29 sierpnia, w ramach obchodów rocznicy podpisania Porozumień Sierpniowych, w Elblągu odsłonięta zostanie tablica pamiątkowa, która umieszczona zostanie na ścianie budynku, gdzie mieściła się przed stanem wojennym siedziba Zarządu Regionu Elbląskiej „S”. W Komitecie Honorowym przyjął udział Lech Wałęsa.Tegoroczna rocznica Porozumień Sierpniowych obchodzona będzie 29 sierpnia wspólnie przez władze miasta i Zarząd Regionu NSZZ „Solidarność”.
Program uroczystości:
13.00-17.00 -„Nie ma wolności bez….kreatywności” – happening artystyczny z udziałem młodzieży oraz Elbląskiego Oddziału Abstrakcyjnego i Stowarzyszenia Elbląg Europa-ogłoszenie strajku okupacyjnego na elbląskiej Starówce – młodzież formułuje 21 swoich współczesnych postulatów, które zostaną przekazane władzom miasta i wysłane do premiera (miejsce: między Ratuszem Staromiejskim a Katedrą)
15.00 – odsłonięcie tablicy upamiętniającej siedzibę „Solidarności” w 1980 roku (miejsce: ul. 1 Maja)
16.00 – „Elbląski Sierpień 1980” – wykład Karola Nawrockiego (IPN Gdańsk) – Ratusz Staromiejski
17.00 – otwarcie wystawy –„Co nam dała solidarność? „Solidarność” oczami młodych (Biuro Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku) – Ratusz Staromiejski
18.00 – Msza Święta w kościele Św. Mikołaja
19.00 – przemarsz ulicami miasta i składanie kwiatów pod Pomnikiem Ofiar Grudnia 1970.
Z pomysłem umieszczenia tablicy pamiątkowej na budynku mieszczącym do 13 grudnia 1981 r. siedzibę Zarządu Regionu „Solidarności” wystąpiła Grupa Inicjatywna, w której znaleźli się:
– Teresa Bocheńska – działaczka organizacji pozarządowych, w 1981 r., Przewodnicząca Komisji Zakładowej „S”,
– Jan Fiodorowicz – Przewodniczący Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność” w Elblągu,
– Maria Kosecka – działaczka NSZZ „Solidarność”; radna,
– Tomasz Lewandowski – wiceprezydent Elbląga,
– Leszek Sarnowski – dyrektor Departamentu Kultury UM w Elblągu,
– Jerzy Wcisła – przewodniczący Rady Miejskiej w Elblągu, który przyjął funkcję przewodniczącego Grupy.
Uzasadnienie tej inicjatywy znalazło się w liście Jerzego Wcisły do osób zaproszonych do udziału w Komitecie Honorowym: „Elbląg jest czwartym po Gdańsku, Szczecinie i Jastrzębiu Zdroju miastem, w którym rodziła się „Solidarność” , ma więc swój chlubny udział w najnowszej historii Europy, z którego może być dumny i o którym trzeba przypominać kolejnym pokoleniom.
Pierwsze strajki w Elblągu miały miejsce już 29 lipca, w Przedsiębiorstwie Gospodarki Mieszkaniowej i 4-7 sierpnia w Miejskim Zakładzie Oczyszczania. Te pierwsze strajki, jak wiadomo, nie przyniosły żadnych rezultatów. Elblążanie i elbląskie zakłady miały stały kontakt z Trójmiastem, mieszkańcy Elbląga pracowali też w Stoczni Gdańskiej, toteż wiadomość o wybuchu strajku 14 sierpnia w Stoczni im. Lenina, na którego czele stanął Lech Wałęsa, natychmiast dotarła do naszego miasta.
18 sierpnia 1980 r. całkowicie stanęła większość kluczowych zakładów miasta. W tym samym dniu powołany został Międzyzakładowy Komitet Strajkowy, który skupiał 18 zakładów pracy. Jego przedstawiciele pojechali do Stoczni i zgłosili gotowość udziału w ogólnopolskiej akcji. 19 sierpnia elbląski Międzyzakładowy Komitet Strajkowy został zarejestrowany w Gdańsku, a delegat MKS w Elblągu do MKS w Gdańsku – Ryszard Kalinowski – wkrótce stał się bliskim współpracownikiem Lecha Wałęsy, uczestniczącym we wszystkich najważniejszych wydarzeniach. Tak jak w Gdańsku, strajkujących wspierało elbląskie społeczeństwo. Bramy okupowanych zakładów udekorowane zostały zdjęciami Jana Pawła II, obrazami Matki Bożej, kwiatami. Strajkującym donoszono posiłki, ofiarowano pieniądze. Poparcia strajkującym udzielił także elbląski Kościół katolicki. Tego samego dnia, w którym podpisane zostały Porozumienia Sierpniowe w Gdańsku, w Elblągu powstał Międzyzakładowy Komitet Założycielski (w miejsce MKS), którego przewodniczącym został Ryszard Kalinowski. Komitety Założycielskie powstawały lawinowo także w zakładach, które nie strajkowały. Pod koniec lipca 1981 r. Region Elbląski skupiał 202 komisje zakładowe, na które składało się 96 tys. członków „S”.
