Wielkie święto nauki i innowacji za nami! W piątek, 21 października zakończyła się 11. edycja Gdynia Explory Week. To były trzy dni wypełnione debatami, spotkaniami i warsztatami. W tym roku wydarzenie ponownie gościło w Pomorskim Parku Naukowo-Technologicznym. Zwieńczyła je gala wręczenia nagród dla najlepszych młodych innowatorów. I miejsce w Konkursie Naukowym Explory zajął Filip Piękoś, uczeń Zespołu Szkół Technicznych i Ogólnokształcących im. Stefana Banacha w Jarosławiu, który stworzył bezdotykowe i programowalne klawiatury dla osób z niepełnosprawnościami.
Gdynia Explory Week to największe w Polsce wydarzenie, które promuje naukę, a także święto miłośników nowoczesnych technologii. W tym roku odbyła się 11. edycja tego wydarzenia. Poprzednie dwie odsłony imprezy organizowano w formule hybrydowej. Tym razem uczestnicy ponownie spotykali się stacjonarnie w Pomorskim Parku Naukowo-Technologicznym.
Wydarzenie rozpoczęło się w środę, 19 października i trwało trzy dni. W tym czasie odbyły się debaty, warsztaty i spotkania dotyczące świata nauki i innowacyjnych pomysłów. Uczestnicy mogli wysłuchać m.in. wykładu pt. „Sztuka skutecznej komunikacji naukowej”, który wygłosiła Zuzanna Podgórska – popularyzatorka nauki i prezes Stowarzyszenia Rzecznicy Nauki. Spotkali się też z Gabrielą Szczepanik – ubiegłoroczną laureatką Konkursu Naukowego Explory. Z kolei nauczyciele i edukatorzy mieli okazję wziąć udział w Konferencji Talentowej Explory i dyskutować o tym, jak wspierać młode talenty i jak można pomóc w pełni rozwijać ich potencjał. Ostatniego dnia odbył się Pitching Młodych Talentów, czyli prezentacje finalistów Konkursu Naukowego Explory. Tuż po nim wszyscy zainteresowani wzięli udział w spotkaniu z tegorocznym gościem specjalnym wydarzenia – Kajetanem Duszyńskim.
Równolegle do wydarzeń w Gdyni w szkołach w Warszawie, Lublinie i Łodzi zorganizowano popularyzujące naukę warsztaty i wykłady.
Finał Konkursu Naukowego Explory
Nieodłącznym elementem Gdynia Explory Weeku jest finał Konkursu Naukowego Explory dla młodych naukowców gotowych do podejmowania wyzwań. Jest on skierowany do młodzieży w wieku od 13 do 20 lat. Młodzi ludzie mają szansę pokazać swoje pomysły światu i skonsultować je z ekspertami, a także wygrać prestiżowe nagrody.
W tym roku do konkursu zgłoszono 241 projektów. Do finału zakwalifikowały się 33 z nich. Autorzy najlepszych pomysłów przedstawili je członkom jury podczas specjalnej sesji w Pomorskim Parku Naukowo-Technologicznym.
– Organizujemy konkurs od 11 lat. Szukamy młodych talentów wszędzie – w dużych i małych miastach. Dziś odbyło się nasze największe święto, czyli gala wieńcząca tegoroczną odsłonę konkursu. Z roku na rok jurorzy mają coraz trudniejsze zadanie, bo projekty są coraz bardziej ambitne, innowacyjne i fantastyczne. My już powoli przestajemy rozumieć, nad czym te młode osoby pracują i dlatego zapraszamy do grona jurorów specjalistów z różnych dziedzin, z różnych branż oraz przedstawicieli firm, żeby mogli spojrzeć na to swoim eksperckim okiem i zdecydować, które pomysły są najlepsze i zasługują na to, żeby otrzymać nagrodę, dalej się rozwijać lub zostać wdrożone – mówi Dorota Braziewicz, dyrektor programu Explory.
Gala finałowa odbyła się w piątek, 21 października w sali audytoryjnej PPNT. Poznaliśmy podczas niej tegorocznych laureatów.
I miejsce zajął Filip Piękoś, uczeń Zespołu Szkół Technicznych i Ogólnokształcących im. Stefana Banacha w Jarosławiu. Jury doceniło jego projekt „ZHELTA K6 – bezdotykowe, programowalne klawiatury dla osób z niepełnosprawnościami”. Laureat otrzymał stypendium naukowe w wysokości 10 tysięcy złotych, które ufundował mecenas Explory – Orlen.
– Jestem bardzo zadowolony i dalej nie mogę uwierzyć w to, co się właśnie stało. Wygraną przeznaczę na dalszy rozwój mojego projektu, na pomaganie osobom z niepełnosprawnościami, na tworzenie nowych prototypów klawiatur oraz pracę nad innymi rozwiązaniami, które również mogą pomóc osobom z niepełnosprawnościami. Mój projekt, czyli klawiatury ZHELTA służą głównie osobom z niepełnosprawnością ruchową, które nie mogą korzystać z tradycyjnej klawiatury komputerowej. Tutaj mogą używać klawiatury, której przełączniki są dla nich odpowiednio dostosowane i mogą być aktywowane magnetycznie – przez zbliżenie wskaźnika do pola klawisza – mówi Filip Piękoś, laureat I miejsca w Konkursie Naukowym Explory.
