„Moja mapa życia – Gdańskość-Polskość-Europejskość” to temat pierwszej lekcji, w której wzięły udział 6-latki z Przedszkola nr 49. Najmłodszym towarzyszyła prezydent Aleksandra Dulkiewicz. Gdańskie Lekcje Obywatelskie powstały z myślą o młodych obywatelach i przygotowaniu ich na dorosłe i samodzielne życie we wciąż zmieniającym się świecie.
Najmłodsi z przedszkola Miś na gdańskim Przymorzu podczas zajęć poznali symbole narodowe, dowiedzieli się i utrwalili wizerunek polskiego godła i flagi oraz poznali melodię i tekst Mazurka Dąbrowskiego. Usłyszeli także o Unii Europejskiej, poznali jej flagę i hymn.
W części zajęć poświęconej gdańskości dzieci słuchały historii o słynnych gdańszczanach i poznawały charakterystyczne dla miasta symbole, budowle i miejsca. Te kwestie nie były dla przedszkolaków nowością. Dzieci dobrze znały większość postaci i miejsc, a nową wiedzę zdobywały z ciekawością i entuzjazmem. Przedszkolaki poznawały także takie pojęcia, jak m.in. wspólnota lokalna i globalna.
Zajęcia miały atrakcyjną formę dostosowaną do wieku i możliwości uczestników. Poza rozmowami, dzieci oglądały też zdjęcia, filmy, tańczyły, śpiewały piosenki i stworzyły album z widokówek.
Edukacja obywatelska od najmłodszych lat
Program został zainaugurowany w przedszkolu, pokazując konieczność edukacji i wychowania w duchu obywatelskości od najmłodszych lat. To właśnie w przedszkolu tworzą się postawy obywatelskie, tak potrzebne w dzisiejszym świecie. Kolejne lata i etapy edukacji pozwalają te wartości rozwijać.
– Wychowanie przedszkolne to wychowanie do wartości. Wspieramy rodziców w wychowaniu dzieci, otwieramy im świat, na to, co się dzieje dokoła. Najpierw dla dzieci jest dom, później przedszkole, najbliższa okolica, a dalej, tak jak tytuł lekcji „Gdańskość – Polskość – Europejskość”. Naszym zadaniem jest pokazanie najmłodszym czym jest solidarność, bezpieczeństwo i pomaganie sobie wzajemnie – mówiła Agata Majkowska, dyrektor Przedszkola nr 49, współautorka scenariuszy Gdańskich Lekcji Obywatelskich.
W zajęciach w przedszkolu Miś uczestniczyła Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska.
– Tak jak kilka lat temu zainaugurowaliśmy Gdański Tydzień Demokracji, tak od tego roku szkolnego chcemy prowadzić Gdańskie Lekcje Obywatelskie. Dla nas obywatelskość to wychowanie do wartości, branie odpowiedzialności za siebie i innych oraz za otaczający nas świat. Chodzi o drobne, codzienne gesty i świadomość swoich czynów. Jest to program przygotowany w ścisłej współpracy z nauczycielami i organizacjami, żeby na odpowiednim poziomie rozwoju człowieka i właściwym poziomie językowym uczyć współpracy, współodpowiedzialności, abyśmy mogli żyć wśród świadomych obywatelek i obywateli – mówi Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska. – Kształtowanie naszych postaw obywatelskich zaczyna się właśnie od przedszkola. Dzisiejszy świat niesie wiele wyzwań, takich jak dezinformacja, postępowanie w ekologiczny sposób czy bezpieczeństwo ekonomiczne. To są tematy, którymi będziemy chcieli się zajmować w tym roku szkolnym.
Połączenie programów edukacyjnych
Lekcje obywatelskie to możliwość zaproponowania praktycznych rozwiązań dla budowania Polski demokratycznej i obywatelskiej, poczynając od najbliższego otoczenia. Polski, będącej częścią demokratycznego europejskiego ekosystemu.
Poszczególne tematy realizowane w ramach Gdańskich Lekcji Obywatelskich pojawiały się już w trakcie realizacji specjalnych programów edukacyjnych w szkołach np. „Program Edukacji Morskiej”, „Fonolandia”, „Edukacja dla Klimatu”. Zajęcia te odbywają się w gdańskich szkołach od kilku lat, a teraz zasilą program Gdańskich Lekcji Obywatelskich, stając się jego integralną, spójną częścią.
