W 100. rocznicę założenia Klubu Sportowego Gedania w Muzeum Poczty Polskiej w Gdańsku otworzono wystawę „Gedania i nie tylko. Sport polski w międzywojennym Gdańsku”. W uroczystym wernisażu wzięli udział m.in. Piotr Grzelak, zastępca prezydenta ds. zrównoważonego rozwoju i inwestycji, Krzysztof Sznura, wiceprezes kontynuatora tradycji klubu Polaków z Wolnego Miasta Gdańska, czyli GKS Gedania 1922, a także członkowie Koła Rodzin byłych Pracowników Poczty Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku. Wystawę będzie można zobaczyć co najmniej do końca maja 2023 roku.
– Sport to nie tylko część kultury fizycznej. To część kultury życia. Świętując dziś 100-lecie Klubu Sportowego Gedania, świętujemy życie – mówił Piotr Grzelak, zastępca Prezydenta Miasta Gdańska ds. zrównoważonego rozwoju i inwestycji. – W opowieści o Gedanii zaklęta jest historia naszego miasta, które przetrwało II wojnę światową, zostało odbudowane i prężnie dziś się rozwija. To opowieść o bohaterstwie, pragnieniu wolności i woli życia, dzięki którym od 2006 roku na boiskach przy ulicy Hallera w Gdańskim Klubie Sportowym Gedania 1922 trenuje młodzież. Nasze myśli kierujemy w stronę ukraińskiego Mariupola z aktualnym dziś przesłaniem „Życie zawsze zwycięży”.
Wernisaż wystawy był jednym z dwóch punktów kulminacyjnych obchodów jubileuszu Klubu Sportowego Gedania, który przed wojną zrzeszał około 550 osób, głównie Polaków, a do połowy lat 30. XX wieku także gdańskich Żydów i Niemców. W wielosekcyjnym klubie trenowali mężczyźni i kobiety odnosząc liczne sukcesy. Jednym z najbardziej znanych osób jest bokser Zygmunt Chychła – zdobywca pierwszego po II wojnie światowej złotego olimpijskiego medalu dla Polski. Z Gedanią związani byli także gdański pisarz Brunon Zwarra, Brunon Mionskowski, Hildegarda Bigocka czy Wiktor Bellwon. Wielu z nich upamiętniono w ramach projektu Ludzie Gedanii.
Gedania i nie tylko. Historia polskiego sportu w Wolnym Mieście Gdańsku
W momencie proklamowania Wolnego Miasta Gdańska istniała na jego terenie w zasadzie tylko jedna polska organizacja sportowa – Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”. Wkrótce jednak powstały nowe. Tylko w 1922 r. założono polski Klub Wioślarski (w maju), Pierwszy Polski Klub Jachtowy (w lipcu) oraz Klub Sportowy Gedania (15 września). Pod koniec tego samego roku sport zaczęli uprawiać polscy akademicy, którzy jednak sformalizowali działalność dopiero w czerwcu 1923 r., tworząc Akademicki Związek Sportowy w Gdańsku. W tym samym roku, niespełna rok po otwarciu Gimnazjum Polskiego, w murach tejże szkoły utworzone zostało uczniowskie koło sportowe „Bałtyk”. W latach 1928–1929 założono Klub Morski (później Polski Klub Morski) oraz Aeroklub Akademicki (później: Aeroklub Gdański), a w latach 30. następne podmioty: Kolejowy Klub Sportowy, Pocztowy Klub Sportowy, Harcerski Klub Sportowy i wiele innych.
