Gdańsk zdobył nagrodę Eco-Miasto w kategorii „gospodarka wodna”, potwierdzając swoją pozycję lidera w zarządzaniu zasobami wodnymi. Miasto wyznacza nowe standardy w retencji wód opadowych, chroniąc przed suszą i podtopieniami dzięki innowacyjnym projektom, które inspirują inne polskie samorządy. Gdańsk otrzymał również wyróżnienia w obszarach efektywności energetycznej, zielono-błękitnej infrastruktury oraz zrównoważonej mobilności, potwierdzając swoją wszechstronną dbałość o środowisko. Do Gdańska trafiła także nagroda specjalna, ufundowana przez Ambasadę Francji w Polsce, którą jest wizyta studyjna we Francji.
Gdańsk od lat wyznacza trendy w zarządzaniu wodami w Polsce. W dobie zmian klimatu, które przynoszą zarówno długotrwałe susze, jak i intensywne opady, zieleń retencyjna stała się kluczowym elementem miejskiej infrastruktury a Gdańska Polityka Małej Retencji jest inspiracją dla wielu miast, które przejmują gdański model retencji.
– Do tej pory w Gdańsku powstało ponad 220 ogrodów deszczowych i innych form zieleni przeznaczonej do magazynowania deszczówki. Wśród nich znajdują się zarówno publiczne, jak i prywatne inwestycje. W samym 2023 roku spółka Gdańskie Wody uzgodniła projekty retencji, które będą w stanie pomieścić blisko 100 000 m³ wody, co odpowiada pojemności zbiornika retencyjnego. To pokazuje, jak duży wpływ na ochronę miasta przed podtopieniami ma rozwój zielonej infrastruktury – mówi Piotr Kryszewski, dyrektor zarządzający ds. Zielonego Gdańska, który odbierał nagrodę.
Gdańsk przoduje w retencji – miasto z największą pojemnością wód opadowych w Polsce
Od 2001 roku Gdańsk znacząco rozbudował infrastrukturę retencyjną, powiększając sieć zbiorników retencyjnych o 27 nowych obiektów, osiągając obecnie 54 zbiorniki o łącznej pojemności 750 000 m³. W planach są kolejne inwestycje, które do 2030 roku mają zwiększyć pojemność retencyjną do 1 000 000 m³. W ramach projektu „Zielone Miasto” miasto kontynuuje rozwój sieci kanalizacyjnej, która od 2001 roku rozrosła się o 310 km, osiągając łącznie 800 km długości. Nowe sieci projektowane są z wykorzystaniem najnowszych danych o intensywności opadów, takich jak atlas IMGW z 2023 roku. Miasto zostało także docenione za ochronę ujęć wody, minimalne straty wody w systemie wodociągowym. Dodatkowo, nagrodzono duży procent zwodociągowania i skanalizowania.
Inwestycje w sieć wodociągową
Gdańsk konsekwentnie od 2008 roku prowadzi działania na rzecz zmniejszania wpływu zanieczyszczeń na ujęcia wody poprzez realizację monitoringu wód podziemnych. To wieloletni projekt badawczy, którego celem jest ochrona zasobów wód podziemnych dla przyszłych pokoleń gdańszczan. Utworzona została szeroka sieć obserwacyjna pozwalająca na dostarczanie informacji o zmianach zachodzących w środowisku wodnym. Umożliwia to prognozowanie zagrożeń i podejmowanie działań zapobiegawczych. Wokół ujęć wody ustanawiane są specjalne strefy ochronne.
Dzięki realizowanym przez miejską spółkę GIWK inwestycjom w zakresie budowy i modernizacji sieci wodociągowej i kanalizacyjnej stopień skanalizowania gm. Gdańsk, wchodzącej w skład gdańskiej aglomeracji ściekowej to 99,67% na koniec 2023 roku. Stopień zwodociągowania wynosi 99,6% w odniesieniu do liczby mieszkańców GUS z końca 2023 r.
Każda kropla ma znaczenie, dlatego dokładamy starań, aby zmniejszać straty na gdańskiej sieci wodociągowej. Konsekwentna praca przynosi konkretne efekty, bo mamy jeden z najlepszych wyników w kraju. Działania Gdańskich Wodociągów na przestrzeni ostatnich 30 lat doprowadziły do dziesięciokrotnego ograniczenia strat wody. Udało się to dzięki redukcji awaryjności, zaawansowanemu monitorowaniu sieci przy użyciu nowoczesnych technologii oraz sektoryzacji. Nie zatrzymujemy się na tym etapie – będziemy nadal pracować, by ten wynik był jeszcze lepszy.
