Podczas odbywającej się 1 grudnia konferencji Europejskiego Dnia Osób z Niepełnosprawnościami przyznano nagrody Access City Award za dostępność europejskich miast dla wszystkich, niezależnie od sprawności, wieku czy mobilności. Gdynia zdobyła III nagrodę za podejmowanie działań na rzecz społecznej świadomości na temat niepełnosprawności oraz stałe doskonalenie się.
W organizowanym przez Komisję Europejską od 2010 roku konkursie Access City Award mogą brać udział wszystkie miasta Unii Europejskiej powyżej 50 tysięcy mieszkańców. Do rywalizacji przystępuje ścisła elita, która na znoszeniu barier zjadła zęby. W tegorocznej edycji wzięło udział 50 miast.
Finałowa szóstka to już crème de la crème, przykład najlepszych praktyk. Z ich doświadczeń mogą czerpać tysiące europejskich miast, uczyć się od nich, jak zagwarantować równy dostęp do praw podstawowych, poprawiać jakość życia mieszkańców, zapewnić równy dostęp do wszystkich zasobów i atrakcji, jakie mają do zaoferowania miasta.
Dzielenie się tymi doświadczeniami z mniej zaawansowanymi w znoszeniu barier miastami jest szczególnie istotne, bo czterech na pięciu Europejczyków mieszka właśnie w miastach. Jedna piąta z nich, czyli 120 milionów, żyje z jakąś formą niepełnosprawności, a europejskie społeczeństwo starzeje się.
W tegorocznej edycji Access City Award do finału weszły: Bremerhaven (Niemcy), Florencja (Włochy), Gdynia, Jönköping (Szwecja), Komotini (Grecja) i Poznań.
Spośród sześciu finalistów Poznań został wyróżniony za dostępność usług publicznych w czasie pandemii. Za szczególną dostępność pod względem turystycznym, co jest istotne dla regionu i gospodarki, oraz podejście holistyczne do dostępności specjalne wyróżnienie przypadło Komotini. Kolejne wyróżnienie trafiło do miasta, które wykazało się szczególnym postępem w zakresie zabudowy – Florencji, miasta z wąskimi uliczkami i licznymi zabytkami.
I nagroda przypadła Jönköping. To szwedzkie miasto nad malowniczym jeziorem, w którym kwestia dostępności stanowiła wielkie wyzwanie. II nagrodę otrzymało Bremerhaven – miasto, które ma podejście kompleksowe i zajmuje się wszystkimi rodzajami dostępności. Gdynia uplasowała się na podium.
– Gdynia jest miastem portowym na Morzu Bałtyckim, razem z Sopotem i Gdańskiem tworzy Trójmiasto. Ma duże obszary przemysłowe, do których dostęp jest pewnym wyzwaniem. Ale widać duży postęp i cały czas dalsze usprawnienia. Teraz Gdynia jest bardziej dostępna niż kiedykolwiek wcześniej. Od roku 1999 Gdynia cały czas wdrażała politykę społeczną, która uwzględnia potrzeby wszystkich mieszkańców. W czasie tych wszystkich lat zostało powołane do życia Biuro ds. Osób z Niepełnosprawnościami i mianowano eksperta, jak również Radę ds. Dzieci z Niepełnosprawnościami. Wytyczne dotyczące projektowania i rozwoju miejsc publicznych także zostały utworzone w oparciu o zasady uniwersalne w zakresie projektowania, zapewniając dostęp dla wszystkich. Wszystkie te projekty są zatwierdzane przez eksperta. Poza tym jest także centrum, w którym można wynająć sprzęt, taki jak kule, wózki inwalidzkie, rowery. Został otwarty park, gdzie są dostosowane urządzenia do ćwiczeń dla osób z niepełnosprawnościami. W publicznym transporcie wszystkie pojazdy mają obniżane rampy. Gdynia po raz kolejny zdobywa nagrodę w konkursie Access City – powiedziała, ogłaszając werdykt, Katarina Ivanković-Knežević, dyrektor ds. społecznych w Komisji Europejskiej.