– Wystawa w Muzeum Poczty Polskiej ma w głównej mierze charakter narracyjny. Choć skupiamy się na Gedanii, chcieliśmy przybliżyć w formie skondensowanej również historie innych inicjatyw podejmowanych przez różne środowiska w Gdańsku – mówił Marek Adamkowicz z Muzeum Gdańska, kierownik Muzeum Poczty Polskiej w Gdańsku. – Na wystawie zaprezentowaliśmy ponad 30 różnych eksponatów ze zbiorów naszego Muzeum oraz kolekcji prywatnych. To m.in. sprzęt sportowy, dokumenty i zdjęcia. Wystawę będzie można zobaczyć co najmniej do maja 2023 roku, gdy Muzeum Poczty Polskiej zostanie zamknięte w celu przygotowania nowej wystawy stałej. Obejmie ona również podziemia budynku, w którym pocztowcy bronili się 1 września 1939 roku przed agresją hitlerowskich Niemiec.
Nie tylko przeszłość, ale i teraźniejszość
Na wystawie w Muzeum Poczty Polskiej można zobaczyć prawdziwe perełki z kolekcji Muzeum Gdańska, Biblioteki Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk, Biblioteki Głównej Politechniki Gdańskiej, Biblioteki Miejskiej w Rumii oraz kolekcjonerów prywatnych. Do najcenniejszych eksponatów zaliczyć można koszulkę Klubu Sportowego Gedania – jedyną zachowaną z czasów pierwszego, przedwojennego klubu.
– Koszulka należała do Franciszka Jankowskiego, członka drużyny piłkarskiej Gedanii – wyjaśnia dr Jan Szkudliński, jeden z kuratorów wystawy. – Ciekawostką jest metka, wskazująca, że strój został nabyty w Carl Rabe Sporthaus, jednej z najlepszych gdańskich firm oferujących tego rodzaju wyroby, które były sprzedawane w dwóch sklepach w Gdańsku i jednym w Sopocie. Trudno było o lepszego wykonawcę sportowych koszulek na terenie Wolnego Miasta. Należy przypuszczać, że „u Rabego” zamówiono większą liczbę koszulek – dla całej drużyny.
Na uwagę zasługuje również zgłoszenie jachtu „Korsarz” na regaty, które organizowane były w czerwcu 1936 roku.
– Dokument, który specjalnie na tę wystawę został wypożyczony od kolekcjonera Kuby Kowalskiego, na pierwszy rzut oka wydaje się niepozorny. Nie zawiera nawet informacji o tym, na jakie dokładnie zawody jednostka została zgłoszona – przyznaje dr Szkudliński. – W regatach tych „Korsarza” poprowadzić miał kapitan Ziółkowski, jedna z najważniejszych postaci polskiego międzywojennego żeglarstwa. Nie mniejsza legenda otacza zresztą sam jacht. Już w miesiąc po udokumentowanych na zgłoszeniu regatach, pod dowództwem młodego wówczas Tadeusza Prechitki, miał zwyciężyć w regatach przedolimpijskich na trasie Sopot-Kilonia.
Co wiesz o gdańskim sporcie? Odpowiedz na pytania i zgarnij Bo”GDA”na
Rodziny, które odwiedzą wystawę w Muzeum Poczty Polskiej w Gdańsku i udzielą po zakończeniu zwiedzania poprawniej odpowiedzi na jedno z dwóch pytań, otrzymają maskotkę obchodów 100-lecia KS Gedania, czyli Bo”GDA”na oraz słodkie upominki. Liczba jubileuszowych maskotek jest ograniczona i wynosi 50 sztuk.
Wystawa jest częściowo dostosowana do zwiedzania przez osoby ze szczególnymi potrzebami. Będzie czynna przynajmniej do maja 2023 roku. Ceny biletów indywidualnych normalnych i ulgowych wynoszą odpowiednio 10 i 5 złotych. Informacje o godzinach otwarcia Muzeum Poczty Polskiej w Gdańsku można znaleźć na stronie internetowej Muzeum Gdańska.
„Gedania i nie tylko. Sport polski w międzywojennym Gdańsku”
- Kiedy: od 16 września 2022 – do końca maja 2023
- Gdzie: Muzeum Poczty Polskiej w Gdańsku, pl. Obrońców Poczty Polskiej 1/2
- Bilety i aktualne godziny otwarcia: strona internetowa Muzeum Gdańska
Andrzej Gierszewski
Muzeum Gdańska
