Narodowy Instytut Dziedzictwa ogłosił przyjęcie trzech nowych wpisów na listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. Obecnie znajduje się na niej 49 pozycji. Wpis umożliwi Gdańskowi oraz Muzeum Gdańska podjęcie dalszych starań o ujęcie prawie pięciusetletniej tradycji muzycznej miasta na Reprezentatywną Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości UNESCO.
– Dźwięki naszych carillonów od niemal 500 lat towarzyszą mieszkańcom i mieszkankom Gdańska w najważniejszych dla miasta momentach. To one, jako jedyne takie w Polsce, czynią nasze miasto jeszcze bardziej wyjątkowym. Wpisanie carillonowej muzyki w Gdańsku na listę Krajowego Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego pokazuje, że nie tylko zabytki czy dzieła sztuki mogą zyskać uznanie. Liczy się też pielęgnowanie pozornie ulotnych tradycji, którą w tym przypadku jest znany od setek lat mieszkańcom Gdańska dźwięk z wież kościoła św. Katarzyny i Ratusza Głównego Miasta. W najbliższą niedzielę, o godzinie 12.00 nasze cenne carillony odegrają hymn Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy – mówi Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska.
Pierwszy koncert carillonowy został wykonany z wieży Ratusza Głównego Miasta 23 września 1561 r. z okazji zamontowania na iglicy pozłacanej figury króla Zygmunta II Augusta. Od tamtej pory, aż do 1942 r., miasto utrzymywało ponad 38 carillonistów miejskich i ich pomocników. Dzięki pracy dziesiątek osób najważniejszym uroczystościom miejskim, np. wizytom koronowanych głów, czy codziennemu życiu miasta towarzyszyły okolicznościowe utwory wybrzmiewające z dzwonów o masie od kilku do kilkuset kilogramów. Po zniszczeniach II wojny światowej Gdańsk jest jedynym miastem w Polsce, które dziś może się poszczycić działającymi carillonami. W ciągu trzech ostatnich dekad, dzięki staraniom śp. Pawła Adamowicza, odbudowano carillony z kościoła św. Katarzyny (50 dzwonów) i Ratusza Głównego Miasta (37 dzwonów). Trzeci – carillon „Gdańsk” – to mobilny instrument (48 dzwonów), który może dostać się do niemal każdej miejscowości w Polsce i w Europie. Wszystkimi zarządza Muzeum Gdańska.
– Kultura carillonowa w Gdańsku powraca do swojej świetności. Według ankiety przeprowadzonej wśród badanych gdańska kultura carillonowa uznawana jest za ważną i jest rozpoznawalnym symbolem miasta na równi z najpopularniejszymi elementami tożsamości, jak Fontanna Neptuna, Dwór Artusa, czy Bazylika Mariacka. Serdecznie dziękuję wszystkim sympatykom za wsparcie, bez którego carillony nie otrzymałyby tego wyróżnienia – mówi Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska.
Carillon to zespół co najmniej 23 dużych dzwonów wieżowych, na których można grać ręcznie, przy pomocy klawiatury połączonej systemem drutów i przekładni z sercami dzwonów. Wykorzystywane są tu 2 klawiatury: manuałowa i pedałowa. Klawisze przypominają kołki, na których gra się pięściami lub palcami. Posiada on również mechanizm gry automatycznej. Jest to instrument uliczny.
Ratyfikowana przez Polskę Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego z 2003 r. nakłada na Państwa-Strony obowiązek inwentaryzacji przejawów tego dziedzictwa znajdujących się na ich terytoriach zgodnie z zaleceniami i standardami Konwencji.
Andrzej Gierszewski
Muzeum Gdańska
