Najważniejsza nagroda miasta Gdańska w dziedzinie kultury obchodzi w tym roku swoje 50. urodziny. Szczęśliwymi laureatami jubileuszowej edycji Splendor Gedanensis zostali: dr Anna Sobecka, historyczka sztuki, prof. Andrzej Szadejko kompozytor i dyrygent oraz Wojciech Zmorzyński, kurator wystawy „Fangor. Poza obraz”. Tytuł Mecenasa Kultury Gdańska trafił do Bogumiły Soyki, Joanny Łepek i Alicji Soyki. Nagrodę Specjalną Splendor Gedanensis otrzymali: Marcin Napiórkowski, Katarzyna Szyngiery i Mirosława Wlekłego, twórcy spektaklu „1989”.
Uroczysta gala Nagrody Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury Splendor Gedanensis odbyła się w sobotę, 20 maja w Gdańskim Teatrze Szekspirowskim. Prowadziła ją Dorota Kolak, aktorka Teatru Wybrzeże, która nagrodę Splendor Gedanensis odbierała aż trzykrotnie (za 1998, 2003 i 2018 rok).
– Miło mi Państwa powitać na 50 już Gali nagrody Miasta Gdańska w dziedzinie kultury Splendor Gedanensis. Pół wieku to już tradycja. Lista nazwisk laureatek i laureatów jest imponująca – mówiła podczas otwarcia Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska. – Każdy z nas zna przynajmniej kilka nośnych maksym i przysłów na temat domu. Nie wystarczy zbudować domu, by mieć dom. Mój dom to moja twierdza. Dom bez kota to głupota. Przychodzą dziś do państwa z myślą, że bez kultury nasz wspólny dom, miasto, dzielnica, ulica, wreszcie kraj byłyby jedynie piękną scenografią. Bo kultura przynosi wartości, ale i koi lęki objawia nam prawdę o nas samych, czyni lepszymi, wrażliwszymi, bardziej otwartymi na innych, ale niekiedy boli, niepokoi, co wcale nie bywa złe. Łączy nas z przeszłością, ale i łączy między sobą. Fakt, że corocznie kapituła nagrody Splendor Gedanensis musi się pokłócić, aby z grona wielu zasłużonych dla kultury osób wybrać zaledwie kilka, świadczy o bogactwie naszego miasta. Dziękuję wszystkim, którzy tworzą kulturę, partycypują w niej i niosą ją dalej. Dziękuję też mecenasom, którzy hojni dzielą się dobrami, aby kultura mogła dziać się tu i teraz. Zostawiajmy ślady, aby mogli iść po nich ci, którzy przyjdą po nas. Kultura to nasze wspólne dobro, niech to dobro się niesie.
Gdańsk od pół wieku honoruje wybitnych artystów i twórców. W trakcie gali nie zabrakło akcentów upamiętniających 50 lat tradycji. Po raz pierwszy nagroda Splendor Gedanensis została wręczona 4 sierpnia 1973 roku. Wówczas otrzymali ją sami mężczyźni:
- Zbigniew Baturo – Dyrektor Teatru Miniatura
- Stefan Herman – skrzypek i pedagog
- Wojciech Święcicki – organizator Jarmarku Dominikańskiego
- Jan Dramowicz – kierownik Miejskiego Domu Kultury zaangażowany w pracę z młodzieżą z Oruni
- Alfons Łosowski – rzeźbiarz zaangażowany w odbudowę Gdańska po wojnie
- Jerzy Stankiewicz – architekt, urbanista, konserwator zabytków, który brał udział w odbudowie miasta, m.in. kierował pracami nad projektem rekonstrukcji wnętrz Domu Uphagena
- Kazimierz Lelewicz – fotograf, twórca dokumentacji zniszczonego Gdańska
Aby przypomnieć jak Nagroda Splendor Gedanesis wpisywała się w historię Gdańska i w życie tworzących tu artystów uczestnicy gali mogli obejrzeć wideo zmontowane z filmów Polskiej Kroniki Filmowej 1973.
