Czy największym wyzwaniem polskich samorządów w najbliższych miesiącach będzie współpraca z rządem, czy raczej procesy inwestycyjne i pozyskiwanie środków z nowej perspektywy unijnej? To tylko niektóre z kwestii poruszanych podczas kongresu „Perły Samorządu”, którego pierwszy dzień niemal za nami. Widzowie mieli okazję wysłuchać pierwszych sesji i rozmów z udziałem samorządowców oraz ekspertów.
„Rozmawiamy zawsze o najbardziej aktualnych, najistotniejszych wyzwaniach, trudnościach, problemach, a z drugiej strony – sukcesach, osiągnięciach, dobrych praktykach w samorządach” – tymi słowami przywitał widzów i uczestników tegorocznego kongresu „Perły Samorządu” Krzysztof Jedlak, redaktor naczelny „Dziennika Gazety Prawnej”, która jest głównym organizatorem wydarzenia. To spotkanie środowiska samorządowców, które z założenia ma poruszać tematy najważniejsze z ich perspektywy. Nie inaczej jest w tym roku.
– Tematy są związane z codziennością samorządów. Mam wrażenie, że w tym roku głównym tematem jest jednak zielona transformacja, rozumiana przede wszystkim jako inwestycyjna szansa dla wielu samorządów, i pytanie, w jaki sposób z niej skorzystać oraz w jaki sposób dobrze przeprowadzać odbudowę i jak korzystać ze wsparcia unijnego, aby nie były to pieniądze czysto „przepalone”, wydane jedynie na bieżącą konsumpcję. Będziemy próbowali odpowiedzieć na pytanie, jak wydawać te pieniądze w sposób, który będzie przynosił długoterminowe korzyści, lepsze i zdrowsze życie mieszkańców albo mniejsze długoterminowe obciążenia finansowe samorządu – wymienia Marek Tejchman, zastępca redaktora naczelnego „Dziennika Gazety Prawnej”.
Ze względu na pandemiczne realia kongres, podobnie jak rok temu, przeniósł się w całości do sieci, a wszystkie bloki tematyczne można bezpłatnie oglądać dzięki internetowym transmisjom. Dyskusje, debaty i rozmowy są transmitowane wprost z Pomorskiego Parku Naukowo-Technologicznego w Gdyni. Podczas inauguracji tegorocznych „Pereł Samorządu” oprócz wspomnianego wcześniej Krzysztofa Jedlaka widzów powitał też, w roli współgospodarza wydarzenia, prezydent Gdyni Wojciech Szczurek.
– Kolejny nietypowy kongres „Perły Samorządu” odbywa się w Gdyni jako przestrzeń debaty o tym, co najważniejsze dla polskich samorządów, o tym, jakie wyzwania stoją przed nami. Chociaż spotykać się będziemy przede wszystkim online, to myślę, że podjęte tematy i znakomici goście tegorocznego spotkania to okazja do tego, żeby samorządowcy z całej Polski zwrócili swoje oczy w kierunku Gdyni oraz zaczerpnęli dla siebie jak najwięcej praktycznej wiedzy z tego doświadczenia – mówi Wojciech Szczurek, prezydent Gdyni.
Samorządy potrzebują zaufania
Na sam początek – jeden z najgorętszych tematów tegorocznej edycji. Dwudniowy zestaw rozmów o wszystkim, co dotyczy miast, gmin i powiatów, rozpoczęła sesja plenarna skupiona wokół relacji samorządów z rządem oraz tego, jak powinna układać się współpraca na tej linii. Jeden z punktów wyjścia do tej dyskusji to zaufanie, którym powinny darzyć się obie strony.
Jak okazało się w toku rozmowy, ta kwestia wzbudza przeciwstawne opinie, które mieliśmy okazję usłyszeć na żywo. „Polski samorząd nie czuje podejścia partnerskiego” – stanowczo zaznaczył już na samym początku Wojciech Szczurek, opierając się w swojej tezie m.in. o przykład reformy szkół podstawowych i gimnazjów. Dyskusji podjął się Michał Cieślak, członek Rady Ministrów, a tuż po wymianie poglądów z prezydentem Gdyni swoje spostrzeżenia zaprezentowali też wiceprezes Polskiego Funduszu Rozwoju – Bartłomiej Pawlak oraz pełnomocnik zarządu Związku Miasta Polskich – Marek Wójcik, który wskazał na ograniczone zaufanie do działań rządu względem lokalnej administracji.
– Przed nami niełatwy czas, po pandemii będziemy musieli budować Polskę na nowo. My chcemy współpracować, chcemy robić wszystko razem, jesteśmy pokorni, ale wiemy też jedno: bez samorządów terytorialnych nie da się budować rozwoju społecznego, gospodarczego, nie da się wspierać przedsiębiorców, szanować organizacji pozarządowych, realizować dużych programów narodowych. Jesteśmy otwarci, tylko prosimy o współpracę, ale partnerską, nie z perspektywy siły, tylko z perspektywy partnerów równoważnych – podsumował przebieg dyskusji Marek Wójcik, pełnomocnik zarządu i ekspert ds. legislacyjnych Związku Miast Polskich.
