Od ponad 50 lat nagrody „Splendor Gedanensis” honorują twórców kultury. Kto w tym roku dołączy do grona laureatów wyróżnienia – twórców takich jak: Brunon Zwarra, prof. Jerzy Limon, Leszek Możdżer, Katarzyna Szyngiera czy Dorota Kolak? Do kogo trafi tytuł Mecenasa Kultury Gdańska za 2023 rok? Dowiemy się tego podczas 51. gali wręczenia nagród, która odbędzie się w piątek, 24 maja w Gdańskim Teatrze Szekspirowskim.
Gdańsk od ponad pół wieku honoruje wybitnych artystów i twórców. Nagroda przyznawana jest co roku, osobom fizycznym lub nieformalnej grupie twórczej, za wybitne osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej i upowszechniania kultury oraz zasługi w promocji twórców i kultury Gdańska wśród jego mieszkańców, w kraju i za granicą.
Wraz z wyróżnieniami dla twórców przyznawany jest również tytuł Mecenas Kultury Gdańska. Jest to honorowe wyróżnienie przyznawane darczyńcom gdańskiej kultury, osobom lub instytucjom znacząco wspierającym działania w obszarze kultury za rok poprzedzający rok przyznania tytułu.
Szansę na Nagrodę za osiągnięcia w 2023 roku mają: prof. Stefan Chwin, dr Tomasz Chyła, dr Marcin Grulkowski, Dorota Karaś i Marek Sterlingow, Grzegorz Kwiatkowski, zespół Nagrobki (dr Maciej Salamon, dr hab. Adam Witkowski), Jerzy Snakowski, dr Krystyna Stańko.
Nominowani do tytułu Mecenas Kultury Gdańska za 2023 rok zostali: Ziaja Ltd. Zakład Produkcji Leków sp. z o.o., Józef Poltrok, prezes zarządu firmy Łączpol sp. z o.o., Fundacja Artystyczna Podróż Hestii, Mercor S.A.
Wręczenie Nagród odbędzie w piątek, 24 maja w Gdańskim Teatrze Szekspirowskim. Galę uświetni występ Marii Peszek wraz z zespołem. Wstęp na wydarzenie odbywać się będzie na podstawie zaproszeń.
Biogramy nominowanych do Nagrody Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury Splendor Gedanensis:
- Stefan Chwin, nominowany za całokształt twórczości beletrystycznej i eseistycznej od „Hanemanna” po „Wolność pisaną po Jałcie”.
Powieściopisarz, krytyk literacki, eseista, historyk literatury, grafik, wieloletni nauczyciel akademicki związany z Uniwersytetem Gdańskim. Uchodzi za jednego z trzech pisarzy – obok Grassa i Huellego – którzy stworzyli powojenną literacką mitologię Gdańska. Najsłynniejszą jego powieścią jest „Hanemann” (1995), książka przetłumaczona m.in. na język niemiecki i angielski oraz nagrodzona Paszportem „Polityki”. Ma na swoim koncie także powieści fantastyczno-przygodowe dla młodzieży, które ilustruje własnymi grafikami (pod pseudonimem „Max Lars” wydał powieści „Ludzie-skorpiony” i „Człowiek-Litera”). Pisze też książki krytyczne i historyczno-literackie, artykuły publikuje w czasopismach zagranicznych: niemieckich, szwedzkich, anglojęzycznych, a także w prasie polskiej. Naukowo zajmuje się romantyzmem i romantycznymi inspiracjami w literaturze nowoczesnej, m.in. u Witolda Gombrowicza. Laureat nagród na najważniejszych festiwalach literackich i kulturalnych w Polsce i za granicą, m.in. Nagrody Fundacji im. Kościelskich, Paszportu „Polityki”, Nagrody im. A. Gryphiusa za najlepszą książkę Europy Środkowej, dotyczącą kwestii zbliżenia między narodami, Nagrody im. E. Brosta, Nagrody im. Lindego. Juror Literackiej Nagrody Nike (1996–2003). Członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.