W nocy z 12 na 13 grudnia 1981 r. najważniejsi działacze elbląskiej „Solidarności” zostali internowani a siedziba Zarządu Regionu przy ul. 1 Maja zdewastowana i ogołocona ze znajdujących się tam materiałów i sprzętu. Budynek, w którym znajdowała się siedziba Regionu znajduje się przy jednej z głównych ulic miasta. Codziennie przechodzi obok niego wiele osób – mieszkańców, przyjezdnych i turystów. Tablica umieszczona na ścianie tego budynku będzie przypominać przechodniom, a przede wszystkim młodym pokoleniom elblążan, że Elbląg ma swój wkład w narodziny Ruchu, który wpłynął na bieg dziejów Europy.”
W wyniku starań Grupy Inicjatywnej powołany został Komitet Organizacyjny oraz Komitet Honorowy. W skład Komitetu Organizacyjnego, którego zadaniem jest techniczne i logistyczne przygotowanie uroczystości, weszli:
– Jerzy Wcisła – przewodniczący Rady Miejskiej i Przewodniczący Komitetu,
– Tomasz Lewandowski – wiceprezydent Elbląga,
– Maria Kosecka – radna ,
– Jolanta Lisewska – członek Prezydium Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność”,
– Rafał Gruchalski – dyrektor Departamentu Komunikacji Społecznej,
– Leszek Sarnowski – dyrektor Departamentu Kultury,
– Łukasz Mierzejewski – Biuro Prasowe Prezydenta Elbląga,
– Teresa Bocheńska – przedstawicielka organizacji pozarządowych.
Do udziału w Komitecie Honorowym zaproszeni zostali: Lech Wałęsa – Pierwszy Przewodniczący NSZZ „Solidarność”, Honorowy Obywatel Elbląga; Grzegorz Nowaczyk – Prezydent Elbląga; Piotr Duda – obecny Przewodniczący NSZZ „Solidarność”; Ryszard Kalinowski – Delegat Elbląga do Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego Gdańsku w 1980 r.; Tadeusz Chmielewski – Przewodniczący Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność” w 1981 r.; Ks. bp dr Jan Styrna – Biskup Diecezji Elbląskiej; Ks. Infułat Mieczysław Józefczyk – Kapelan „Solidarności”; Jerzy Wcisła – Przewodniczący Rady Miejskiej Elbląga.
Wszystkie wymienione osoby zadeklarowały swój udział w uroczystości 29 sierpnia, co zgodnie z intencją inicjatorów, nada jej wysoką, ponadlokalną rangę.
Na tablicy umieszczony zostanie napis:
„Który skrzywdziłeś człowieka prostego (…)
Nie bądź bezpieczny. Poeta pamięta.
Możesz go zabić – narodzi się nowy.
Spisane będą czyny i rozmowy.”
Czesław Miłosz
TABLICA UPAMIĘTNIAJĄCA SIEDZIBĘ ZARZĄDU REGIONU ELBLĄSKIEGO NSZZ „SOLIDARNOŚĆ” ZLIKWIDOWANĄ, STANEM WOJENNYM 13 GRUDNIA 1981 R.
ELBLĄG 2012 R.
„Dotychczas jedynym w Elblągu obiektem kojarzonym z Ruchem „Solidarności” jest pomnik Ofiar Grudnia 1970, uroczyście odsłonięty w 1981 r. przez Lecha Wałęsę. Pomnik upamiętnia wydarzenia tragiczne i klęskę protestu społecznego. W intencji pomysłodawców Tablica Pamiątkowa, która zostanie odsłonięta 29 sierpnia, ma przypominać o zwycięstwie Ruchu Społecznego „Solidarność”, chociaż jej treść mówi o początkowej przegranej. Wierzę, że pamięć o tym zwycięstwie znajdzie kiedyś swój wyraz w znacznie godniejszej formie niż skromna tablica”.
Teresa Bocheńska
UM w Elblągu