Stworzone przez niego urządzenie posiada 6 elementów czynnych, których funkcje można dostosować do indywidualnych potrzeb użytkownika. Wbudowany w klawiaturę wyświetlacz OLED umożliwia podgląd aktualnie wprowadzonego oprogramowania, funkcji klawiszy lub dowolnych innych informacji.
II miejsce zdobyły Agata Kozajda i Julia Świerczyńska, uczennice XII Liceum Ogólnokształcącego im. Stanisława Wyspiańskiego w Łodzi oraz Publicznego Liceum Ogólnokształcącego Uniwersytetu Łódzkiego im. Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata. Nagrodzono je za projekt „In vino veritas – wpływ miRNA obecnych w czerwonym winie na choroby układu krążenia”. Opiera się on na hipotezie regulacji ludzkich genów przez krótkie niekodujące RNA (miRNA) obecne w czerwonym winie. W ramach projektu określono miRNA homologiczne w sekwencji mającej zdolność wiązania z mRNA – między homo sapiens i vitis vinifera. Ludzkie geny zawierające sekwencje rozpoznawane przez te miRNA są związane z procesami istotnymi dla chorób układu krążenia. Wyniki pozwolą na produkcję nowych preparatów działających ochronnie w chorobach układu krążenia. Laureatki dostały stypendium naukowe w wysokości 7 tysięcy złotych.
III miejsce przyznano Katarzynie Furmanek z XIV Liceum Ogólnokształcącego im. Staszica w Warszawie za projekt „Wpływ propolisu na Cutibacterium acnes w aspekcie leczenia trądziku”. Celem pracy jest ocena skuteczności działania bakteriobójczego propolisu w metodzie dyfuzyjno-krążkowej na bakterie Cutibacterium acnes, które zostały wyizolowane ze zmian trądzikowych. Wszystko w celu ograniczenia antybiotykoterapii i zbadania efektu profilaktycznego oraz leczniczego. W nagrodę autorka otrzymała stypendium w wysokości 5 tysięcy złotych.
Zwycięzców wybrało jury złożone z 19 autorytetów reprezentujących uznane instytucje naukowe i innowacyjne firmy. Przewodniczyła mu prof. Magdalena Mikołajczyk-Chmiela z Uniwersytetu Łódzkiego.
Podczas gali przyznano również szereg wyróżnień i nagród specjalnych.
Nagroda prezydenta Gdyni trafiła do Marceliny Chilińskiej, Pauliny Okniańskiej oraz Szymona Obolewicza – uczniów I Liceum Ogólnokształcącego im. Armii Krajowej w Miliczu. Jury doceniło ich za projekt „Wpływ allomonów i związków allelopatycznych, występujących w naturze na hamowanie wzrostu i rozwoju chwastów”.
– Ta nagroda trafia do osób, które potrafią w sposób naukowy wskazać, jak rośliny mogą na siebie wzajemnie wpływać w taki sposób, aby możliwe było ograniczenie użycia herbicydów, czyli chemicznych substancji, które ograniczają rozwój chwastów, ale poza tym mają mnóstwo szkodliwych działań. Ta nagroda polega również na tym, że troje młodych naukowców będzie mogło korzystać z zasobów gdyńskiego Bio Laboratorium działającego w strukturach Pomorskiego Parku Naukowo-Technologicznego i korzystać z bardzo zaawansowanych technologii – mówi Katarzyna Gruszecka-Spychała, wiceprezydent Gdyni ds. gospodarki.
Swoją nagrodę przyznała również publiczność – internauci, którzy mogli głosować na ulubione projekty. Najwięcej głosów otrzymał projekt „Wyrzutnia ratownicza – Life Gun”. Jego autorami są: Patryk Górski, Gabriela Rutkiewicz oraz Kamil Leonik z LXXX Liceum Ogólnokształcące im. Leopolda Staffa w Warszawie. Uczniowie stworzyli urządzenie do niesienia pomocy nad wodą, które pozwala na ratowanie topiącej się osoby bez narażania własnego życia i zdrowia.
Opisy wszystkich finałowych projektów można znaleźć na stronie konkursu Explory.
W finale nie zabrakło lokalnych akcentów. Jeden z konkursowych pomysłów stworzyli Maciej Uranowski i Barbara Siewert, uczniowie III Liceum Ogólnokształcącego im. Marynarki Wojennej RP w Gdyni oraz Katolickiego Liceum Ogólnokształcącego Księży Pallotynów w Chełmnie. Ich projekt ma na celu wykazanie antykancerogennych właściwości ekstraktu z wrośniaka różnobarwnego otrzymanego na drodze maceracji rozpuszczalnikiem. Młodzi naukowcy chcą zbadać aktywność cytotoksyczną polisacharydu K w hodowli in vitro ludzkich komórek nowotworowych za pomocą m.in. testu MTT w ocenie ich metabolizmu po wystawieniu na działanie badanej substancji.
Podczas finałowej gali przyznano również nagrodę Człowieka Explory. Powędrowała ona do dr. Macieja Kaweckiego, prezesa Instytutu Lema i pasjonata technologii.
Młode naukowe talenty już teraz mogą zgłaszać swoje pomysły organizatorom rywalizacji. Trwa rekrutacja do kolejnej edycji Konkursu Naukowego Explory. Chętni mogą się zgłaszać do 9 stycznia 2023 roku.
Magdalena Czernek
UM Gdynia