Więcej zadań, mniej środków
Kolejną zawsze aktualną kwestią poruszającą każdego samorządowca są niezmiennie pieniądze. To podstawa do rozmowy na temat zadań, które spadają na samorządy. „Coraz więcej zadań, coraz mniej środków – polityka społeczna wobec zmian ustrojowych” – tak zatytułowano drugą z tegorocznych sesji, w której udział wzięli: prezes CentroPolis Krzysztof Koman, marszałek województwa lubuskiego Elżbieta Anna Polak, radny województwa opolskiego Roman Kolek oraz Bartosz Bartoszewicz, wiceprezydent Gdyni ds. jakości życia.
Wśród wątków dotyczących m.in. finansowania płac nauczycieli czy potencjalnego przejęcia szpitali powiatowych przez rząd znalazło się miejsce na przytoczenie przykładu m.in. niedostatecznego finansowania gdyńskiej edukacji z centralnego budżetu.
– To, co wygląda dziś niemalże dramatycznie to kwestia finansowania oświaty z budżetu państwa. W ciągu ostatnich czterech lat musieliśmy dołożyć blisko 100 milionów złotych z uwagi na to, że udział subwencji oświatowej w wydatkach oświatowych maleje drastycznie. Mam nadzieję, że dzisiejsze spotkanie będzie okazją do tego, by wystosować apel nie o to, aby finansowanie było wyższe niż kiedyś, ale żebyśmy wrócili przynajmniej do tego finansowania, które było mniej więcej 5-6 lat temu, gdy budżet państwa znacznie mocniej angażował się w oświatę. To dodatkowe godziny dla uczniów, to także po prostu jakość edukacji, a na to jako Gdynia chcemy bezwzględnie stawiać – zaznaczył Bartosz Bartoszewicz, wiceprezydent Gdyni ds. jakości życia.
Zdrowie, inwestycje i środowisko w dobie pandemii
Komplet rozmów z programu pierwszego dnia „Pereł Samorządu” uzupełniły też dyskusje poświęcone relacjom samorządów z przyszłymi inwestorami i polityce gospodarczej, potencjalnej rewolucji własnościowej w szpitalach, zielonym inwestycjom i proekologicznym trendom, a także zarządzaniu publicznemu w dobie pandemii i postępującej globalizacji.
Anglojęzyczne studio z udziałem Richarda Abadie’go z PwC i Kamzy Gunaratnam, wiceburmistrz Oslo oraz wiceprezydent Gdyni ds. gospodarki, Katarzyny Gruszeckiej-Spychały stało się okazją do podsumowania i zbilansowania doświadczenia pandemicznego w sferze władzy samorządowej i lokalnej.
– Myślę, że to, co zadziałało najlepiej podczas pandemii, to poczucie wspólnoty i świadomość, że możemy liczyć na siebie nawzajem. To coś szczególnie ważnego. Przykładowo, jako miasto nie byliśmy odpowiedzialni bezpośrednio za funkcjonowanie służby zdrowia, więc nie mieliśmy na tę kwestię wpływu, natomiast solidarność i umiejętność współpracy, na przykład na linii miasto-przedsiębiorcy, miasto-mieszkańcy, czy wreszcie mieszkańcy-mieszkańcy bez udziału samorządu okazała się niezwykle ważna do tego, aby zapewnić wsparcie każdemu, kto znalazł się w potrzebie – oceniła Katarzyna Gruszecka-Spychała, wiceprezydent Gdyni ds. gospodarki.
Pierwszy dzień kongresu zwieńczy tradycyjna, wieczorna gala online, podczas której poznamy wyniki tegorocznej edycji rankingu „Perły Samorządu”. To podsumowanie skuteczności polskich samorządów, podczas którego miasta, gminy i powiaty ocenione najwyżej w zestawieniu opracowanym przez partnera merytorycznego, firmę PwC, zostaną uhonorowane tytułowymi wyróżnieniami. Początek uroczystej gali, którą można śledzić online, już dziś (środa) o godzinie 20:00.
Przed nami jeszcze drugi dzień „Pereł Samorządu”, który będzie obfitował w rzeczowe dyskusje m.in. na temat promocji i komunikacji z perspektywy samorządów, współpracy w zakresie inwestycji infrastrukturalnych, nowej perspektywy unijnej i pozyskiwania środków czy wreszcie – demograficznych perspektyw polskich gmin, miast i powiatów w postpandemicznych realiach, a także przyszłości komunikacji zbiorowej.
Pełen program kongresu oraz więcej informacji o prelegentach na stronie www.perlysamorzadu.gazetaprawna.pl.
Kamil Złoch
UM Gdynia