– Bardzo dziękuję jury w imieniu mieszkańców Gdyni, za przyznanie III nagrody w tegorocznym konkursie Access City Award. To właśnie mieszkańcy Gdyni każdego dnia tworzą niepowtarzalny klimat naszego miasta, pełen otwartości i wrażliwości na potrzeby innego człowieka. Otrzymaliśmy nagrodę za podejmowanie działań na rzecz społecznej świadomości na temat niepełnosprawności. Proszę Państwa, żadne prawo nawet najlepsze nie będzie działało efektywnie, jeżeli nie będziemy przekonani, że to co robimy jest słuszne i dobre dla nas wszystkich. Temu służą kampanie społeczne, w szczególności te adresowane do dzieci, konkursy, publikacje, które mają na celu podniesienie naszej świadomości społecznej, wyznaczanie nowoczesnych standardów myślenia o wszystkich, jako równoprawnych partnerach we wszystkich dziedzinach życia, tak abyśmy mogli żyć razem, a nie obok siebie. Od wielu lat tworzymy miasto dostępne dla wszystkich, promując projektowanie uniwersalne, tak aby żadne bariery nie ograniczały w realizacji marzeń i pełnej radości życia, ale przede wszystkim aby każdy miał prawo wyboru, jak chce żyć – powiedział podczas internetowej gali przyznania nagród Wojciech Szczurek, prezydent Gdyni.
Budowanie świadomości
W jedenastoletniej historii konkursu Gdynia znalazła się w elitarnym gronie finalistów po raz trzeci. W 2012 roku miasto zostało wyróżnione w kategorii „transport i związana z nim infrastruktura”, a w 2018 roku zdobyło III nagrodę za działania na rzecz dostępności dla osób z niepełnosprawnością intelektualną.
W tegorocznej edycji Gdyni przypadła III nagroda za budowanie wśród mieszkańców świadomości na temat niepełnosprawności i barier z nią związanych. To bardzo ważne działania, bo osoby w pełni sprawne i mobilne często nie zastanawiają się nad codziennymi ograniczeniami, jakie spotykają osoby z niepełnosprawnościami.
A jest ich bardzo wiele. Już za drzwiami mieszkania zaczynają się dosłowne i alegoryczne schody, zbyt wąskie drzwi, niedostosowane windy, wysokie krawężniki, barierki, brak podjazdów, za małe i niedostosowane łazienki, niewystarczające komunikaty dźwiękowe czy wizualne, nieprzystosowany transport. Problemy w dostępie do informacji – wiadomości bez lektora języka migowego, nieczytelne strony internetowe – przeładowane graficznie, ze zbyt małą lub niekontrastową czcionką. Wreszcie trudności ze znalezieniem pracy i stereotypowe postrzeganie osób z niepełnosprawnościami, jako mniej zaradnych czy wręcz niezdolnych do podjęcia pracy.
– Wtedy będziemy zmieniać rzeczywistość, to co robimy przez ponad dwadzieścia lat w Gdyni, kiedy sami będziemy podejmować działania zmieniające rzeczywistość, która nas otacza. A do tego potrzeba właśnie zmiany świadomości – takiego powszechnego przekonania, że takie działania mają głęboki sens. I że po prostu w takim mieście się dużo lepiej żyje, kiedy osoby wszystkie, także te z niepełnosprawnościami, są w stanie rozwiązywać nie tylko problemy, ale spełniać różne aspiracje, jakiekolwiek by one nie były. By osoby z niepełnosprawnością mogły znaleźć pracę, miały możliwość spędzania wolnego czasu, rozrywki, tak jak każdy inny. I to gigantyczne spektrum działań, które kiedy podejmujemy wszyscy w mieście, a do tego kluczem jest świadomość, ten proces przebiega zdecydowanie lepiej – mówi prezydent Gdyni Wojciech Szczurek w rozmowie na temat dostępności miasta.
Przemysław Kozłowski
UM Gdynia
fot. Magda Śliżewska
