Stała kontrola jakości powietrza jest ważnym elementem troski o środowisko. Dlatego jednym z działań na rzecz czystości powietrza w naszym mieście jest rozwój profesjonalnej sieci pomiarowej. Najnowszym elementem tego systemu jest stacja pomiaru zanieczyszczeń liniowych, zlokalizowana na gdańskiej Matarni, przy ul. Słowackiego. To już 6 stanowisko pomiarowe na terenie Gdańska, a 9 w całej aglomeracji.
Dzięki Fundacji ARMAG prowadzony jest ciągły monitoring stanu jakości powietrza, w tym w szczególności badanie stężeń takich zanieczyszczeń jak: dwutlenku siarki, tlenków azotu, pyłów zawieszonych, tlenku węgla, ozonu czy benzenu. Fundacja przygotowuje i upowszechnia w różnych formach informacje o stanie powietrza atmosferycznego.
– W Gdańsku, ale i w całej aglomeracji, wspólnie z Uniwersytetem Gdańskim oraz innymi samorządami już od 1993 roku, kiedy powstała Fundacja ARMAG, zajmujemy się monitorowaniem jakości powietrza. To był pilotażowy, absolutnie pionierski program w Polsce. Dzisiaj takich stacji kontrolujących stan powietrza w całym Trójmieście jest 9. W samym Gdańsku, dzięki tej nowej stacji mamy już 6 punktów pomiarowych – mówi Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska.
Nowy punkt pomiaru jakości powietrza
Jednym z elementów całego systemu jest nowa stacja pomiarowa, działająca przy ul. Słowackiego. Urządzenia zgromadzone w tym punkcie, zbierają dane dotyczące przede wszystkim zanieczyszczeń emitowanych przez pojazdy. Jest to możliwe dzięki specyficznej lokalizacji. Stacja znajduje się w pewnym oddaleniu od centrum, a tym samym od innych niż komunikacyjne źródeł zanieczyszczeń. Jednocześnie, jest ona położna przy ruchliwej ulicy, na pasie zieleni pomiędzy dwoma pasami ruchu. W tym miejscu większość zanieczyszczeń atmosferycznych emitowana jest przez pojazdy. To pierwsza tego typu stacja na Pomorzu. Nowy punkt został włączony do sieci Fundacji ARMAG na początku lipca.
– Ta stacja to jest finalny etap projektu w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego, również przy wsparciu WFOŚiGW w Gdańsku. To jest stacja komunikacyjna, dedykowana zanieczyszczeniom z emisji liniowej, czyli pochodzącej z transportu. Stąd lokalizacja tej stacji, dosyć nietypowa dla naszej sieci. To pierwsza taka stacja na Pomorzu, dlatego z niecierpliwością czekamy na wyniki – podkreśla Magdalena Haas, dyrektor Fundacji ARMAG. – Oczywiście te wyniki będziemy musieli przeanalizować, zgodnie z danymi meteo, które będziemy zbierać równolegle. Dopiero wtedy, będziemy mogli właściwie zinterpretować ten pomiar – dodaje szefowa ARMAG.
Stacja pomiarowa przy ul. Słowackiego powstała w ramach dofinansowania z Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 oraz dofinansowania z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku, przy wsparciu gmin Gdańska, Gdyni i Sopotu. Łączny koszt inwestycji to ok. 592 515,60 zł brutto.
– Każdy mieszkaniec może codziennie, online zobaczyć informacje o jakości powietrza, zobaczyć jak fluktuują te wskaźniki. Można też zapoznać się z prognozą jakości powietrza. To jest niezwykle ważne, ponieważ dzięki bardzo dobrej współpracy naukowców z Uniwersytetu Gdańskiego i Politechniki Gdańskiej i Fundacji ARMAG byliśmy w stanie wybudować bardzo nowoczesne modele predykcji jakości powietrza. Cele strategiczne miasta, całej aglomeracji czy obszaru metropolitalnego w zakresie poprawy jakości powietrza i poprawy jakości środowiska w ogóle są niezwykle istotne. Wydaje mi się, że to zadania nie tylko dla samorządów, ale dla całej naszej społeczności, również środowiska akademickiego – mówił Piotr Stepnowski, Rektor Uniwersytetu Gdańskiego, Prezes Zarządu Fundacji ARMAG.