Laureaci Nagrody za 2022 rok
Podczas rozdania nagród w formie animacji przedstawiono sylwetki wszystkich nominowanych. Laureatów wybrała kapituła pod przewodnictwem Jana Peruckiego, w której skład wchodzili przedstawiciele wyższych uczelni w Gdańsku, przedstawiciele prezydenta Gdańska i przedstawiciele gdańskich mediów.
Splendor Gedanensis otrzymali:
- dr Anna Sobecka – za książkę „Obrazowanie natury w nowożytnym Gdańsku. O kulturze kolekcjonerskiej miasta” – fascynującą lekturę prezentującą wyniki drobiazgowego śledztwa na temat gdańskich kolekcjonerów z XVII i XVIII wieku, będącą nowatorską propozycją interdyscyplinarnych badań nad kulturą mieszczańską północnej Europy.
- Andrzej Szadejko – za album „Musica Baltica 9 – Johann Daniel Pucklitz” oraz wkład w promocję gdańskiego i pomorskiego dziedzictwa muzycznego w kraju i za granicą, m.in. rozwój festiwalu ORGANY PLUS+ i zakończenie trzyletniego międzynarodowego projektu budowy organów w kościele Najświętszej Marii Panny na Piaskach w Wilnie inspirowanych dziedzictwem osiemnastowiecznego budownictwa organowego w Gdańsku.
- Wojciech Zmorzyński – za przygotowanie wystawy „Fangor. Poza obraz” w oddziale Muzeum Narodowego w Gdańsku, która z niezwykłą wnikliwością pokazywała wszechstronny dorobek artysty, a także zyskała ogromną popularność – przez pięć miesięcy odwiedziło ją sześćdziesiąt tysięcy osób.
Nagrodzeni otrzymali dyplom autorstwa Piotra Kowalskiego oraz dwadzieścia pięć tysięcy złotych.
Mecenaskami Kultury Gdańska za 2022 rok zostały Bogumiła Soyka, Joanna Łepek, Alicja Soyka za finansowe wsparcie wystawy „STOCZNIA | CZŁOWIEK. PRZEMYSŁ. MIASTO” w Europejskim Centrum Solidarności – pierwszej kompleksowej wystawy o historii państwowego przemysłu stoczniowego w Gdańsku.
Prezydent Gdańska na wniosek Kapituły przyznała także Nagrodę Specjalną. Trafiła ona do Marcina Napiórkowskiego, Katarzyny Szyngiery i Mirosława Wlekłego za reżyserię, pomysł i scenariusz spektaklu „1989”.
Za oprawę muzyczną wydarzenia odpowiadał trójmiejski zespół Trupa Trupa, Grzegorz Kwiatkowski, Tomek Pawluczuk i Wojtek Juchniewicz, którzy jako grupa muzyczna zostali laureatami Splendorów za 2016 rok. Uczestnicy gali wyreżyserowanej przez Katarzynę Szyngierę mogli podziwiać scenografię autorstwa Mileny Czarnik i wizualizacje Natana Berkowicza. Za produkcję wydarzenia odpowiadała Melania Szymerowska.
Podczas gali na scenie można było oglądać złoty dźwig zaprojektowany przez Milenę Czarnik, scenografkę musicalu 1989. Został on wykonany przez rzemieślników z Teatru w Krakowie im. Juliusza Słowackiego, koproducenta tego spektaklu. Po uroczystości dźwig stanie na dziedzińcu Teatru Szekspirowskiego jako pamiątka po rocznicowej gali z nadzieją, że być może przetrwa do stulecia Splendor Gedanensis.
Biogramy Laureatów
dr Anna Sobecka
Historyczka sztuki związana z Instytutem Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego naukowo zajmuje się sztuką nowożytną, ze szczególnym uwzględnieniem malarstwa, grafiki i rzemiosła artystycznego. Specjalizuje się też w badaniu przedmiotów artystycznych tworzonych z bursztynu od czasów najdawniejszych po współczesny design. Fascynuje ją zarówno historia kolekcjonerstwa, jak i współczesne wystawiennictwo.
- Nagroda za książkę „Obrazowanie natury w nowożytnym Gdańsku. O kulturze kolekcjonerskiej miasta” – fascynującą lekturę prezentującą wyniki drobiazgowego śledztwa na temat gdańskich kolekcjonerów z XVII i XVIII wieku, będącą nowatorską propozycją interdyscyplinarnych badań nad kulturą mieszczańską północnej Europy.
