W Europejskim Centrum Solidarności trwa Walne Zgromadzenie Międzynarodowej Sieci Miast Schronienia – ICORN. Do Gdańska przyjechało ponad 250 uczestników z ponad 35 krajów, by rozmawiać o wolności słowa, międzynarodowej solidarności, sztuce i demokracji oraz ochronie i promocji zagrożonych pisarzy i artystów.
Wydarzenie oficjalnie zainaugurowała Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska. W swoim przemówieniu zacytowała słowa prezydenta Pawła Adamowicza, które wypowiedział w 2017 roku, kiedy Gdańsk przystępował do sieci ICORN. Słowa te są jeszcze bardziej aktualne w obliczu aktualnej sytuacji w Europie i na świecie.
– Moje stanowisko w kwestii pomocy ludziom z obszarów ogarniętych wojną i politycznymi prześladowaniami jest jasne. Gdańsk to miasto solidarności nie tylko w idei, ale przede wszystkim, w rzeczywistych działaniach. Dlatego zaproszenie Gdańska do włączenia się do sieci ICORN, wystosowane przez pana Helge Lunde, przyjąłem z radością, ale i też powagą. Od dłuższego czasu obserwuję, jak miasta zjednoczone w sieci ICORN wspierają twórców, którzy z różnych powodów politycznych nie mogą normalnie pracować w swoich ojczyznach – mówił wówczas Paweł Adamowicz. – Artyści – rezydenci aplikujący poprzez sieć ICORN to intelektualiści, częstokroć pełniący wcześniej wysokie stanowiska w swoich rodzimych organizacjach literackich, a także nobliści. Wiem, że ich obecność w Gdańsku oraz przesłanie, które ze sobą niosą, wiedza na temat realnej sytuacji w ich kraju, z którego byli zmuszeni uciekać, będą mieć wyłącznie pozytywny wpływ na gdańszczan. Hasło „wolność kultury” to idea, której od wielu lat jesteśmy wierni. Dlatego uważam, że współpraca w ramach sieci ICORN oraz udzielanie w Gdańsku schronienia pisarzom – rezydentom może mieć jedynie pozytywny wpływ na kształtowanie rozwoju kultury w naszym mieście. Takie inicjatywy jak Solidarity of Arts czy Europejski Poeta Wolności zostały zauważone w świecie i zaowocowały właśnie zaproszeniem do sieci ICORN.
Prezydent Aleksandra Dulkiewicz odniosła się także do kwestii wolności słowa i rozpoczynającego się dzisiaj festiwalu Europejski Poeta Wolności.
– Dzisiaj nasze oczy skierowane są na Ukrainę oraz skutki, jakie przynosi agresja Rosji na ten kraj, ale są wśród nas dzisiaj także Białorusini i przedstawiciele wielu innych nacji, gdzie wolność słowa i wyrażania się, także artystycznego, jest zagrożona. Swoją uwagą i troską obejmujmy także inne kraje. Kultura i wolność słowa jest tym, co niesie wartość i podtrzymuje demokrację. Bardzo się cieszę, że tegoroczne posiedzenie ICORN odbywa się w Gdańsku i zbiega się z festiwalem Europejski Poeta Wolności. Jest to festiwal, który od 2010 roku wspiera artystów, którzy walczą o wolność, a przede wszystkim o wolność słowa i wypowiedzi w całej Europie. Dzisiaj stabilność i bezpieczeństwo Europy, ale i świata są zagrożone. Potrzeba nam gromadzenia się wokół idei i ludzi, którzy wyznają wspólne zasady. Wolność, solidarność, europejskość są dobrymi ambasadorami. Mam nadzieję, że w ciągu kilku najbliższych dni w gościnnym Gdańsku będziemy umacniać te idee i szerzyć je dalej – dodała prezydent Aleksandra Dulkiewicz.
Lech Wałęsa o przyszłości solidarności
Gościem specjalnym wydarzenia był były prezydent RP Lech Wałęsa. W swoim przemówieniu zastanawiał się i poddawał refleksji, czym jest dzisiejsza solidarność i czym będzie ona w przyszłości.
– W życiu przyglądałem się wielkim procesom, a także w nich uczestniczyłem. Największy sukces w Polsce odnieśliśmy Solidarnością. Świat wtedy był podzielony, a my znaleźliśmy sposób, aby właśnie Solidarnością usunąć bariery, które hamowały rozwój świata. By dalej się rozwijać, trzeba usuwać kolejne przeszkody. Jaki fundament zaproponować tej nowej epoce? Jak zaproponować wspólne budowanie nowego? – zastanawiał się przed międzynarodową publicznością prezydent Lech Wałęsa.
Debata z udziałem burmistrzów europejskich miast
W programie dnia otwarcia Walnego Zgromadzenia ICORN odbyła się również debata z udziałem burmistrzów i wiceburmistrzów z siedmiu krajów, w tym Aleksandry Dulkiewicz, prezydent Gdańska, Wadyma Boychenko, burmistrza Mariupola, Femke Helsema, burmistrz Amsterdamu, Keti Luarasi, zastępczyni burmistrza Tirany, Daga Mossige, zastępcy burmistrza Stavanger, Edyty Tamošiūnaitė, zastępczyni burmistrza Wilna i Jeana-Luca Romero-Michela, zastępcy burmistrza Paryża. Tematem debaty było „Jak miasta mogą działać na rzecz ochrony i rozwoju liberalnej demokracji, pluralizmu, otwartości i różnorodności kulturowej w czasie wojny?”
