Dziedzictwo historyczne to rzecz nie do przecenienia. Dzięki funduszowi miejskiemu oraz zaangażowaniu mieszkańców gdyńskie zabytki odzyskują blask. Wiele z tych prac może być zrealizowanych dzięki oddolnej inicjatywie mieszkańców zatroskanych o stan lokalnego dziedzictwa. Jednym z takich przykładów jest renowacja pomnika Ofiar I Wojny Światowej.
Ten nieco zapomniany i stojący na uboczu obiekt to najstarszy pomnik na terenie Gdyni. Jego powstanie datowane jest na 1921 r., a inicjatorem budowy było Bractwo Najświętszego Serca Marii. Pomnik upamiętnia mieszkańców Chyloni i okolic, którzy zginęli w toku działań wojennych na froncie wschodnim i zachodnim w latach 1914-1920.
Pomnik w 1950 r. (fot. archiwalne)
Przywrócenie pomnikowi dawnego blasku zainicjowali mieszkańcy dzielnicy – Izabela oraz Robert Nieżorawscy ze Stowarzyszenia Nasze Leszczynki oraz ksiądz Antoni Nerek, proboszcz parafii pw. św. Józefa w Gdyni, będącej w posiadaniu nieruchomości. Dzięki ich zaangażowaniu najpierw wpisano obiekt do wojewódzkiego rejestru zabytków, a następnie doprowadzono do przeprowadzenia przy nim prac konserwatorskich. Stowarzyszenie Nasze Leszczynki przeprowadziło również zbiórkę na sfinansowanie pozostałej kwoty (tzw. wkładu własnego) zadania objętego dotacją.
Kwesta na rzecz renowacji pomnika, która odbyła się 11 listopada 2020 r. Zbiórka była prowadzona również online// fot. Roman Paszak
Mimo opieki ze strony okolicznych mieszkańców obiekt potrzebował kompleksowego remontu konserwatorskiego, ze względu na postępujący proces zniszczeń.
Cokół przed wykonaniem prac w 2020 r. – widoczne liczne uszkodzenia i spękania// fot. Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków
Dzięki konserwacji została przywrócona jego stabilność oraz walory estetyczne, m.in. poprzez wymianę najbardziej zniszczonych stopni na inne oryginalne, zakopane w obrębie trawnika, oczyszczenie i wypolerowanie tablic, dezynfekcję całej powierzchni pomnika, uzupełnienie pęknięć na figurze i podstawie zaprawą imitującą sztuczny kamień. Na sercu Chrystusa odkryto pozostałości złotej farby, które zdecydowano się odtworzyć.
Podczas prac konieczne było rozstawienie rusztowania//fot. Roman Paszak
Prace konserwatorskie przy pomniku zostały wykonane przez Agatę Bortkiewicz oraz Andrzeja Saweckiego z Polskich Pracowni Konserwacji Zabytków, pod nadzorem konserwator Kamili Ślefarskiej. To zespół, który na swoim koncie ma m.in. renowację w Dworze Artusa, palmiarni oraz przywrócenie blasku fontannie Neptuna i samemu Neptunowi.
Efekty prac konserwatorskich przeprowadzonych w 2020 r. // fot. Izabela Nieżorawska
Szczęśliwy traf i zaangażowanie mieszkańców pozwoliły pomnikowi przetrwać II wojnę światową, mimo organizowanych przez okupanta akcji niszczenia wszelkich symboli polskości oraz figur religijnych, prawdopodobnie dzięki ukryciu go przy plebanii pobliskiego kościoła pw. św. Mikołaja. Na obecne miejsce obiekt został przeniesiony ok. 1950 r. Teraz dzięki restauracji będzie świadkiem kolejnych wydarzen na kartach gdyńskiej historii.
Rada Miasta Gdyni przyznaje co roku dofinansowanie na renowację historycznych obiektów miasta. W ubiegłym roku była to rekordowa kwota 1.600.000 zł. Dzięki temu w 2020 r. przeprowadzono prace przy 21 budynkach i jednym pomniku.
Opracowanie: Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków
Pomnik w 1950 i 2020// fot. współczesne Izabela Nieżorawska