- Tomasz Chyła, nominowany za skomponowanie muzyki, nagranie i wydanie albumu „Music We Like To Dance To” z zespołem Tomasz Chyła Quintet wydanej przez Alpakę Records
Skrzypek, kompozytor, dyrygent, wokalista. Wykładowca Akademii Muzycznej im. S. Moniuszki w Gdańsku. Artysta aktywnie działający na płaszczyźnie muzyki jazzowej i chóralistyki. Znakomity jazzman młodego pokolenia. Swoim wyjątkowym językiem muzycznym oraz charyzmą sceniczną, przebojem szturmuje polską, jak i międzynarodową scenę jazzową. Założyciel zespołu Tomasz Chyła Quintet, z którym wydał pięć autorskich albumów, z czego trzy były nominowane do nagrody Fryderyki w kategorii Album Roku. Najnowsze wydawnictwo zespołu to „Music We Like To Dance To” (2023). Skrzypek, jako artysta jazzowy roku, został indywidualnie nominowany do nagrody fonograficznej Fryderyki dwukrotnie (2019, 2024). Odebrał podwójną nagrodę: Nagrodę Miasta Gdańska dla Młodych Twórców w Dziedzinie Kultury oraz Nagrodę Publiczności (2018). Laureat Grand Prix Jazz Melomani w kategorii Jazzowa Nadzieja (2020). Wielokrotnie wyróżniany na najwyższych pozycjach w corocznym zestawieniu Jazz Top, prestiżowego magazynu „Jazz Forum”. Wielokrotny stypendysta m.in. Ministerstwa Kultury, marszałka województwa pomorskiego czy prezydenta Gdańska. Oprócz osiągnięć instrumentalnych ma w swoim dorobku artystycznym również sukcesy w dziedzinie chóralistyki. W 2011 roku współzałożył zespół wokalny Art’n’Voices, z którym zdobywał najwyższe laury na konkursach i festiwalach o randze ogólnopolskiej oraz międzynarodowej. Wspólnie nagrali siedem płyt. Za ostatnie wydawnictwo „Midnight Stories” otrzymał wraz z zespołem Fryderyka w kategorii Muzyka Współczesna (2021).
- Marcin Grulkowski, nominowany za przełożenie i naukowe opracowanie publikacji „Privilegia Casimiriana. Przywileje króla Kazimierza IV Jagiellończyka dla Gdańska z okresu wojny trzynastoletniej” inicjującej nową serię wydawniczą Muzeum Gdańska – Źródła do dziejów Gdańska.
Doktor nauk humanistycznych w zakresie historii, adiunkt w Pracowni Historii Gdańska i Dziejów Morskich Polski Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk. Jedną ze specjalizacji badacza są edycje źródeł historycznych, zwłaszcza ksiąg finansowych Gdańska z XIV–XVI wieku, a także listów i dokumentów. W swoich badaniach koncentruje się na zagadnieniach funkcjonowania kancelarii miejskiej w Gdańsku i innych miastach hanzeatyckich, a także różnych aspektach finansów publicznych Gdańska w XV–XVIII wieku. W ostatnich latach zajmuje się problemem rozwoju banków miejskich, handlu gdańskiego w XV–XVI wieku oraz działalnością cechów rzemieślniczych. Jest również autorem prac poświęconych historii historiografii gdańskiej od okresu nowożytnego po czasy współczesne. Książka „Privilegia Casimiriana…” ukazała się nakładem Muzeum Gdańska. Dr Grulkowski dokonał przekładu, opracował teksty oraz opatrzył ją wstępem i komentarzem. Publikacja zdobyła nagrodę za wydawnictwo naukowe w konkursie Muzealna Książka Roku 2023. To pierwsze od ponad stu lat kompleksowe monograficzne opracowanie genezy i dziejów czterech przywilejów króla Kazimierza Jagiellończyka dla Gdańska z okresu wojny trzynastoletniej (1453–1466), które stanowiło prawną podstawę potęgi miasta w czasach nowożytnych.
