Gdzie zaczyna się bieda? Na to pytanie odpowiadają autorzy najnowszego Raportu o Biedzie, corocznej publikacji przygotowywanej przez Szlachetną Paczkę. Raport zbiera najważniejsze dane oraz historie osób balansujących na granicy przetrwania. Tegoroczna publikacja zawiera także wyniki ogólnopolskiego badania, w którym pod lupę wzięto m.in. stereotypy dotyczące ubóstwa. Wynika z niego, że 15% Polaków nadal uważa, że życie w ubóstwie to wybór, a 31% twierdzi, że wystarczy wziąć się do roboty, żeby z niego wyjść. Raport o biedzie powstał po to, by pokazać, że rzeczywistość bywa bardziej złożona, a inflacja dotyka każdego, ale nie każdy jest na jej dotyk tak samo wrażliwy.
„Dzielisz podwórko z Adamem, który marzy o tym, by nie iść spać głodnym. Twoje dziecko chodzi do klasy z Milenką, której nikt nie zaprasza. Codziennie widujesz w tramwaju Ryszarda, który jeździ od pętli do pętli, bo tylko tak może się ogrzać” – mówi Joanna Sadzik, prezeska Stowarzyszenia WIOSNA, organizatora Szlachetnej Paczki i dodaje: „Dziel się czasem, mnóż nadzieję, dodawaj otuchy, odejmuj troski, potęguj dobro. Matematyka biedy bywa bezlitosna, ale ustępuje ekonomii serca i hojności. Bieda kończy się tam, gdzie zaczyna nasza solidarność”.
Blisko 2,5 mln osób w Polsce żyje w budynkach, w których przecieka dach, brakuje szczelnych okien i drzwi, a na ścianach i sufitach w wyraźny sposób występuje wilgoć. W prawie 3% gospodarstw domowych w Polsce nadal nie ma bieżącej wody, a co dwudziesty mieszkaniec naszego kraju żył w 2022 roku bez dostępu do łazienki i toalety. To tylko niektóre dane, które znalazły się w tegorocznym Raporcie o Biedzie.
Wiesz, gdzie zaczyna się bieda?
Dla każdego, kto doświadcza ubóstwa, bieda zaczęła się gdzie indziej. Tam, gdzie Milena nie idzie na urodziny do koleżanki z klasy, bo wstydzi się, że tylko ona nie przyniosłaby prezentu. Tam, gdzie pani Iryna wysiada z pociągu z tylko jedną siatką, za to z dwójką dzieci. I wcale nie ma już siły walczyć, bo właśnie przed toczącymi się walkami uciekła. Tam, gdzie pan Józef oddaje do schroniska swojego ukochanego psa, przyjaciela, bo wie, że przynajmniej tam go nakarmią.
Aż 1,6 mln Polaków, w tym 333 tys. dzieci, żyło w 2021 r. poniżej minimum egzystencji, czyli w skrajnym ubóstwie. To więcej niż szacowana łączna liczba uchodźców, którzy zatrzymali się w naszym kraju od wybuchu wojny w Ukrainy. To bardzo dużo. Na szczęście tych, którzy mogą i mają się czym podzielić, wciąż jest więcej. Nas jest więcej.
Jeśli starczy nam odwagi, by dostrzec, gdzie zaczyna się bieda, znajdziemy też siłę, by razem dotrzeć tam, gdzie się kończy.
Zobacz, gdzie zaczyna się bieda. Wejdź na www.raportobiedzie.pl i pomóż osobom w potrzebie dotrzeć tam, gdzie się kończy.
Rodziny Szlachetnej Paczki
W rodzinach objętych pomocą Szlachetnej Paczki średni dochód na osobę to 13 zł i 11 gr na dzień, po odjęciu kosztów utrzymania mieszkania, opłaceniu rachunków i kosztów leczenia. Ponad połowa Polaków boi się, że nadchodzącej zimy nie będzie miała czym ogrzać mieszkania. Co piąta włączona do Szlachetnej Paczki rodzina, w której występuje choroba lub niepełnosprawność, nie jest w stanie pokryć wszystkich niezbędnych wydatków na leki. Jedną z rodzin objętych programem jest pan Ireneusz.