– Nie bez powodu spotkaliśmy się na inauguracji właśnie w przedszkolu. Pokazuje to, jak unikatowy i kompleksowy jest to program. Po pierwsze kompleksowy, ponieważ wpisuje się we wszystkie działania podejmowane na terenie miasta. Lekcje obywatelskie dotyczą każdej grupy wiekowej. Wychodzimy z założenia, że nie możemy rozmawiać o edukacji w zakresie obywatelskości, samorządności czy świadomych wyborów wyłącznie ze starszymi uczniami. Ten proces musimy zacząć od najmłodszego wieku – mówił Grzegorz Kryger, zastępca dyrektora Wydziału Rozwoju Społecznego ds. edukacji.
Dodatkową wartością programu jest jego spójność z innymi działaniami i projektami, również edukacyjnymi. Jego kompatybilność z gdańskimi priorytetami edukacyjnymi, jak również z hasłami przewodnimi gdańskiej edukacji, takimi jak tegoroczna „Swobodna zabawa” czy wyznaczająca wieloletni kierunek rozwoju „Szkoła i przedszkole współpracy” idealnie są zobrazowane we wszystkich scenariuszach Gdańskich Lekcji Obywatelskich.
Ponad 7 tysięcy uczestników
Nad scenariuszami lekcji pracowali nauczyciele gdańskich szkół, będący uczestnikami programu Kreatywna Pedagogika. To unikatowy projekt w skali kraju. Kluczowym jego aspektem jest przedstawienie informacji dotyczących współczesnych wyzwań społecznych oraz politycznych w Polsce i na świecie. Promowanie kultury dialogu między różnymi środowiskami ideowymi, politycznymi, wyznaniowymi, światopoglądowymi.
– Nauczyciele Kreatywnej Pedagogiki Przygotowali 24 scenariusze lekcji na każdym poziomie edukacyjnym – od przedszkola po klasy szkół ponadpodstawowych. Dzięki temu mamy spójny program Lekcji obywatelskich. Scenariusze zostały przygotowane w takich sposób, by każdy, kto chce taką lekcję poprowadzić, mógł skorzystać z materiałów. Już po dzisiejszej lekcji powstał wspaniały album o Gdańsku – mówiła Agnieszka Tomasik, koordynatorka programu Kreatywna Pedagogika, współautorka scenariuszy Gdańskich Lekcji Obywatelskich. – Do pilotażu zgłosiło się ponad 60 szkół i przedszkoli, ponad 80 nauczycieli poprowadzi lekcje, a ponad 7000 uczniów i przedszkolaków weźmie w nich udział.
Wśród omawianych zagadnień znajdą się następujące tematy: 1. Ja obywatel: moje, twoje, nasze, 2. Prawo – od Konwencji Praw Dziecka po prawa obywatelskie, 3. Przedsiębiorczość i sprawczość, 4. W świecie narracji i manipulacji, 5. Mam prawo mówić NIE! Od asertywności do nieposłuszeństwa obywatelskiego, 6. Razem dla dobra innych.
Tydzień Demokracji w Gdańsku
Lekcje są częścią Tygodnia Demokracji, który wystartuje 11 października w Europejskim Centrum Solidarności. Program pilotażowy lekcji obywatelskich zakończy się wielkim finałem – 4 czerwca.
– Kiedy dwa lata temu, 4 czerwca, świętowaliśmy 30. rocznicę pierwszych częściowo wolnych wyborów, mówiliśmy, że było to święto obywateli. Nie tylko tych, którzy wystartowali do sejmu czy senatu, ale też tych, którzy chcieli brać odpowiedzialność za lokalne wspólnoty i tworzyć organizacje pozarządowe. Bardzo się cieszę, że chcemy pomagać kształtować obywatelskość już od przedszkola właśnie w naszym Gdańsku – mówiła prezydent Aleksandra Dulkiewicz.
11 września rusza Tydzień Demokracji. Na ten czas przygotowano wiele ciekawych wydarzeń, skierowanych nie tylko do dorosłych, ale także do najmłodszych. Jednym z najbardziej pionierskich przedsięwzięć jest wydarzenie skierowane do uczniów gdańskich szkół samorządowych – powszechna kampania wyborcza: wybory do samorządów uczniowskich oraz głosowania szkolnych budżetów obywatelskich. Szkoły, które zgłoszą się do projektu, 11 października będą wybierać przedstawicieli do „władz” uczniowskich. Następnego dnia nowi uczniowscy samorządowcy spotkają się w Europejskim Centrum Solidarności i wezmą udział w specjalnie dla nich dedykowanych wykładach i warsztatach, z których każdy podejmuje wątek jednak z cyklu lekcji obywatelskich.
Pierwsze powszechne wybory do samorządów uczniowskich wspierają demokratyzację szkół, jako jeden z priorytetów gdańskiej edukacji na rok szkolny 2021/2022.
Marta Formella
Urząd Miejski w Gdańsku