Jeden z filarów – edukacja
W ramach konkursu Eco-Miasto, Gdańsk został wyróżniony w kategorii „Zielono-błękitna infrastruktura” za podejście, które udowadnia, że świadome ograniczenie intensywnego koszenia przynosi korzyści na wielu poziomach: klimatycznym, przyrodniczym i finansowym. Roślinność, a zwłaszcza łąki kwietne, odgrywają kluczową rolę w przeciwdziałaniu wysychaniu gleby i gromadzeniu wody opadowej. Akcja „Pozwólmy trawie rosnąć wysoko” zachęca mieszkańców, wspólnoty mieszkaniowe i spółdzielnie do ograniczenia koszenia trawników, by wspierać retencję wód, bioróżnorodność i zmniejszać ślad węglowy.
Z dużym uznaniem kapituły konkursowej spotkał się tez projekt „Efektywne społeczeństwo – pobudzenie świadomości młodzieży w zakresie efektywnego wykorzystania energii”, który został wyróżniony w kategorii Efektywność energetyczna. W ramach projektu przeprowadzono szkolenia i warsztaty dla uczniów oraz dla nauczycieli szkół średnich i urzędników. Cały projekt objął swoim zasięgiem kilka szkół technicznych, a we wszystkich zajęciach udział wzięło prawie 700 uczniów, oraz 50 nauczycieli szkól średnich i urzędników.
W stronę zrównoważonej mobilności
W kategorii konkursowej „zrównoważona mobilność” oceniane było podejście miast do transportu i przemieszczania się w sposób, który pozwoli zminimalizować negatywne skutki dla środowiska, społeczeństwa i gospodarki, jednocześnie zapewniając wygodne i efektywne metody podróżowania w mieście. Gdańsk otrzymał wyróżnienie za kompleksowe działania na rzecz promowania zrównoważonej mobilności.
W Gdańsku prowadzone są kampanie społeczne promujące aktywne formy mobilności m.in. jazdę na rowerze, chodzenie pieszo, jazdę na rolkach czy hulajnogach. Kampania Rowerowy Maj to największa w Polsce doroczna kampania społeczna promująca zdrowy tryb życia i zrównoważoną mobilność wśród dzieci, uczniów szkół podstawowych, pracowników placówek edukacyjnych oraz rodziców i opiekunów. Z kolei kampania rowerowa „Kręć kilometry dla Gdańska” organizowana jest w naszym mieście od jedenastu lat. Obecnie kampania odbywa się jesienią pod nazwą „Rowerem do pracy i szkoły – Kręć kilometry dla Gdańska”. Jej celem jest zachęcenie mieszkańców do rowerowych dojazdów do pracy, szkoły czy na uczelnię także wtedy, gdy temperatura jest nieco niższa niż wiosną i latem. Gdańsk uzyskał prawo organizacji Światowego Kongresu Rowerowego Velo-city 2025, w którym uczestniczą najważniejsi na świecie specjaliści planowania rowerowego, politycy i aktywiści rowerowi.
Dzięki prowadzonym w naszym mieście działaniom podróż alternatywnymi środkami transportu jest bezpieczniejsza. Od kilku lat odnotowujemy najmniejszą liczbę ofiar śmiertelnych wypadków drogowych. Rośnie liczba przejazdów rowerowych, liczniki zliczają ponad 1 milion rowerzystów rocznie w konkretnych lokalizacjach.
EkoMiasto od 11 lat
Konkurs Eco-Miasto został zainicjowany w 2013 roku i od tego czasu stał się jedną z najbardziej rozpoznawalnych wśród jednostek samorządu terytorialnego inicjatyw związanych z ochroną środowiska i propagowaniem rozwiązań ekologicznych w Polsce. Celem konkursu jest popularyzowanie idei zrównoważonego rozwoju miast i motywowanie samorządów do uwzględniania aspektu środowiska w decyzjach dotyczących transportu, energetyki, adaptacji do zmiany klimatu czy gospodarowania odpadami. Zwycięskie projekty kolejnych edycji konkursu tworzą dzisiaj portfolio inspirujących inicjatyw miejskich, dostępne na stale aktualizowanym geoportalu Mapa Miast.
Agnieszka Kowalkiewicz
Gdańskie Wody
Jędrzej Sieliwończyk
Urząd Miejski w Gdańsku
