Jak minimalizować ślad węglowy, jak komunikować kwestie związane z adaptacją i mitygacją (łagodzeniem) zmian klimatu, jakich narzędzi używać, by budować szeroką świadomość, jak edukować? Temu poświęcona była konferencja „Gdynia w klimacie”, zorganizowana w Centrum Nauki Experyment, z udziałem władz samorządowych, ekspertów i praktyków, wprowadzających innowacyjne rozwiązania, u podstawy których jest dbałość o klimat.
Skutki zmian klimatu wszyscy odczuwamy coraz dotkliwiej. Ekstremalne zjawiska pogodowe, wzrost cen żywności, fale upałów czy rzadkie dotychczas choroby niepostrzeżenie wkradły się do naszej codzienności. Dlatego potrzebujemy silnych, zdecydowanych, proekologicznych inicjatyw, które zwiększą społeczną świadomość tego problemu i pomogą w budowie lepszej, bardziej zrównoważonej przyszłości. Stąd inicjatywa „Gdynia w klimacie” – wspólne przedsięwzięcie gdyńskich urzędników, jednostek miejskich i innych organizacji społecznych, szkół oraz firm, której celem jest szerokie propagowanie świadomości dotyczącej zmian klimatycznych i stosowanie rozwiązań, opóźniających czy minimalizujących ich skutki.
Kwestie klimatu to kwestie horyzontalne
Gdynia od kilku lat jest członkiem sieci UNESCO, miast uczących się. Miasta uczące się to samorządy, które w swojej działalności starają się cały czas doskonalić prowadzone działania. Co bardzo ważne w tej sieci, to komunikacja i współpraca między jednostkami.
– Właśnie w tym celu stworzyliśmy grupę, która zajmuje się projektem „Gdynia w klimacie” – mówi dla portalu gdynia.pl Michał Guć, wiceprezydent Gdyni ds. innowacji. – To grupa zrzeszająca przedstawicieli kilkudziesięciu miejskich jednostek. Kwestie klimatu to kwestie horyzontalne. Dotyczą one zarówno działań inwestycyjnych Miasta, które są realizowane przez Urząd Miasta czy Zarząd Dróg i Zieleni, ale dotyczą także działań edukacyjnych, prowadzonych np. przez Centrum Aktywności Seniora, szkoły, biblioteki, Gdyńskie Centrum Sportu – dodaje Michał Guć.
Przedstawiciele tych jednostek wspólnie wypracowują pomysły na działania i realizują je.
Konferencja „Gdynia w klimacie”. Na zdjęciu:” Michał Guć, wiceprezydent Gdyni ds. innowacji, Katarzyna Gruszecka – Spychała, wiceprezydent Gdyni ds. gospodarki, Agata Lewandowska, kierowniczka Referatu Adaptacji Do Zmian Klimatu w Wydziale Środowiska Urzędu Miejskiego w Gdyni oraz Alicja Harackiewicz, Dyrektor Centrum Nauki Experyment. Fot. Zygmunt Gołąb
– Dzięki temu możemy osiągnąć synergię działań, uczymy się wzajemnie od siebie. Wspólnie badamy ślady węglowe prowadzonych przez Miasto wydarzeń, komunikujemy kwestie związane z adaptacją i mitygacją, czyli łagodzeniem zmian klimatu. Chodzi o to, by wzmocnić przekaz do różnych grup społecznych, dotrzeć z tym komunikatem do jak największej liczby gdynian. Jeśli bowiem chcemy ograniczać negatywne zmiany klimatu, to musimy włączyć do tego działania wszystkich mieszkańców – podkreśla Michał Guć.
„Gdynia w klimacie” to projekt, który adresowany jest nie tylko do Urzędu Miasta i miejskich jednostek. Jak mówi Katarzyna Gruszecka – Spychała, wiceprezydent Gdyni ds. gospodarki, adresowany jest do miasta w rozumieniu wspólnoty.
– Mamy wielu partnerów, jak Obszar Metropolitalny Gdańsk – Gdynia – Sopot, inne instytucje metropolitalne, także uczelnie wyższe i niektóre firmy. Tak zresztą rozumiemy rolę lidera, którego zadaniem jest promowanie tych postaw proekologicznych, ale także tłumaczenie ich i budowanie szerokiej świadomości. Część wiedzy, którą chcemy przekazać, ma charakter niejako filozoficzny, ale część jest niezwykle praktyczna. Wychodzimy z założenia, że zamiast zmuszać kogoś do wyważenia otwartych drzwi, lepiej pokazać mu, że one są rzeczywiście otwarte. Stąd też idea „Narzędziownika”, który może służyć do bardzo praktycznego wykorzystania i stąd oczywiście bardzo istotna rola Centrum Nauki Experyment – mówi Katarzyna Gruszecka Spychała.
Czym jest „Narzędziownik”?
