Wyjechał na tory tramwaj zapowiadający obchody 425 urodzin Biblioteki Gdańskiej. Już 10 czerwca kolejna niespodzianka urodzinowa, a w drugiej połowie miesiąca – otwarte zaproszenie na obchody dla wszystkich gdańszczanek, gdańszczan i turystów.
Na dzisiejszych ziemiach polskich tylko krakowska Biblioteka Jagiellońska, publicznie dostępna, jest starsza. Biblioteka Gdańska została założona przez gdański Senat w 1596 roku. Dziś w katalogu inwentarzowym znajduje się ponad milion pozycji, wiele tak unikatowych, jak średniowieczne woskowe tabliczki i spisany ręcznie mszał krzyżacki, pierwszy drukowany atlas morski, kolekcja druków muzycznych Georga Knoffa, kolekcja wszystkich drukowanych dzieł Jana Heweliusza, fotografie XIX-wiecznego Gdańska odbite na papierze solnym czy pamiątki po majorze Henryku Sucharskim i materiały dotyczące obrony Westerplatte.
Ten księgozbiór naznaczony jest darami majętnych mieszczan, mądrymi zakupami, roztropną polityką miasta oraz troską wielu pokoleń bibliotekarek i bibliotekarzy.
– To piękny jubileusz, kiedy z wdzięcznością możemy wspomnieć o naszych poprzednikach w dziele budowania księgozbioru – mówi dr Anna Walczak, dyrektor PAN Biblioteki Gdańskiej. – A jednocześnie doskonała okazja, żeby przypomnieć, że w PAN Bibliotece Gdańskiej mamy prawdziwe skarby, zbiory unikatowe w skali kraju i świata. Ten księgozbiór, dobro wspólne nas wszystkich, to powód do dumy mieszkańców Trójmiasta.
Obchody roku jubileuszowego miały rozpocząć się z początkiem 2021 roku. Niestety, świętowanie uniemożliwiła pandemia, uroczystości zostały więc rozpisane na okres od czerwca 2021 do czerwca 2022 roku.
– Wiele projektów, jak spektakl teatralny dla dzieci podróżujący po przedszkolach i szkołach, warsztaty i lekcje biblioteczne, konkursy dla młodzieży i studentów, nie mogło się odbyć z powodu wielomiesięcznego zamknięcia przedszkoli oraz pracy zdalnej szkół i uczelni wyższych – mówi Milena Mieczkowska z Fundacji Gdańskiej, wspierającej realizację programu jubileuszowego. – Wierzymy, że we wrześniu przyszłego roku możliwe będzie świętowanie z przedszkolakami, uczniami i studentami.
W organizację przedsięwzięcia włączyło się wiele podmiotów i osób: miasto Gdańsk, Fundacja Gdańska, Teatr Miniatura, artyści i pedagodzy.
Nim w drugiej połowie czerwca zostanie ogłoszony program jubileuszowy, 26 maja na tory wyjechał tramwaj zapowiadający wydarzenia. Na burcie znajdują się grafiki przedstawiające książki w dłoniach Bonifacia i króla siedzącego na tronie, państwa Heweliuszów przy pracy i wydrę. A wewnątrz miejsca zarezerwowane dla „pasażera podróżującego w czasie”, uśmiech do wszystkich zmęczonych pandemią.
Inspiracje do identyfikacji jubileuszu 425 urodzin Biblioteki Gdańskiej zaczerpnięto ze zbiorów PAN Biblioteki Gdańskiej – map, miniatur, rycin. Wydra, pantera i król na tronie, który w oryginale w lewej ręce trzymał berło, a na potrzeby jubileuszu wymienił je na książkę, pochodzą np. z mapy „Carta marina et descriptio septentrionalium terrarum…” z 1539 roku. To pierwsza mapa ukazująca w miarę przybliżony do rzeczywistości kształt Półwyspu Skandynawskiego i wybrzeża Morza Bałtyckiego. I co ciekawe, ma związek z Gdańskiem. Autorem mapy był późniejszy, ostatni katolicki arcybiskup Uppsali – Olaus Magnus (1490–1557). Ten po przemianach reformacyjnych w Szwecji zamieszkał w Gdańsku wraz ze swoim bratem Johannesem. Tu za namową biskupa warmińskiego Maurycego Ferbera rozpoczął pracę nad wielką mapą krajów północnych. Prawdopodobnie Ferber udostępnił Magnusowi mapę Prus i wybrzeża Bałtyku sporządzoną przez Mikołaja Kopernika, była ona jednym ze wzorców dla „Carta marina…”. Prace trwały ok. 12 lat. Druku dokonano w Wenecji. Wydanie mapy uważa się za moment narodzin szwedzkiej kartografii.
Skąd więc ta wydra?
– Wydry znalazłam w Finlandii, powyżej Lappii i poniżej Carelii – zdradza dr Zofia Tylewska-Ostrowska, kierownik Działu Zbiorów Specjalnych.
Już 10 czerwca 2021 roku nadejdą z Warszawy pomyślne dla biblioteki i nas gdańszczan wieści. Jakie? Jeszcze nie można zdradzić nic ponad to, że dotyczą spuścizny po sławnym gdańskim astronomie.
Warto przypomnieć, że każdego roku ze zbiorów PAN Biblioteki Gdańskiej korzysta ponad 10 tys. czytelniczek i czytelników. Zbiory biblioteki są adresowane przede wszystkim do: badaczy, doktorantów, studentów, dokumentalistów, przewodników turystycznych, artystów, dziennikarzy czy osób zainteresowanych zgłębianiem wiedzy.
Oficjalna strona jubileuszu: 425latpanbg.pl.
Sponsorem jubileuszu jest Port Lotniczy Gdańsk.
Marta Pawlik
Polska Akademia Nauk Biblioteka Gdańska
