Muzeum Gdańska oraz Pomorski Fundusz Rozwoju podpisały umowę w ramach programu pożyczki miejskiej, dzięki której na prace ratunkowe i adaptacyjne zostanie przeznaczonych 15 mln złotych. To drugie, po przyznanej w lipcu ubiegłego roku pożyczce, wsparcie finansowe umożliwiające rewitalizację Twierdzy Wisłoujście. Prace potrwają do 2024 r.
– Realizujemy obecnie program rewitalizacji obejmujący Nowy Port wraz z Twierdzą Wisłoujście – powiedział Alan Aleksandrowicz, z-ca Prezydent Gdańska ds. Inwestycji. – O ile w wypadku dzielnicy udało się nam pozyskać dofinasowanie i ten projekt przebiega sprawnie, niestety przy twierdzy nie mieliśmy takiej dotacji, dlatego jesteśmy bardzo szczęśliwi, że możemy skorzystać z tych instrumentów zwrotnych, które jak wiemy od lat wdraża Urząd Marszałkowski. Przy okazji warto powiedzieć, że w ramach rewitalizacji trwa kompleksowy remont trzech ulic Nowego Portu, a ciągu najbliższych dni zostanie podpisana umowy na dokumentację na park nadwodny, z którego będzie piękny widok na Twierdzę Wisłoujscie.
Twierdza Wisłoujście to jedyna nowożytna fortyfikacja morska dawnej Rzeczpospolitej, Pomorza i Gdańska. Zabytek sztuki militarnej, stanowi jednocześnie oddział Muzeum Gdańska. Od 2018 r. jest jednym ze 109 Pomników Historii RP. Obszar Twierdzy Wisłoujście liczy około 17 hektarów. Zwiedzającym obecnie udostępniona jest wieża, dwa bastiony i dziedziniec wraz z jednym pomieszczeniem.
Sytuację zmienią dwie pożyczki przyznane na ratowanie zabytku na łączną kwotę 25 milionów złotych oraz dofinansowanie z Unii Europejskiej w programie Południowy Bałtyk 2014-2020. Dzięki nim rozpoczną się trwające trzy lata prace rewitalizacyjno-adaptacyjne, dzięki którym zwiedzającym zostaną udostępnione pomieszczenia o powierzchni ponad 1200 m2. z nowymi salami wystaw stałych, przestrzeniami warsztatowymi, salami edukacyjnymi oraz aplikacjami w technologii rozszerzonej rzeczywistości.
Inicjatywę Muzeum Gdańska na Twierdzy Wisłoujście pozytywnie oceniają również przedstawiciele władz samorządowych. Wiesław Byczkowski, Wicemarszałek Województwa Pomorskiego docenił wkład w rozwój oferty kulturalnej regionu oraz rewitalizacji jednego z najciekawszych obiektów Pomorza., wskazywał na współzależność przekształceń na Wisłoujściu z inwestycjami i działaniami magistratu w Nowym Porcie.
– Liczę na to, że dofinansowanie pozwoli odmienić oblicza naszego oddziału, Twierdzy Wisłoujście – powiedział Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska. – Przez dekadę była nieco zapomniana, ale dzięki pomocy władz miejskich i województwa pomorskiego staramy się przywrócić ten niesamowity obiekt mieszkańcom i turystom. O skali niezwykłości tego obiektu świadczy fakt, że w 2018 został wpisany rozporządzeniem prezydenta RP na listę 100 pomników historii.