- Dorota Karaś i Marek Sterlingow, nominowani za książkę „Urban. Biografia”, wydaną przez Znak – wielowymiarowy reportaż dający nowe spojrzenie na życie legendarnego propagandzisty czasów PRL.
Reporterzy z Gdańska wywodzący się z „Gazety Wyborczej”. Dorota Karaś pisze dla trójmiejskiej redakcji do dziś. Jest także autorką sztuki teatralnej „Przebitka”, książki „Szafa, czajnik, obwodnica. Rozmowy z obcokrajowcami” i biografii „Cybulski. Podwójne salto”. Marek Sterlingow był korespondentem wojennym w Afganistanie, w cyklu reportaży przedstawił m.in. prawdziwy przebieg tragedii w Nangar Chel. Jako pierwszy opisał także sprawę Iwony Wieczorek i ujawnił najbardziej prawdopodobną przyczynę jej zaginięcia. Ich pierwsza wspólna książka – biografia „Walentynowicz. Anna szuka raju” (Znak 2020) – otrzymała nagrodę czytelników w konkursie Grand Press na Reporterską Książkę Roku oraz Splendor Gedanensis. Na jej podstawie powstał spektakl „Nazywam się Anna Walentynowicz” w reż. Anny Gryszkówny, wystawiony przez teatr Łaźnia Nowa w Krakowie. Kolejna książka autorskiego duetu, zatytułowana „Urban”, ukazała się we wrześniu 2023 roku nakładem Społecznego Instytutu Wydawniczego Znak. Reporterska biografia Jerzego Urbana otrzymała nominację m.in. do Nagrody Newsweeka im. Teresy Torańskiej oraz Pomorskiej Nagrody Artystycznej. Sceniczną adaptację książki przygotował także teatr Łaźnia Nowa w Krakowie. Sztukę „Urban. Idę po was” wyreżyserował Bartosz Szydłowski, a w tytułową rolę wcielił się Adam Ferency.
- Grzegorz Kwiatkowski, nominowany za poruszający i skrywający rodzinne tajemnice tom poetycki „Zagadka”, wydany przez Biuro Literackie.
Poeta oraz gitarzysta i wokalista gdańskiej grupy Trupa Trupa, grającej rocka alternatywnego. Autor Biura Literackiego, w którym wydał m.in. tomy „Radości”, „Spalanie”, „Sową”, „Karl Heinz M”. Współautor adaptacji libretta opery „Madame Curie” Elżbiety Sikory. Autor słów do spektaklu „Duety nieistniejące” Teatru Dada von Bzdülöw i Mikołaja Trzaski. Współrealizator spektaklu „Istota” kolektywu artystycznego Polka dot. Razem z Maciejem Salamonem i Maciejem Chodzińskim stworzył instalacje wizualne „Powinni się nie urodzić” oraz „Niech żyją nam / Nie żyją nam”.
- Zespół Nagrobki: Maciej Salamon i Adam Witkowski, nominowani za muzykę do spektaklu „Lepper. Będziemy wisieć albo siedzieć”Jarosława Murawskiego w reż. Marcina Libera wystawionego w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie.
Zespół Nagrobki powstał dziesięć lat temu i tworzy go dwóch gdańskich artystów – Maciej Salamon (gitara, wokal) i Adam Witkowski (perkusja, wokal). Obaj ukończyli Akademię Sztuk Pięknych w Gdańsku, są wykładowcami akademickimi i realizują się twórczo. Pierwszy jest grafikiem i ilustratorem, drugi artystą wizualnym. Swoją muzykę nazywają nekropolo, co oznacza autorską mieszankę gitarowego noizu, zimnej fali, big beatu oraz wczesnego black metalu. Teksty ich piosenek traktują o przemijaniu, śmierci i odchodzeniu. Muzycy w studio często są wspierani przez Ola Walickiego, Mikołaja Trzaskę, Tomasza Ziętka i Michała Skroka. Zagrali ok. trzystu koncertów w kraju i za granicą, m.in. podczas festiwali: Opener, OFF, Unsound, Springbreak, Tauron Nowa Muzyka. Wydali pięć płyt studyjnych i koncertowych oraz trzy limitowane wydawnictw z muzyką teatralną. Od 2020 roku zespół intensywnie pracuje na rzecz teatru, kooperując z reżyserem Marcinem Liberem. 29 sierpnia 2023 roku w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie odbyła się premiera spektaklu „Lepper. Będziemy wisieć albo siedzieć”, do którego Nagrobki wykonują muzykę na żywo.
