie powrotu do pełnego, samodzielnego funkcjonowania, jest podstawą gdyńskich działań w obszarze bezdomności.
Gdyński system wsparcia
Koordynacją wszelkich spraw związanych z pomocą osobom bezdomnym na terenie miasta zajmuje się Centrum Reintegracji i Interwencji Mieszkaniowej MOPS Gdynia. Osoby zgłaszające się do Centrum mają możliwość otrzymania kompleksowej pomocy min: schronienia, posiłku, zasiłku celowego, porady prawnika. Mają także możliwość uczestnictwa w programach dających szansę wyjścia z bezdomności.
Centrum mieści się w Gdyni przy ul. Zygmunta Działowskiego 11, czynne jest w godz. 7.45 – 15:45 od poniedziałku do piątku, tel. 58 662 00 11, mail: bezdomnosc@mopsgdynia.pl.
Mieszkańcy mogą zgłaszać obecność osób bezdomnych i potrzebujących pomocy nie tylko Centrum. Sygnały przyjmują również:
- Miejskie Centrum Powiadamiania Ratunkowego – 112
- Straż Miejska – 986
- Wojewódzkie Centrum Zarządzania Kryzysowego – 987
Gdynia dysponuje 1 schroniskiem dla osób bezdomnych oraz Noclegownią i Ogrzewalnią. Poza tym MOPS podpisał umowę z 9 schroniskami na terenie Trójmiasta i poza nim, do których w razie potrzeby kierowane są osoby bezdomne.
Podsumowując Gdynia dysponuje 104 miejscami dla osób bezdomnych na trenie miasta, a łącznie z miejscami objętymi umowami MOPS jest ich 304 (jest to minimalna liczba miejsc udostępnionych, która w razie koniczności może ulec zwiększeniu).
Spadki temperatury w okresie jesienno-zimowym stwarzają realne zagrożenie dla osób narażonych na zamarznięcie. Gdyńskie służby apelują, aby nie przechodzić obojętnie obok osób bezdomnych, nietrzeźwych i samotnych. Funkcjonariusze policji i straży miejskiej w czasie swojej pracy kontrolują także miejsca, gdzie przebywają osoby bezdomne, informując je o możliwości skorzystania ze wsparcia w dedykowanych placówkach. Informacje o takich miejscach są na bieżąco przygotowane i uaktualnione przez streetworkerów MOPS i przekazywane służbom mundurowym.
Konferencja, podczas której został poruszony m.in. temat pomocy osobom bezdomnym, odbyła się 7 listopada. Na zdjęciu (od lewej): Marcin Kowalewski, kierownik Centrum Interwencji i Reintegracji Mieszkaniowej MOPS w Gdyni; Michał Guć, wiceprezydent Gdyni ds. innowacji oraz Rafał Klajnert, dyrektor Urzędu Miasta Gdyni// fot. archiwum MOPS
Jak co roku w okresie niskich temperatur planowane są również wspólne popołudniowe i wieczorne patrole pracowników MOPS Gdynia (streetworkerów) wraz ze strażą miejską i policją. Ich intensywność uzależniona będzie od warunków atmosferycznych – w sytuacji utrzymujących się przez dłuższy czas niskich temperatur nawet codziennie.
Ponadto od 2020 r. w okresie jesienno-zimowym na terenie miasta realizowana jest akcja „Gdyńscy ratownicy dla ulicy”. To wspólna inicjatywa Centrum Reintegracji i Interwencji Mieszkaniowej MOPS oraz Poszukiwawczego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego.
W każdy czwartek samochodami POPR czy MOPS w teren wyruszają małe patrole: streetworker, pracownik socjalny, ratownicy. Docierają do miejsc, o których już wiedzą, że przebywają tam ludzie, ale także nowych – zgłoszonych przez mieszkańców czy ustalonych przez streetworkera. Ratownicy mają zaświadczenia o ukończeniu kursu kwalifikowanej pierwszej pomocy, są też wśród nich osoby z wykształceniem medycznym. Zmieniają opatrunki, opatrują rany, rozpoznają nagłe stany internistyczne i przekonują nie zdecydowanych do skorzystania z oferty wsparcia w dedykowanych placówkach.