Całoroczne muzeum – od 2022
Do ubiegłorocznego sezonu turystycznego oddział Muzeum Gdańska był czynny sezonowo. W 2021 r. obszar fortyfikacji wraz z Szańcem Wschodnim zamieni się w zamknięty plac budowy. Dopiero od lata 2022 r. obszar fortyfikacji ma być czynny przez cały rok wraz z otwartym wewnątrz „koszar napoleońskich” Centrum Turystyczno-Archeologicznego. Inwestycja ta powstanie dzięki projektowi ArchaeoBalt i dofinansowaniu unijnemu w ramach programu Interreg Południowy Bałtyk 2014-2020. Ze środków przyznanej w tym roku pożyczki miejskiej oraz ubiegłorocznej pożyczki rewitalizacyjnej z funduszów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Muzeum Gdańska zrewitalizuje i udostępni pochodzący z pocz. XX wieku hangar znajdujący się naprzeciwko fortu. Od 2024 r. znajdzie się tu całoroczna wystawa o gdańskich jednostkach wojskowych, restauracja oraz Centrum Obsługi Turystów. Przed fortyfikacją powstaną również dwa parkingi przygotowane z myślą o zmotoryzowanych turystach i rowerzystach.
Prace wewnątrz fortyfikacji
Najważniejszy zakres prac zostanie przeprowadzony wewnątrz serca fortyfikacji, w dwóch położonych od wschodu bastionach: Ostroróg i Południowo-Wschodniego oraz północnego muru oporowego. Mimo przeprowadzenia prac oba bastiony zostaną wyłączone ze zwiedzania ze względu na hibernowanie w ich wnętrzach chronionych gatunków nietoperzy. Prace rewitalizacyjno-adaptacyjne obejmą również przyziemie Wieńca, domków oficerskich oraz wnętrza wieży. W pomieszczeniach o łącznej powierzchni ponad 750 m2 zwiedzającym przekazana zostanie opowieść o życiu codziennym załogi fortyfikacji w czasie wojny i pokoju. Niektóre z przestrzeni mają być w pełni funkcjonalne i odtworzone na podstawie nowożytnych dokumentów, np. kuchnia, wybrane kwatery oraz cele dla więźniów. Pełne otwarcie Twierdzy Wisłoujście wraz z wnętrzem fortu nastąpi dopiero w 2024 r. Po przeprowadzeniu pełnego zakresu prac muzeum będzie starało się pozyskać środki na dalszą rewitalizację Szańca Wschodniego.
Dofinansowania przyznane Muzeum Gdańska dla Twierdzy Wisłoujście
Listopad 2019: ok. 1,2 mln zł w ramach projektu ArchaeoBalt przyznanego w ramach partnerstwa dla Muzeum Gdańska. Kwota współfinansowania z programu Południowy Bałtyk Interreg finansowanego przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (85% kosztów kwalifikowanych).
Lipiec 2020: 10 mln zł z mechanizmu pożyczki rewitalizacyjnej w ramach RPO WP na lata 2014-2020. Projekt „Przebudowa i adaptacja Twierdzy Wisłoujście w Gdańsku na potrzeby ośrodka muzealnego łączącego funkcję wystawienniczą i edukacyjną” w ramach osi priorytetowej 8: Konwersja, na Działanie 8.2, tj. Kompleksowe przedsięwzięcia rewitalizacyjne – wsparcie pozadotacyjne.
Marzec 2021: 15 mln zł z Pomorskiego Funduszu Rozwoju. Środki Pożyczki Miejskiej przyznawane przez Pomorski Fundusz Regionalny mogą być przeznaczone na finansowanie przedsięwzięć inwestycyjnych zlokalizowanych w miastach województwa pomorskiego. Celem przedsięwzięć inwestycyjnych jest poprawa konkurencyjności oraz zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej i osiedleńczej miast, a także wzmocnienie potencjału społecznego i gospodarczego regionu. Zakres przedsięwzięć może dotyczyć inwestycji w: zdegradowane obszary miejskie, obiekty użyteczności publicznej, infrastrukturę kulturalną, obiekty punktowej infrastruktury służącej rozwojowi funkcji gospodarczych, obiekty zabytkowe i ich zespoły, podnoszenie jakości przestrzeni publicznej w ramach układów urbanistycznych oraz infrastrukturę transportu zbiorowego.
Andrzej Gierszewski
Muzeum Gdańska