- Jerzy Snakowski, nominowany za reżyserię spektaklu operetkowego „Księżniczka Czardasza” Imre Kálmána w Operze Bałtyckiej w Gdańsku, popularyzację teatru muzycznego – opery, baletu, musicalu, operetki oraz za cykl audycji muzycznych Opera? Si!
Znawca i popularyzator opery, baletu, musicalu i operetki. W przeszłości zastępca dyrektora Opery Bałtyckiej. Laureat trzech edycji Wielkiej Gry z dziedziny opery. Wykładowca. Autor scenariuszy widowisk i koncertów, spektakli dla dzieci i programów edukacyjnych dla dorosłych – „Opera? Si!” i „Chat Opera” w Operze Bałtyckiej, „Snack Opera” w Warszawskiej Operze Kameralnej, „Musicalomania” w Teatrze Muzycznym w Gdyni, „Operetkowy zawrót głowy” w Mazowieckim Teatrze Muzycznym. Popełnił monodram operowy „Diva for rent” (Teatr Polonia, 2011) i cykl programów dla TVP „Co z tą operą”. Organizator turystyki kulturalnej. Członek jury Konkursu Operowego Mezzo TV. Współpracuje m.in. z operami Bałtycką, Śląską, Warszawską, Kameralną, Wrocławską, Festiwalem im. Kiepury w Krynicy, Filharmonią Pomorską w Bydgoszczy, filharmoniami Zielonogórską i Gorzowską. Za „Księżniczkę czardasza”, debiut reżyserski na deskach Opery Bałtyckiej, otrzymał Nagrodę Teatralną Miasta Gdańska i Pomorską Nagrodę Artystyczną (2023). Portal Operetkowe.info uznał ten spektakl, za najlepszą polską premierę operetkową w 2023 roku.
- Krystyna Stańko, nominowana za album muzyczny „Eurodyka” muzycznej podróży po europejskich miastach.
Jedna z najwybitniejszych wokalistek jazzowych w Polsce, obdarzona oryginalnym kontraltem. Autorka tekstów, kompozytorka. Nagrała 10 albumów, zarówno z muzyką autorską, jak i we współpracy z innymi twórcami. Współpracuje z czołowymi polskimi jazzmanami. Na jej płytach pojawiają się tacy artyści, jak: Maciej Obara, Mateusz Smoczyński, Michał Miśkiewicz czy Piotr Wyleżoł. Koncertowała w Polsce i za granicą, m.in. w Kanadzie, Szwecji, Norwegii, Litwie, Niemczech, Rumunii, Czechach, Francji, a także na festiwalach: Warsaw Summer Jazz Days, Ladies’ Jazz Festival oraz Jazovia Festival i Hażlach Jazz. Jest laureatką wielu nagród m.in: tytułów Album roku „Jazz Forum” (2012) oraz Najlepsza Polska Płyta Jazzowa według portalu Diapazon.pl (2012). Dwukrotnie nominowana do FRYDERYKÓW w kategorii Jazzowy Album Roku. Osobowość Muzyczna Radia Gdańsk za całokształt autorskiej aktywności muzycznej oraz jazzowej (2012), Kobieta Sukcesu 2017. Jest wielokrotną stypendystką prezydenta Gdańska, a także laureatką Pomorskiej Nagrody Artystycznej. Od dwudziestu lat pracuje jako wykładowczyni śpiewu w Akademii Muzycznej w Gdańsku.
Nominowani do tytułu Mecenas Kultury Gdańska za 2023 rok:
- Fundacja Artystyczna Podróż Hestii – za prężnie rozwijany program mecenatu artystycznego – program dotacyjny Artystyczna Podróż Hestii.