Książka „Obrazowanie natury w nowożytnym Gdańsku. O kulturze kolekcjonerskiej miasta” dotyczy niezwykle ważnego zjawiska z dziejów kultury artystycznej dawnego Gdańska. Na podstawie zarówno literatury przedmiotu, jak i oryginalnych badań archiwalnych autorka w sposób przekonujący zrekonstruowała splot zjawisk związanych z dawną wiedzą i dawną sztuką. Przemilczenie onych światów jest jednym z najciekawszych fenomenów kultury Gdańska w jego złotym wieku. Niezależnie od – docenionej już – wartości naukowej książki, badania autorki mają także swój wymiar społeczny. To dzięki nim (a także dzięki działaniom innego Badacza Historii Sztuki UG dra hab. Marcina Kalicińskiego) i dzięki aktywności dr Sobeckiej udało się pozyskać do zbiorów Muzeum Narodowego w Gdańsku znakomitą martwą naturę autorstwa gdańskiego malarza Philippa Sauerlanda.
prof. Andrzej Szadejko
Kompozytor, dyrygent, organista, organizator życia muzycznego. Uczestniczył w 30 mistrzowskich kursach organowych, klawesynowych i na pianoforte w Polsce, Niemczech, Holandii i Szwajcarii. Finalista i laureat wielu konkursów organowych w Polsce i za granicą. Profesor Akademii Muzycznej w Gdańsku, profesor wizytujący uczelni w Niemczech, Finlandii i USA. Laureat i stypendysta wielu instytucji polskich i zagranicznych. Ekspert w dziedzinie historycznego budownictwa organowego. Jest konsultantem oraz sprawuje nadzór nad wieloma projektami organowymi w Polsce, a także na Litwie i w Belgii.
- Nagroda za album „Musica Baltica 9 – Johann Daniel Pucklitz” oraz wkład w promocję gdańskiego i pomorskiego dziedzictwa muzycznego w kraju i za granicą, m.in. rozwój festiwalu ORGANY PLUS+ i zakończenie trzyletniego międzynarodowego projektu budowy organów w kościele Najświętszej Marii Panny na Piaskach w Wilnie inspirowanych dziedzictwem osiemnastowiecznego budownictwa organowego w Gdańsku.
Prof. Andrzej Szadejko działa aktywnie na wielu polach, w 2022 roku m.in. jako dyrektor artystyczny przyczynił się do skokowego rozwoju festiwalu ORGANY PLUS+ promującego gdańskie dziedzictwo muzyczne, gdańskie organy i wykonawstwo muzyki dawnej poinformowane historycznie, który stał się kulturalną marką Gdańska dostępną dla osób o ograniczonym dostępie do kultury.
Wojciech Zmorzyński
Kustosz Muzeum Narodowego w Gdańsku i kurator wystawy „Fangor. Poza obraz”. Od ponad dwudziestu lat realizuje wystawy w Muzeum Narodowym w Gdańsku. Zajmuje się sztuką po 1945 roku ze szczególnym uwzględnieniem malarstwa artystów Wybrzeża. Zbiera laury w kolejnych plebiscytach: Onet przyznał mu O!Lśnienie 2023 w kategorii Sztuki Wizualne, otrzymał również Pomorską Nagrodę Artystyczną.
- Nagroda za przygotowanie wystawy „Fangor. Poza obraz” w oddziale Muzeum Narodowego w Gdańsku, która z niezwykłą wnikliwością pokazywała wszechstronny dorobek artysty, a także zyskała ogromną popularność – przez pięć miesięcy odwiedziło ją sześćdziesiąt tysięcy osób.
Wystawa dotycząca twórczości Wojciecha Fangora w Pałacu Opatów, Oddziale Sztuki Nowoczesnej Muzeum Narodowego w Gdańsku, stała się prawdziwym fenomenem. Odwiedziło ją niemal 60 tysięcy osób. Na ekspozycji zaprezentowano ponad 100 obrazów i 90 rysunków, plakaty oraz rzeźby ze wszystkich okresów twórczości Wojciecha Fangora.
