Jesień w Gdyni to czas barwnych od liści wzgórz i plonów, ale też smutnych rocznic, które przypominają, że nic nie jest nam dane na zawsze i skłaniają do refleksji. Wspomnienie agresji niemieckiej i sowieckiej na Polskę to dopiero początek, bo Pomorze dotknęła też trauma nazistowskiego obozu w Sztutowie. Jest wreszcie nasza lokalna nigdy niezagojona rana, jaką były wysiedlenia ludności. W październiku ponownie wspominać będziemy dramat rodzin, sąsiadów i przyjaźnie rozdarte przez decyzję okupanta. Na wsparciu osób pokrzywdzonych przez nazizm skupili się organizatorzy ogólnopolskiego konkursu „Inicjator PoMocy”. Uczniowie, osoby prywatne, ale też organizacje pozarządowe swoje propozycje mogą zgłaszać do 30 września.
Masowe wysiedlenia gdynian rozpoczęły się po zajęciu miasta przez Niemców we wrześniu 1939 roku. Gdynia w planach okupanta miała być portem wojennym, a miasto miała zasiedlić ludność niemiecka. Wysiedleńcy mogli zabrać tylko podręczny bagaż, musieli natomiast pozostawić całe mienie wraz z kluczami do mieszkań i domów. Przez cały okres II wojny światowej z miasta, liczącego przed wojną 127 000 mieszkańców, wysiedlono prawie 80 000 osób. Równocześnie z wysiedleniami dokonano represji i eksterminacji całych grup ludności – głównie w lasach piaśnickich czy w KL Stutthof. Wielu nie przeżyło trudów wysiedlenia. Większość wysiedlonych wróciła do Gdyni, podążając za frontem radzieckim, w kwietniu 1945 r.
Pamięć wojennych przeżyć jest pielęgnowana nie tylko przez oficjalne stowarzyszenia, jak Stowarzyszenie Gdynian Wysiedlonych, ale też młodzież szkolną, np. ze Społecznej Jedynki, która staje się strażnikiem historii.
Wsparcie, rozmowa lub organizacja czasu wolnego jest nierzadko wielką pomocą dla seniorów, którzy w pamięci wciąż mają lata wojennej zawieruchy. Wokół tej grupy skupiają się instytucje senioralne, szkoły, biblioteki.
Ale w konkursie „Inicjator PoMocy” realizowanym przez warszawską Fundację Stocznia na zlecenie Fundacji EVZ (Pamięć, Odpowiedzialność i Przyszłość) udział może wziąć każdy.
Chodzi o to, by znaleźć i nagrodzić nowatorskie pomysły na rozwiązania mające na celu poprawienie jakości życia, wsparcie i wzmocnienie osób pokrzywdzonych przez nazizm, w szczególności osób o ograniczonej sprawności ruchowej i niewychodzących z domu.
– Wierzę, że w mieście wrażliwym, gdzie polityka senioralna wyznacza kurs wielu działań, i gdzie dzięki strażnikom pamięci wciąż żyją wspomnienia wysiedleń i wojennej traumy, znajdziemy czas na historyczną refleksję, ale też, pełni energii do działania, odkryjemy nowatorskie rozwiązania nienowych problemów i pomysły na wsparcie ludzi, dla których dramat wojny kładzie się cieniem na całe życie. – mówi wiceprezydent Gdyni Katarzyna Gruszecka-Spychała.
Regulamin konkursu definiuje osoby pokrzywdzone przez nazizm jako osoby urodzone przed majem 1945 roku, które doznały przemocy lub prześladowań dokonywanych przez system nazistowski w trakcie II wojny światowej.
Często takie osoby są samotne, o ograniczonej mobilności, rzadko wychodzą z domu. Mogą mieć ograniczony dostęp do informacji o dostępnej ofercie pomocy. Potrzebują wsparcia w wykonywaniu codziennych życiowych czynności. Nie mają rodziny lub kogoś bliskiego obok siebie, dlatego ponad wszystko potrzebują obecności drugiego człowieka, ciepłego spojrzenia, rozmowy. Ze względu na doświadczenia, jakie przeżyły w trakcie wojny, ich potrzeby mogą być bardziej złożone, a ofiarowane im wsparcie – wymagające większej uważności.
W ramach konkursu można zgłaszać pomysły na rozwiązania mające na celu:
- przeciwdziałanie osamotnieniu, zwiększenie zadowolenia i poczucia sensu życia oraz włączenie do aktywnego życia osób pokrzywdzonych przez nazizm;
- budowanie wokół nich lokalnych sieci wsparcia;
- zwiększenie dostępu do informacji o oferowanych im formach wsparcia;
- wsparcie wytchnieniowe dla opiekunów osób pokrzywdzonych przez nazizm, które w sposób bezpośredni lub pośredni wpłynie na polepszenie jakości opieki nad osobami pokrzywdzonymi;
- dotarcie do osób pokrzywdzonych przez nazizm, które do tej pory nie otrzymały wystarczającego wsparcia;
- usprawnienie funkcjonowania lub poprawienie jakości działań instytucji obejmujących opieką osoby pokrzywdzone przez nazizm.
Możliwe jest również zgłaszanie pomysłów niewpisujących się w powyższe obszary – muszą one jednak odpowiadać na potrzeby osób pokrzywdzonych przez nazizm.
Więcej szczegółów znajduje się w Regulaminie.
W konkursie mogą wziąć udział:
- osoby fizyczne i grupy nieformalne, w tym np. uczniów szkół ponadpodstawowych, studentów, opiekunów osób pokrzywdzonych przez nazizm,
- różnego rodzaju instytucje, w tym np. organizacje społeczne, instytucje publiczne (np. jednostki samorządu terytorialnego, biblioteki, domy kultury czy szkoły), spółdzielnie socjalne, koła gospodyń wiejskich, uczelnie wyższe, kościelne instytucje prawne, przedsiębiorcy.
Konkurs jest realizowany od 17 sierpnia 2020 roku do 12 lutego 2021 roku i składa się z dwóch etapów.
W pierwszym etapie przeprowadzony zostanie nabór pomysłów, spośród których kapituła wyłoni 15 najciekawszych. Czas na zgłoszenie jest do 30 września.
W drugim etapie autorzy tych pomysłów zostaną zaproszeni na spotkanie mające na celu ich dopracowanie, a następnie na spotkanie, podczas którego zaprezentują dopracowane pomysły przed jury konkursu. Na zwycięzcow czekają nagrody, w tym finansowe, ale nie tylko. Ważniejsze, a może najważniejsze jest to, że opisy najciekawszych pomysłów zostaną udostępnione na stronie internetowej konkursu i będą służyły organizacjom, instytucjom oraz indywidualnym osobom, które w ramach swojej działalności wspierają osoby pokrzywdzone przez nazizm.
Konkurs w ramach projektu „PoMoc. Działając razem, możemy więcej” realizowany jest przez warszawską Fundację Stocznia na zlecenie Fundacji EVZ (Pamięć, odpowiedzialność i Przyszłość).
Karolina Szypelt