Jego dom z daleka wygląda na opuszczony. Z bliska również. Drewniane ściany, zapadający się dach – trudno wyobrazić sobie, by zatrzymał ulewę – brakuje okien. Ale nie jest pusty. Mieszkają w nim pan Ireneusz i Filar, kot przybłęda. Mężczyzna choruje na astmę, nie widzi na jedno oko, myje się w misce, a po wodę, którą podgrzewa w garnkach na piecu, chodzi do studni. Kiedyś, gdy rozpadający się budynek był jeszcze domem z prawdziwego zdarzenia, mieszkali w nim również żona i syn pana Ireneusza. Inne czasy, szkoda do tego wracać, od dawna nie żyją. Ważne jest to, co teraz: wykrzesać z siebie jeszcze trochę energii, zabezpieczyć się przed mrozem, niestety – trochę brakuje siły. Jedzenie? Niewielkie porcje. Dla siebie i dla Filara. Marzenie? Przeżyć. I jeszcze skosztować jakichś słodyczy w święta. Ten raz do roku.
Mitologia ubóstwa – jak postrzegamy dotkniętych biedą?
Tymczasem w Polsce wciąż świetnie mają się fałszywe wyobrażenia na temat biedy. Właśnie dlatego Szlachetna Paczka przeprowadziła ogólnopolskie badanie, w którym wzięto pod lupę mitologię ubóstwa. 15% Polaków wciąż uważa, że życie w biedzie to wybór, co piąty badany, że bieda to wynik wyłącznie lenistwa, co trzeci – że jest na nią łatwy sposób: wystarczy wziąć się do pracy.
Ponad 1/3 ankietowanych uważa, że na zasiłku zapewne żyje się wygodniej. 36% nie wierzy, że ktoś ciężko pracuje i nadal nie ma na życie; 27% będzie zaskoczonych tym, że osoby w potrzebie mają wyższe wykształcenie; a 15% uzna, że osoba dotknięta ubóstwem raczej mieszka w małej miejscowości.
Stereotypowa bieda jest bezrobotna, niewykształcona i żyje na wsi. Tymczasem może kryć się za ścianą mieszkania obok. W dużym mieście, w którym mieszka, ktoś po studiach z 20-letnim stażem pracy.
Wszyscy doświadczamy inflacji, tylko inaczej
Rok 2022 był dla wielu Polaków najtrudniejszy od wielu lat. Spełnił się najczarniejszy scenariusz: drożyzna i wojna, dwa zjawiska, których najbardziej się obawialiśmy, stały się dla nas codziennością. W Polsce ceny produktów i usług rosną najszybciej od ponad ćwierć wieku. Zdrożało wszystko.
95% Polaków odczuło w ostatnim półroczu wzrost cen żywności, 89% wzrost cen utrzymania mieszkania lub domu, oszczędzamy na kulturze i rozrywce (64% badanych), zakupach odzieży lub obuwia (64%), zużyciu prądu, wody i gazu (58%) oraz żywności (45%).
Inflacja dotyka każdego, ale nie każdy jest na jej dotyk tak samo wrażliwy. Dla jednych oznacza, że za niektóre rzeczy płacimy nieco więcej, dla innych – że nie są w stanie zapłacić wcale: za zbyt drogie lekarstwa, zbyt drogie zajęcia dodatkowe dla dziecka, zbyt drogą ciepłą kurtkę.
„Pomocowe świadczenia pieniężne powinny być systematycznie waloryzowane oraz skoordynowane z usługami społecznymi odpowiedniej jakości. Obecny kryzys kosztów życia sprawił, że realna wartość świadczeń pieniężnych na dzieci i z pomocy społecznej dramatycznie spada” – mówi Ryszard Szarfenberg, profesor Uniwersytetu Warszawskiego.
Każda wpłata na Szlachetną Paczkę przybliża ludzi, którzy znaleźli się w ekstremalnych sytuacjach, do wyjścia z biedy. Jeśli bieda to wybór, również od Ciebie zależy, gdzie się kończy. Wejdź na www.raportobiedzie.pl i pomóż.
Badanie postrzegania ubóstwa w Polsce
Nota metodologiczna:
Badanie przeprowadzone na panelu Ariadna na ogólnopolskiej próbie liczącej N=1075 osób.
Kwoty dobrane wg reprezentacji w populacji Polaków w wieku 18 lat i więcej dla płci, wieku i wielkości miejscowości zamieszkania Termin realizacji: 11 – 14 listopada 2022. Metoda: CAWI.
Urszula Klimaszewska
Specjalista ds. Promocji