Mecenas kultury Gdańska za 2022 rok
Bogumiła Soyka, Joanna Łepek, Alicja Soyka – mecenaski wystawy STOCZNIA | CZŁOWIEK. PRZEMYSŁ. MIASTO.
- Nagroda za finansowe wsparcie wystawy „STOCZNIA | CZŁOWIEK. PRZEMYSŁ. MIASTO” w Europejskim Centrum Solidarności – pierwszej kompleksowej wystawy o historii państwowego przemysłu stoczniowego w Gdańsku.
Nagroda Specjalna Splendor Gedanensis
Trafiła do Marcina Napiórkowskiego, Katarzyny Szyngiery i Mirosława Wlekłego za reżyserię, pomysł i scenariusz spektaklu „1989” koprodukcji Teatr im. J. Słowackiego w Krakowie i Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego.
Marcin Napiórkowski
Semiotyk, profesor w Zakładzie Kultury Współczesnej Uniwersytetu Warszawskiego. Publikuje m.in. w „Tygodniku Powszechnym”. Autor „Turbopatriotyzmu” opowiadającego o współczesnych polskich mitologiach politycznych. Prowadzi blog mitologiawspolczesna.pl.
Katarzyna Szyngiera
Reżyserka. Laureatka Lauru Konrada XX Festiwalu „Interpretacje” i nagrody głównej festiwalu Konfrontacje Młodych „m-teatr”. Nominowana do Nagrody „Newsweeka” im. Teresy Torańskiej. Współpracuje z teatrami w całej Polsce, reżyserowała m.in. w Teatrze Współczesnym w Szczecinie, Teatrze Polskim w Bydgoszczy, Teatrze Współczesnym we Wrocławiu. Teatrze im. J. Słowackiego w Krakowie i Gdańskim Teatrze Szekspirowskim.
Mirosław Wlekły
Reporter i pisarz non-fiction, który co jakiś czas przenosi swoją pracę na scenę zarażając reportażem widownię teatralną. Autor „Śledztwa Pisma”, pierwszego podcastowego serialu reporterskiego w Polsce. Współautor reportaży, na podstawie których powstały spektakle teatralne.
1989 to spektakl, który formą nawiązujący do amerykańskiego “Hamiltona”. Rewolucyjny musical Lin-Manuela Mirandy wprowadził rap na Broadway, proponując świeży język opowiadania o historii atrakcyjny zarówno dla młodych, jak i starszych odbiorców. Za brzmienie naszego musicalu odpowiada jeden z najlepszych polskich producentów rapowych – Andrzej Mikosz “Webber” znany m.in z wieloletniej współpracy z “Łoną”.
1989 ukazuje upadek komunizmu z nowej perspektywy. Wydarzenia znane z kronik filmowych i podręczników historii ożywają na scenie oglądane oczami trzech fascynujących par. W życiu Frasyniuków, Wałęsów i Kuroniów idee rywalizują z miłością, entuzjazm zderza się z ciężarem historii, a bohaterstwo przeplata się z rodzinnymi tragediami. Widzowie towarzyszą bohaterom w momentach ikonicznych – podczas strajków w stoczni i przy Okrągłym Stole – ale też w intymnych chwilach radości i cierpienia przeżywanych w zaciszach peerelowskich mieszkań lub więziennych celach.
Nagroda z tradycjami
Nagroda Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury „Splendor Gedanensis” to najstarsze i najważniejsze gdańskie wyróżnienie w dziedzinie kultury. Przyznawane jest co roku, osobom fizycznym lub nieformalnej grupie twórczej, za wybitne osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej i upowszechniania kultury oraz za wybitne zasługi w promocji twórców i kultury Gdańska wśród jego mieszkańców, w kraju i za granicą.
Tradycja nagradzania twórców gdańskiej kultury sięga początku lat 70 tych. W sierpniu 1973 roku ówczesny przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej Jan Nikołajew po raz pierwszy ogłosił ustanowienie Nagrody Miasta Gdańska. Od tego czasu wyróżnienie to przyznawane jest raz do roku, zaś od 2004 r. nosi nazwę „Splendor Gedanensis”.
Marta Formella
Urząd Miejski w Gdańsku
fot. www.gdansk.pl