Nagroda im. Pawła Adamowicza
Jednym z punktów programu było ogłoszenie startu II edycji Nagrody im. Pawła Adamowicza.
– Dwa lata temu wspólnie z ICORN i Europejskim Komitetem Regionów ustanowiliśmy nagrodę imienia prezydenta Pawła Adamowicza. Obecnie poszukujemy kandydatów do drugiej edycji tej nagrody. Jest to wyróżnienie za odwagę i doskonałość w krzewieniu wolności, solidarności i równości – mówiła Aleksandra Dulkiewicz prezydent Gdańska. – Wierzę, że prezydentowi Pawłowi Adamowicz zależałoby, abyśmy przełożyli emocje, które wywołała jego śmierć, na konsekwentne, codzienne działanie. Działania, które są dobre nie tylko dla nas samych, ale i naszych sąsiadów. Drobne uczynki: gest, uśmiech i dobre słowo pomnożone przez tysiące mogą zmienić świat, nie tylko w naszych wspólnotach, ale i globalnie. Proszę o promowanie inicjatywy i zgłaszanie kandydatur do nagrody. Myślę, że promowanie wartości poprzez osoby, które je propagują i wyznają, będzie najlepszym i największym pomnikiem, jaki będziemy mogli postawić prezydentowi Pawłowi Adamowiczowi.
Nominacje do nagrody mogą otrzymać osoby i organizacje z całego świata, które działają aktywnie na polu lokalnym lub regionalnym, promując wolność i solidarność, równość, zwalczają dyskryminację i nietolerancję, mowę nienawiści i ksenofobię.
Laureatką pierwszej Nagrody im. Pawła Adamowicza została Henriette Reker, burmistrz Kolonii.
Od tegorocznej edycji sekretariat nagrody będzie znajdował się w Gdańsku. O zasadach zgłaszania nominacji można przeczytać (w języku angielskim) na stronie Europejskiego Komitetu Regionów.
Artystka z Białorusi na rezydencji w Gdańsku
W inauguracji Walnego Zgromadzenie Międzynarodowej Sieci Miast Schronienia – ICORN wzięła udział również Lesia Pcholka, białoruska artystka i aktywistka, która w ramach ICORN przebywa na rezydencji artystycznej w Gdańskiej Galerii Miejskiej.
– Witam wszystkich w Gdańsku, w mieście równości, które na rok stało się moim domem. Jestem artystką z Białorusi. Po protestach zostałam zmuszona by opuścić mój kraj. Nie miałam wyboru, musiałam rozpocząć nowe życie i dzięki ICORN mam możliwość nadal tworzyć sztukę i czuć się bezpiecznie. W Białorusi codziennie są aresztowani ludzie, mamy ponad tysiąc więźniów politycznych. Wszyscy robią to, co mogą by wspierać demokrację. Artyści mogą rzucać światło na to, co się dzieje i dokumentować te wydarzenia – mówiła Lesia Pcholka.
W ramach swojej rezydencji artystka Lesia Pcholka przygotowała wystawę „Ulica Słabości” w Gdańskiej Galerii Güntera Grassa, która potrwa do 19 czerwca. Wystawa jest próbą zmierzenia się z doświadczeniem białoruskiego zrywu obywatelskiego przeciwko wyborczym fałszerstwom oraz idących w ślad za tym represjom.
Dyskusje i warsztaty
Oficjalna inauguracja wydarzenia była otwarta dla publiczności. Cały zapis inauguracyjnej części spotkania można obejrzeć na stronie www.gdansk.pl. Kolejne punkty programu, ze względów bezpieczeństwa uczestników wydarzenia, nie będą transmitowane. W ciągu dwóch dni zgromadzenia odbędzie się kilka dyskusji panelowych dotyczących kwestii wolności słowa, międzynarodowej solidarności, sztuki i demokracji oraz przyjmowania uchodźców. Wezmą w nich udział pisarze i artyści na uchodźstwie, decydenci polityczni i przedstawiciele organizacji pozarządowych. Goście Zgromadzenia Walnego ICORN wezmą również udział w różnorodnych warsztatach dotyczących ochrony i promocji zagrożonych pisarzy i artystów, dobrostanu psychospołecznego i bezpieczeństwa cyfrowego. Organizatorzy spotkania zauważają, że we wszystkich wydarzeniach z pewnością obecny będzie kontekst wojny w Ukrainie.
ICORN
Międzynarodowa Sieć Miast Schronienia (ICORN) jest organizacją międzynarodową skupiającą 75 miast i regionów w Europie i poza nią, która oferuje bezpieczne schronienie prześladowanym pisarzom i artystom, propaguje wolność słowa, broni wartości demokratycznych i działa na rzecz międzynarodowej solidarności. Ponad 250 pisarzy i artystów otrzymało możliwość pobytu w mieście należącym do sieci ICORN. W bezpiecznym środowisku nadal odgrywają oni kluczową rolę, uwypuklając naruszenia praw człowieka i wolności wypowiedzi w swoich krajach pochodzenia i wspierając koleżanki i kolegów w kraju pochodzenia. 30 sierpnia 2017 r. prezydent Paweł Adamowicz włączył Gdańsk do sieci ICORN. Organizacja propaguje wolność słowa, broni demokratycznych wartości i promuje międzynarodową solidarność.
Marta Formella
Urząd Miejski w Gdańsku