„Gdyńscy ratownicy dla ulicy” pomagają już od dwóch lat// fot. archiwum POPR
– Choć zawsze w okresie zimowym intensyfikujemy nasze działania na terenie miasta, to streetworkerzy MOPS, straż miejska czy policja nie są w stanie być wszędzie – podkreślił Marcin Kowalewski, kierownik Centrum Interwencji i Reintegracji Mieszkaniowej MOPS w Gdyni. – Dlatego tak ważne są zgłoszenia od mieszkańców, którzy zauważą kogoś, kto przebywa w miejscu stwarzającym dla niej zagrożenie. W takich sytuacjach wystarczy zadzwonić na jeden z podanych numerów – taki sygnał może komuś uratować życie. Oczywiście są również przypadki, że znane nam osoby bezdomne przebywające w przestrzeni miejskiej nie chcą w żadnej formie korzystać z naszej pomocy. Jeśli nie naruszają porządku publicznego, nie robią krzywdy sobie czy innym, mają prawo przebywać w miejscu jakie wybrali. To do nich należy decyzja czy chcą coś zmienić w swoim życiu. My możemy jedynie czuwać i wskazywać drogę oraz wspierać w pokonywaniu kolejnych kroków.
Wyjście z bezdomności nie jest łatwe, ale możliwe
Bardzo ważnym elementem systemowego wsparcia są działania, mające na celu umożliwienie wyjścia z bezdomności i uzyskanie oraz utrwalanie samodzielności. W Gdyni rozpoczęło wdrażanie innowacyjnych rozwiązań w pracy z osobami bezdomnymi już w 2001 roku wprowadzając Indywidualne Programy Wychodzenia z Bezdomności, natomiast od 2015 roku realizowany jest tzw. projekt „Utrecht”. Wykorzystuje on elementy metody „housing first”, która w pierwszej kolejności koncentruje się na zapewnieniu osobie bezdomnej bezpiecznego miejsca przebywania – wynajęcie mieszkania, pokoju, którego koszty są dofinansowane przez MOPS. Jest to warunek niezbędny do dalszych działań, który zakłada intensywną pracę w kierunku aktywizacji zawodowej, optymalizacji opieki i włączenia osób bezdomnych w życie społeczne.
Projekt wpisuje się również w proces „deinstytucjonalizacji” tzn. główny nurt pomocy w wychodzeniu z bezdomności jest ukierunkowany na wyjście z instytucji – schroniska i zamieszkanie poza nim. Do projektu może zgłosić się każda osoba bezdomna, która przebywa w schronisku, zajmuje pustostan, czy też znajduje się „na ulicy”. Istotnym warunkiem jest motywacja do zmiany swojej sytuacji życiowej. Należy dodać, że w związku z trudną obecnie sytuacją na rynku mieszkaniowym, związaną m.in. z wysokimi kosztami wynajmu lokali, dynamika tego procesu jest nieco mniejsza.
– W ciągu 7 lat realizacji projektu 287 osób zamieszkało w wynajętych pokojach lub mieszkaniach, z tego 99 osób usamodzielniło się całkowicie i nie korzysta ze wsparcia, 67 osób obecnie nadal kontynuuje proces usamodzielniania się – podsumował Michał Guć. – Kilka lat temu zainicjowaliśmy również inny projekt, który polegał na tym, ze kilka osób pragnących wyjść z bezdomności aktywnie uczestniczyło w remoncie mieszkania, udostępnionego im przez miasto. Obecnie sześciu panów mieszka w nim do dziś i przy wsparciu MOPS udało im się opuścić krąg osób bezdomnych.
Placówki dla osób bezdomnych na terenie Gdyni:
- Stowarzyszenie Alter Ego – Schronisko dla rodzin, ul. Leszczynki 153, (tel. 58 713-57-44) – ok. 40 miejsc – kilkuosobowe pokoje, łazienki, stołówka. Prowadzi je organizacja pozarządowa. Zapewnia całodobowy nocleg, wyżywienie, w miarę potrzeby środki czystości, odzież. Wymagane skierowanie wydane przez CRiIM,
- Stowarzyszenie Alter Ego – Noclegownia i Ogrzewalnia ul. Janka Wiśniewskiego 24, (tel. 58 776-20-01) – 50 miejsc w Noclegowani i 14 miejsc w Ogrzewalni – prowadzone przez organizację pozarządową. Zapewnia interwencyjny nocleg, posiłek, możliwość kąpieli, w miarę potrzeb środki czystości, odzież.
Alicja Choinka
UM Gdynia