Misją programu jest wspieranie praktyk i projektów artystycznych, ułatwianie dialogu pomiędzy światami sztuki i biznesu. Fundacja Artystyczna Podróż Hestii działa z upoważnienia jednego z największych polskich ubezpieczycieli – ERGO Hestii, rozwijając program mecenatu artystycznego. Program Artystyczna Podróż Hestii jest adresowany do polskich artystek i artystów. Przybliża sztukę współczesną i korzysta z synergii różnych dziedzin kultury, organizując wykłady, spotkania, opracowania i warsztaty. Program jest realizowany od 2002 roku.
- Mercor S.A. – za wsparcie zakupu portretów Daniela Chodowieckiego oraz jego żony, namalowanych przez Antona Graffa, wybitnego XVIII-wiecznego portrecistę, stanowiących ozdobę kolekcji Muzeum Gdańska
Mercor S.A. – firma współpracująca z Muzeum Gdańska od 2020 roku – to jeden z największych w Europie podmiotów działających w branży systemów biernych zabezpieczeń przeciwpożarowych. Tworzy międzynarodową grupę kapitałową, która na europejskim rynku należy do grona liderów w swojej dziedzinie. Na kompleksową ofertę składają się: systemy oddymiania, odprowadzania ciepła i doświetleń dachowych, systemy wentylacji pożarowej oraz zabezpieczenia ogniochronne konstrukcji budowlanych. Mercor S.A. oferuje także swoim klientom pełną opiekę serwisową. Ma na koncie tysiące realizacji w Polsce i za granicą. Zdobyte doświadczenie firma łączy z innowacyjnością, tworząc nowe rozwiązania na miarę wyzwań współczesnego budownictwa. Mercor S.A. ma siedzibę w Gdańsku, istnieje od 1988 roku.
- Józef Poltrok, prezes zarządu firmy Łączpol sp. z o.o. – za wspieranie od ponad 20 lat Cappelli Gedanensis.
Ogromny wkład Józefa Poltroka w rozwój zespołu, umożliwia jego działalność szczególnie w sytuacjach najtrudniejszych finansowo. Dzięki finansowemu wsparciu odbyło się wiele koncertów z udziałem gwiazd światowego formatu, udało się wydać wiele płyt, a w dobie pandemii przenieść działalność do Internetu. Firma Łączpol od pierwszej edycji objęła patronatem partnerskim i finansowym Festiwal Letnie Wieczory u Menonitów. Firma zatrudnia ponad 600 osób. Projektuje i wykonuje sieci światłowodowe, sieci techniczne, systemy przeciwpożarowe oraz instalacje automatyki przemysłowej. Świadczy usługi na rzecz polskich i zagranicznych operatorów telefonii komórkowej. Inżynierowie zatrudnieni w Łączpolu wykonują prace budowlano-montażowe na terenie Unii Europejskiej. Józef Poltrok założył firmę w 1988 roku.
- Ziaja Ltd. Zakład Produkcji Leków sp. z o.o. – za wsparcie bieżącej działalności Teatru Wybrzeże.
Współpraca rozwija się od kilkunastu lat, mecenat firmy jest wsparciem dla działalności gdańskiego teatru, szczególnie w ostatnich, trudnych latach. ZIAJA Ltd Zakład Produkcji Leków sp. z o.o. to jedna z największych polskich firm farmaceutycznych. Jej głównym przedmiotem działalności jest produkcja farmaceutyków i wysokiej jakości kosmetyków pielęgnacyjnych. Rynki zbytu znajduje nie tylko w Europie, ale i Chile, Japonii, Filipinach, Wietnamie czy Korei Południowej. Zakład został odznaczony nagrodą Polskiej Rady Biznesu im. Jana Kulczyka w kategorii SUKCES (2018), którą określa się mianem biznesowego Oscara. Przedsiębiorstwo zostało założone w 1989 roku przez małżeństwo Aleksandrę i Zenona Ziajów.
Marcin Szeląg
Urząd Miejski w Gdańsku
