W Konsulacie Kultury czas płynie zdecydowanie za szybko. Właśnie mija pięć lat, odkąd w dawnej siedzibie Domu Marynarza Szwedzkiego zagościło Gdyńskie Centrum Kultury. A przecież urodziny nie mogą obyć się bez świętowania. Dlatego w weekend, 26-27 sierpnia Konsulat Kultury zaprasza mieszkańców do wspólnej zabawy. Co nas czeka przy ul. Jana z Kolna 25?
Spektakle, warsztaty, spotkania, koncerty czy imprezy plenerowe. To tylko część wydarzeń, jakie co sezon odbywają się w Konsulacie Kultury. Pięć lat temu w sierpniu budynek otworzył swoje podwoje dla Gdyńskiego Centrum Kultury. Od tamtej pory – nawiązując do historii tego miejsca i jego dawnej funkcji – na elewacji widnieje napis: Konsulat Kultury.
5. urodziny Konsulatu Kultury będziemy celebrować w weekend 26-27 sierpnia. Jak zapowiadają organizatorzy: będzie kulturalnie i będzie rodzinnie. Dwa dni pełne atrakcji upłyną pod znakiem warsztatów i koncertów. Z kolei w niedzielę, 27 sierpnia niespodzianką dla najmłodszych będzie dzień pełen kreatywnych gier i zabaw oraz muzyki.
– Nasze kalendarium często pęka w szwach, nic więc dziwnego, że czas w Konsulacie Kultury płynie… szybko. Nim zdążyliśmy się obejrzeć, przed nami kolejna rocznica. I to wyjątkowa! Pięć lat temu otworzyliśmy swoje podwoje. Z tej okazji w dniach 26-27 sierpnia będziemy hucznie świętować. Wszystkich serdecznie zapraszamy na urodziny Konsulatu Kultury. Świętujcie razem z nami! – zachęca Beata Nawrocka, dyrektorka Gdyńskiego Centrum Kultury.
Urodziny w Konsulacie Kultury – program wydarzeń
Sobota, 26 sierpnia:
- godz. 10.00 – Stowarzyszenie Cool-Awi – Dancing Wheels / warsztaty taneczne dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich.
- godz. 11.00 – Fundacja Przytulny Domek – English Conversation / lekcja języka angielskiego dla osób w każdym wieku.
- godz. 12.00 – zwiedzanie Konsulatu Kultury z przewodnikiem / oprowadzanie po zakamarkach konsulatu z Michałem Miegoniem – znawcą Gdyni i twórcą miejskich tras spacerowych Inne Szlaki. W oprowadzaniu może wziąć udział maksymalnie 30 osób.
- godz. 14.00 – Dotknij teatru z Kaczymi Butami / warsztaty teatralne poprowadzone przez członków grupy teatralnej W Kaczych Butach. 30 minut zabaw scenicznych i improwizacji. Szansa dla każdego, aby sprawdzić się w roli aktora!
- godz. 15.00 – Biały Śpiew z Oleną Yanchuk / występ Oleny Yanchuk i uczestników warsztatów Białego Śpiewu przy akompaniamencie perkusji, a tuż po nim – gra muzyczna dla najmłodszych.
- godz. 18.00 – koncert zespołu Kiev Office / Kiev Office – grupa z morza i marzeń założona w 2007 roku w Gdyni przez Michała Miegonia. Zespół nieustannie tworzy pomorskie brzmienia i melodie, stawiając na abstrakcyjne teksty i mocny rytmiczny fundament. Bezpłatne zaproszenia na koncert będzie można odebrać w kasie Konsulatu Kultury 26 sierpnia od godz. 10.00.
Niedziela, 27 sierpnia:
- w godz. 11.00-16.00 – gry i zabawy dla najmłodszych / stanowiska kreatywne, zabawy z animatorkami, fotobudka i stoisko ze zmywalnymi tatuażami. A do tego wielkie gry planszowe i loteria z nagrodami. Będzie się działo!
- o godz. 12.00 i 14.30 – Scena Młodych / koncert wokalistek, które pracują pod czujnym okiem Katarzyny Laszkowskiej – prowadzącej Artystyczny Klub Malucha oraz mają już na koncie występy na scenach w Polsce i Europie. W repertuarze radiowe hity muzyki polskiej i zagranicznej.
- godz. 13.00 – koncert The White Sounds / trzy wokalistki przy akompaniamencie fortepianu zabiorą najmłodszych w muzyczną podróż, podczas której będzie można nie tylko słuchać, ale też doskonale się bawić, dołączając do wykonawców. Zabrzmią piosenki znane i lubiane – hity rodem z bajek i filmów dla dzieci: „Mam tę moc” z kultowej „Krainy Lodu” czy „Nie bój się chcieć” ze „Zwierzogrodu”.
Na wszystkie wydarzenia i warsztaty jest wstęp wolny. Na koncert Kiev Office obowiązują bezpłatne zaproszenia, które będzie można odebrać w Konsulacie Kultury w dniu wydarzenia.
Konsulat Kultury powstał i funkcjonuje przy wsparciu środków Unii Europejskiej.
Dawno, dawno temu…
Nazwa Konsulat Kultury nie jest przypadkowa. Nie każdy jednak wie, skąd się wzięła. Tu z pomocą przychodzi znajomość historii budynku przy ul. Jana z Kolna 25.
Obiekt był siedzibą Domu Marynarza Szwedzkiego i spełniał przed laty funkcję hotelu, konsulatu, ale też miejsca opieki nad marynarzami. W czasie działań wojennych był schronieniem dla jeńców i wysłanników ruchu oporu.