Zanieczyszczenia z emisji liniowej
Stacja Fundacji ARMAG jest dedykowana pomiarom zanieczyszczeń pochodzących z emisji liniowej, czyli komunikacyjnej: ruchu pojazdów osobowych i ciężarowych. Kontrola zanieczyszczeń pochodzących z tego źródła jest niezwykle ważna, ponieważ zawierają one dużo szkodliwych związków. Sytuacja jest szczególnie zła pod względem zanieczyszczenia pyłami zawieszonymi PM10 i PM2,5 oraz najbardziej toksycznymi dla zdrowia związkami tj. węglowodorami, tlenkami azotu i węgla. Cząstki stałe PM (podstawowym ich składnikiem jest sadza) to produkty wydostające się z układu wylotowego silnika zawierające m.in. pewną ilość cząstek węgla, związków siarki i azotu, metali oraz ciężkich węglowodorów. Długo utrzymują się w atmosferze i są łatwo wchłaniane.
– W Polsce emisja liniowa, po emisji komunalnej, z którą mamy największy problem, wysuwa się na drugie miejsce. Dlatego pomiar dedykowany tego rodzaju emisji jest bardzo ważny. Jest konieczny do przeprowadzenia różnego rodzaju analiz, do zarządzania ruchem oraz do przygotowywania strategii transportu dla miasta — wyjaśnia Magdalena Haas.
Gdańsk dba o czyste powietrze
Stała i profesjonalna kontrola jakości powietrza to tylko jedno z działań podejmowanych przez miasto Gdańsk na rzecz czystego powietrza.
– Od 1 lipca działa w Urzędzie Miejskim w Gdańsku Biuro Energetyki. Kontynuujemy program wymiany tzw. kopciuchów. Z Wydziału Środowiska do Gdańskich Nieruchomości, przekazano środki w wysokości ponad 1,6 mln zł właśnie na ten cel – na wymianę ogrzewania na bardziej ekologiczne. Jakiś czas temu pokazywaliśmy Państwu specjalny pojazd – laboratorium, który zakupiliśmy dla potrzeb Straży Miejskiej, aby wzmocnić nasz Ekopatrol. Wspólnie troszczymy się o to, aby jakość powietrza w Gdańsku była jak najlepsza – podkreśla Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska.
W 2020 r. Urząd Miejski udzielił 224 dotacji na likwidację ogrzewania węglowego, w tym likwidację palenisk węglowych i kotłowni na łączną kwotę 1,5 mln zł. Z kolei w tym roku Wydział Środowiska przekazał Gdańskim Nieruchomościom kwotę 1 681 060 zł na wymianę pieców w zasobach komunalnych. Na początku lipca w Gdańsku utworzono Biuro Energetyki. Ideą jego powołania jest przygotowanie miasta do osiągnięcia celów zgodnych z założeniami Zielonego Ładu. Biuro odpowiedzialne jest za prowadzenie polityki energetycznej miasta. Do zadań tej jednostki należy również inicjowanie działań zmierzających do zmniejszenia kosztów zużycia energii. Biuro Energetyki prowadzić będzie projekty dotyczące odnawialnych źródeł energii. Zajmie się również koordynowaniem kwestii związanych zarówno z pozyskiwaniem środków zewnętrznych, jak i przyznawania dotacji na wymianę węglowych źródeł ogrzewania.
Kolejnym zadaniem, które zostało powierzone nowopowstałej jednostce, jest prowadzenie bazy Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków (CEEB). Od 1 kwietnia 2020 w strukturach gdańskiej straży miejskiej działa Ekopatrol, który podejmuje działania, by nie dochodziło do naruszania przepisów dotyczących czystości i porządku, m.in. palenia odpadami w piecach. Referat Ekologiczny został wyposażony w mobilne laboratorium o wartości 550 tysięcy złotych. Specjalistyczny pojazd wyposażony jest w najnowocześniejsze systemy kontrolno-pomiarowe. Strażnicy mogą sprawdzać jakość powietrza oraz stan cieków wodnych. Pojazd ten pozwolił strażnikom szybko i skutecznie wykrywać sprawców zanieczyszczeń środowiska i przedstawić materiał dowodowy w miejscu podejmowanej interwencji.
Projekt MAAT
Nowa stacja powstała w ramach szerszego projektu „Rozbudowa monitoringu atmosfery w aglomeracji trójmiejskiej” w ramach RPO WP. Celem jest rozbudowa istniejącego systemu monitoringu atmosfery w aglomeracji trójmiejskiej. Oprócz pierwszej w województwie pomorskim stacji komunikacyjnej w przy ul. Słowackiego, obok ronda im. Jacka Karczmarskiego, powstała również nowa stacja tła miejskiego w Sopocie (zastąpiła dawną stację). W wyniku realizacji działań projektowych, doposażono także istniejące stacje o nowe trzy analizatory do równoczesnego pomiaru pyłu PM10, PM2,5 oraz PM1 m.in. na stacjach pomiarowych: AM3 Gdańsk Nowy Port, AM4 Gdynia Pogórze oraz AM9 Gdynia Dąbrowa.
Jędrzej Sieliwończyk
Urząd Miejski w Gdańsku