Wraz z rozwojem programu „Gdynia w Klimacie” rosła również baza dobrych praktyk, inspiracji oraz kreatywnych rozwiązań. Zaowocowało to potrzebą stworzenia wspólnego dla wszystkich jednostek dokumentu, który w syntetyczny i klarowny sposób zbiera zebraną wiedzę. Tak powstał „Narzędziownik organizatora. Zaplanuj to w klimacie!”. W prosty sposób inspiruje do tworzenia bardziej zrównoważonych oraz odpowiedzialnych klimatycznie i środowiskowo działań. „Narzędziownik” to przede wszystkim zbiór inspiracji, narzędzie do wprowadzenia dobrych zmian i zmierzenia swoich możliwości. W swoim założeniu jest dokumentem żywym i rosnącym wraz z doświadczeniem gdyńskich organizacji.
Użytkownicy „Narzędziownika” poszerzą swoją wiedzę z zakresu zrównoważonego rozwoju w kilku krytycznych obszarach, takich jak materiały i surowce (np. energia, woda, tworzywa sztuczne) oraz działania (PR i marketing, catering czy transport). Niezwykle istotną rolą Narzędziownika jest również zachęcanie partnerów projektu do wprowadzenia tzw. ekonomii współdzielenia między instytucjami oraz elementów gospodarki o obiegu zamkniętym w codziennym funkcjonowaniu instytucji. Pomoże to znacząco obniżyć ilość produkowanych materiałów i odpadów.
Ważna rola edukacji
Uczestnicy projektu zaznaczają, że bardzo ważna jest edukacja – nie tylko podejmujących decyzje urzędników, ale również dzieci i młodzieży, społeczności okołoszkolnych.
– Temu służą różne projekty. Jednym z nich są „Ubrania do oddania” – projekt mówiący o tym, jak rynek tekstylny wpływa na środowisko i nasze otoczenie, jaką ma rolę dla cyrkularnej gospodarki – informuje Agata Lewandowska, Kierowniczka Referatu Adaptacji Do Zmian Klimatu w Wydziale Środowiska Urzędu Miejskiego w Gdyni. – W tym projekcie zaangażowało się już kolejnych kilka szkół w Gdyni po tym, jak kilkanaście punktów zbiórki tekstyliów zostało rozlokowanych i od kilku miesięcy z powodzeniem działa. Kolejne projekty także tyczą się edukacji. Wśród nich „Strażnicy energii i klimatu”, w którym szkoły podstawowe i ponadpodstawowe, na podstawie obliczanych poziomów zużycia energii elektrycznej, cieplnej i wody mogą wygenerować oszczędności i te oszczędności są przekazywane w 50% do placówek na własne potrzeby. Ten projekt uczy tego, że oszczędność to nie tylko oszczędność finansowa, ale również dobry wpływ na klimat – podkreśla Agata Lewandowska.
Wegetariański catering jako standard, nie ekstra dieta
Jak mówi Alicja Harackiewicz, Dyrektor Centrum Nauki Experyment, sprawa ochrony klimatu i przystopowania tempa zmian klimatycznych spowodowanych przez człowieka jest wręcz zadaniem statutowym tej jednostki.
– Od kilku miesięcy koordynujemy tutaj wraz z Miastem, miejskimi instytucjami i różnego rodzaju organizacjami działającymi na terenie Gdyni wspólny projekt, który ma na celu wymianę dobrych praktyk, nauczenie się w procesie, co możemy w swojej codziennej pracy zrobić lepiej, aby był mniejszy ślad środowiskowy – powiedziała nam Alicja Harackiewicz. – Chcielibyśmy wypracować docelowo swego rodzaju standard dla instytucji gdyńskich, które realizując codziennie swoją pracę, w postaci np. spektakli, koncertów, konferencji wystaw, imprez plenerowych, też zostawiają ślad środowiskowy i CO2 – dodaje.
Przykłady działań proekologicznych?
– Na pewno włączy nam się myślenie, czy np. powinniśmy generować tyle materiałów reklamowych, a może one powinny być bardziej uniwersalne i obejmować cykl naszych wydarzeń, niż każde pojedyncze wydarzenie? Innymi elementami możemy się dzielić w ramach instytucji gdyńskich, np. elementami do montażu wystaw. Czy np. nie byłoby dobrze, gdyby wprowadzić jako standard dietę wegetariańską, np. do cateringów czy różnego rodzaju bufetów, które zdarzają się przy różnych okazjach, a jako wybór ekstra potraktować inną dietę? – proponuje Alicja Harackiewicz.
Myśląc o przyszłości
Projekt „Gdynia w Klimacie” jest ambitnym przedsięwzięciem mającym na celu stworzenie zrównoważonego miasta, w którym dbałość o środowisko naturalne i dobrostan mieszkańców stanowią priorytet. Realizacja założonych celów wymaga zaangażowania wielu ściśle ze sobą współpracujących podmiotów. Jasna oraz spójna komunikacja w zakresie miejskich działań na rzecz klimatu, edukacja na wielu szczeblach, właściwe informowanie mieszkańców o realizowanych działaniach pozwolą na większe zaangażowanie społeczne oraz zwiększenie świadomości na temat ochrony środowiska i klimatu.
Zygmunt Gołąb
UM Gdynia