W latach 30. port w Gdyni prowadził bardzo intensywną wymianę towarową ze Szwecją. Przypływające statki przywoziły w ładowniach rudę i zabierały węgiel. Ważnym momentem było uruchomienie połączenia promowego ze szwedzkim Trelleborgiem. Promy przewoziły do Polski m.in. wagony kolejowe. Z tego powodu tysiące marynarzy spędzało kilka dni na lądzie, co skłoniło przedstawicieli szwedzkiego kościoła do otwarcia placówki w Gdyni.
Dom Marynarza Szwedzkiego uruchomiony został w 1929 roku. Przez sześć lat mieścił się w prowizorycznym lokalu znajdującym się poza śródmieściem, a na większe okoliczności, takie jak np. obchody Bożego Narodzenia, wynajmowano sale w pobliskich hotelach.
Marynarzy w mieście przybywało, rosły również ich potrzeby. Niektórzy pragnęli noclegu – dla siebie albo często dla swoich rodzin. Trzeba było zatem przemyśleć, jak zagospodarować ich czas.
Rozwiązania szukano po obu stronach Bałtyku. Miejscy włodarze zdecydowanie wspierali dążenia Szwedów do poszerzenia działalności obiektu. W 1934 roku Urząd Morski w Gdyni nieodpłatnie przekazał działkę o powierzchni 1 000 m2. Na wzniesienie odpowiedniego budynku rząd szwedzki przeprowadził jednorazową zbiórkę we wszystkich świątyniach w kraju.
Wybrano projekt Stanisława Płoskiego, który utrzymany był w stylu późnego funkcjonalizmu. Widać to bardzo wyraźnie w asymetrycznie skomponowanej kondygnacji piętra oraz stosowaniu kontrastów fakturalnych. Elewacja przyziemna z narożnym podcieniem wejściowym wyłożona została szarymi płytami kamiennymi, natomiast piętra oblicowano cegłą.
Kamień węgielny wmurowano w 1935 roku. Nowoczesny budynek mieścił konsulat, hotel oraz kaplicę. Pierwsze uroczyste nabożeństwo odprawione zostało 9 czerwca 1936 roku. Ściany kaplicy oryginalnie ozdobiono freskami przedstawiającymi sceny biblijne o tematyce morskiej (połów ryb, chrzest Chrystusa, powołanie św. Piotra). O uznaniu z jakim spotkała się gdyńska budowla świadczy fakt, że już w 1937 roku posłużyła jako wzór dla podobnej instytucji w Gdańsku Nowym Porcie.
Od 1937 roku Szwedzi udostępniali obiekt na nabożeństwa polskiej parafii ewangelicko-augsburskiej, a podczas okupacji czasowo na nabożeństwa prawosławne i mennonickie. Tylko w pierwszym roku działalności placówkę odwiedziło 27 211 szwedzkich marynarzy.
Pierwszym gospodarzem Domu Marynarza Szwedzkiego był pastor Daniel Cederberg. Wielki przyjaciel Polski i aktywny działacz charytatywny kierował budową obiektu, a od 1932 roku pełnił obowiązki duszpasterza. Duchowny znał język polski i pisał artykuły o Polsce do prasy szwedzkiej. Za swą działalność otrzymał od rządu Złoty Krzyż Zasługi.
Podczas II wojny światowej obiekt stał się jednym z punktów przerzutu jeńców angielskich oraz materiałów wywiadowczych do Szwecji. Prawdopodobnie odbywały się tu również spotkania uczestników akcji wywiadowczych ZWZ-AK. Schronienie w budynku znajdowali uchodźcy z Europy Wschodniej, kurierzy i wysłannicy ruchu oporu poszukiwani przez gestapo. Nie był to ruch na wielką skalę, ale wiązał się z ogromnym ryzykiem, które ponosił głównie pastor Cederberg. Udostępniał on również pomieszczenia na spotkania tajnych organizacji oraz na magazyny dla płynącej ze Szwecji pomocy humanitarnej i medycznej.
Budynek znacząco nie ucierpiał podczas działań wojennych. Niestety gdyński port został niemal całkowicie zniszczony i zablokowany wrakami. Prowizorycznie został uruchomiony w czerwcu 1945 roku, a w lipcu wpłynęły po węgiel pierwsze po wojnie statki szwedzkie.
Dla Domu Marynarza Szwedzkiego oznaczało to powolny powrót do normalności. Chociaż w pierwszych powojennych latach zmniejszyła się liczba odwiedzających. Z noclegowni korzystało około 3 500 gości rocznie – byli to głównie wysłannicy organizacji humanitarnych.
Dom prowadził nadal działalność duszpasterską oraz integracyjną – również na skalę międzynarodową. W 1958 roku odbyły się tu obrady Konferencji Luterańskich Kościołów Mniejszościowych. Charakterystyczny napis na elewacji w języku szwedzkim, informujący o konsularnej działalności obiektu, umieszczono w 1959 roku.
Następcą pastora Cederberga był Bo Johansson, który służył w Domu Marynarza Szwedzkiego m.in. podczas stanu wojennego. Również wtedy placówka zaangażowana była w udzielanie pomocy potrzebującym. Znajdowała się tu centrala rozdziału pomocy humanitarnej, pomagano emigrantom opuścić kraj i organizowano lekcje języka szwedzkiego dla Polaków.
W 2013 roku szwedzka wspólnota wyznaniowa sprzedała budynek miastu. Obecnie swoją siedzibę mają tu Gdyńskie Centrum Kultury oraz Wydział Kultury Urzędu Miasta Gdyni.
Magdalena Śliżewska
UM Gdynia
